Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Nire uste harroan / Brooklyngo Xerazade

Nire uste harroan

Brooklyngo Xerazade

xme 2005/01/04 09:03

(Paul Auster-en "Oracle Night" edo "La noche del Oráculo" eleberriaren iruzkina, Berria-ko "Idazleak irakurle" atalean argitaratua)

Autore bat baldin badago, azken hamabost urteetan, gure Europa Mendebaldeko honetan irakurleen estimazioa, kritikarien onespena eta idazleen mirespena jaso dituena, Paul Auster dugu hori. Egia da azken aldian betegarri itxurako liburuak atera dituela, baina horrek ez du ahuldu bere nobelenganako lilura, eta holako berri bat atera zela entzunda berehalakoa izan zen gure jakin-mina.

“Oracle Night” Auster puru-purua dela esan liteke, berezkoak dituen ezaugarriez jantzia: argumentu korapilatsu baina erakargarria, gertakari harrigarriz zipriztindua, idazkera soil baina dotorea, keinu kultista batzuk tarteka, ukitu magiko antzekoren bat, eta irakurlearen arreta bereganatzeko gaitasuna duen estilo berezi hori, prosaren intentsitateaz eta kontagaiaren erritmo biziaz oratua.

Besteetan baino metaliteratura gehixeago dago hemen: protagonista idazle bat da, Sidney Orr, gaixoaldi baten ondoren nobela bat idazten hasten dena, non protagonista editore bat den Istorio baten barruan beste bat, modu errekurtsiboan gainera, eta han-hemen beste argumentu-txatal batzuk, kapelutik untxiak ateratzen dituen magoak bezala nolanahi utziak, nahiz eta egiazki dena guztiz neurtua eta lotua egon, polizi nobela baten tankera hartzen duen amaieran konturatuko garen moduan. Argumentua ez dugu hemen argituko ez larrutuko: fikzioaren eta egiaren arteko jokoak leku handia hartzen du, baina pixkanaka iragan ezkutuaren gaiak eta gizon-emakumeen arteko harreman beti zailek hartzen diote gaina.

Auster-en balorazio orokorrago batean sartu nahi nuke orain. Esana dugu Frantzian eta Espainian egundoko arrakasta duela, literaturako Woody Allen baten antzera, baina badirudi AEBetako literatur giro serioetan ez dutela aintzat hartzen, alderdi komertzialari kontzesio gehiegi egiten dion egiletzat hartuta. Ulertzekoa ere izan liteke; izan ere, bere nobelek indar magnetiko antzeko bat daukate, baina bestetik, irakurtzen bukatu eta zer gogoeta eragin dizun pentsatzen hasten bazara, halakorik ez dagoela konturatzen zara. Beharrezkoa ote da ordea? 1001 gauetako Xerazade haren antzera, herioaren ezpata atzentzeko kontu-kontari ari zaigu Brooklingo aztia, narrazioaren festa etengabeko batean.

Liburu honetaz berbetan jardun dut lagun zenbaitekin, Austerrik onena dagoen hemen edo ez; oso kritika onak jaso dituen arren, gehienon ustea zen ez dela iristen bere produkzio bikainenaren mailara (New Yorkeko trilogia, The Moon Palace, Leviatan). Baina ez zaigu axola: hain dira istorioak ederrak, hitzak juxtuak segi dezala nobelak asmatzen, gauak irauten duen bitartean.

etiketak: Liburu kritikak
Kepa L
Kepa L dio:
2005/01/04 11:54

Biziki maite omen du Paul Austerrek kasualitatea. Kasualitatez atzo bertan bukatu nuen aipatu duzun liburua, bukaera bikaina duena. Kasualitatez pasa den astea beste liburu oso desberdina amaitu nuen: Belen Gopeguirena,(azkena baina ez hoberena, nere ustez). Baina, kasualitatez, bi idazle hauek zinemarekin lotura handia dute. Kasualitatez, zine aretoetan noizbait pantailaratzeko ere osatu dituzte beren azken liburuak ?

xme
xme dio:
2005/01/04 12:05

Nik dakidala, Auster-en ipuin bat zinemaratu da, "Smoke", eta gero propio zinemarako idatzi zuen "Lulu on the bridge", berak filmatu zuena, oker ez banago.

Gopeguiren kasuan, bi film ikusiak ditut haren nobeletan oinarrituak. Bata "Las razones de mis amigos" edo antzeko zerbait ("La conquista del aire" nobelan oinarritua, baina buruz ari naiz, agian oker), eta beste bat berriki ikusia eta izenburua oroitzen ez dudana (gaia: bi emakumezko, batak arrakasta profesionala du baina etxean gauzak kili-kolo, eta bestea erdi langabezian; halako batean gauzak alderantzikatu egingo dira). Ez dut uste nobelarik dagoenik azken honen atzean, zuzenean idatzitako gidoia iruditu zitzaidan, eta agian horregatik hobea.

Zinemak haien istorioak erabili badituzte ere, ez nuke esango zinemarako asmotan idazten dituztenik beren nobelak. Hitzekin lan egiten dutela eta hitzak maite dituztela antzematen zaie biei.

Kepa L
Kepa L dio:
2005/01/04 12:56

Oso gustokoak ditut bai Auster eta bai Gopegui.

Gopeguiren literaturak txundituta nauka (adibidez "Lo real" ...Uf.. Izugarria !!!). Agian horregatik "El lado frío de la almohada" nobelan nahiago ditut emakumearen gutun zoragarriak, gidoi politiko-beltza baino.

"La noche del oráculo" nobelan maite dut lurpeko liburutegi-zuloa, ihesbide kafkianoa, edo Kuaderno Urdinaren misterioa eta ez hainbeste nobelaren beste pasarte linealak. Onartu beharra daukat aukeratzekotan nahiago dudala literatura gidoigintza baino. Baina nire aurreko komentario ez zen inolaz ere ez kexu bat ez salaketa bat, ezta gutxiagorik ere. Zinemaren eraginaz bapateko burutapen bat besterik ez zen.

Ondo izan.

ander
ander dio:
2005/01/05 02:14

Ondo batean azaldu duzu, Xabier, liburuaren nondik norakoa. Ez nator bat baina Austerren lanetan gogoetarik ez dagoela diozun horretan; han-hemenka azaltzen da zer pentsatu nahikotxo. Hori bai, hainbatetan bukaera bakoak direla ematen du. Sotoan utzitako/ahaztutako pertsonaiarena honetan edo 'The music of chance'n -nire ustez bere lan onena- eta 'In the country of last things'en proposatutako amaierak. (Harkaitzen Belarraren ahoa irakurri bitartean In the country... hori izan dut gogoan uneoro). Eta ez da, bestetik, literaturako Woody Allen-a: aipua Europan duten harrerari buruzkoa bada, tira, baina erabat bestelakoak dira batak eta besteak azaldutako kontakizun, giro eta enparauak. Zerikusi gutxi dago, aldian aldiko New York ez bada; eta zer ezberdinak bata eta bestearen hiria.

Oracle night irakurtzean izugarri gozatu dut. Keparen modura neuk ere maitatu ditut liburutegi zuloa eta Portugaleko koadernoen xarma, eta telefono-gida bildumatzailea, eta Bowen-en ihes egiteko modua, eta... ; nahiz eta Sidneyren andrearena eta Trauserena aurretiaz antzeman, liburuak oso-osoan harrapatu nau.

Smoke eta Lulu on the bridge zinemarako propio idatzitako gidoiak dira; lehenengoaren kasuan Wayne Wang zuzendariak eskatua -pelikularen abiapuntua filmaren amaieran kontatzen diguten Auggie Wren-en gabonetako ipuina da eta berorren inguruan asmatu zen gainontzekoa - eta bigarrena Austerrek berak idatzitako eta zuzenduriko gidoia. Blue in the face filma ere zinemarako berariaz idatzi zuen, Smoke sorturiko pertsonaien haritik. Gidoiok Anagramak bere horretan argitaratu ditu gazteleraz.

Ondo izan

Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hogei ken bi? (idatzi zenbakiz)
Erantzuna:
Aurkezpena

Xabier Mendiguren Elizegi

Xabier Mendiguren Elizegi dut izena. Beasainen jaio nintzen, 1964an. Filologoa naiz formazioz, editorea ofizioz, irakurlea afizioz, idazlea bokazioz, berritsua bizioz, euskalduna bedeinkazioz edo madarikazioz. Lagunen eskariei ezetz esaten jakin ez eta blog honetan idazten hasi naizenez gero, ea gauza naizen, egunen harian, nire giza kondizio horien inguruan bururatzen zaizkidanak kontatzeko.