Emakumezko artistak

Jende interesgarria gurutzatzen da Eibartarrak zerrendako harietan. Zezenketekin hasitako honetan, artista gazte batek artearen definizioetara garamatza: ez neuke esango gure plazer hutserako animali bat sufriarazi eta hiltzia artia danik.

Eta marrazo bat formoletan?

Asteburuan Londresen izan nintzela kontatu nuen lehengoan. Bi museo ikusi gura izan genituen, Tate Modern eta Saatchi Gallery. Tate ikusi genuen, bestearen bila eta bila, eta azkenean jakin, lekuz aldatzekotan direla: orain ez dago inon, bi hilabete barru edo zabalduko ei da.

Arte moderno apurtzaile hori... benetan edozer dela artea ematen du. Tate Modern-en fotokopia moduko batzuekin enpapelatutako gela handi bat zen azken erosketetako bat...

Lehen solairuko sala erraldoian (etxe hori argindar ekoizpen-zentroa zen, eta hura turbina erraldoein sala zen) milaka lauki plastiko zurizkoak, batzuk besteen gainean... Rachel Whiteread-en lan bat.

Hala ere, asko erakartzen nau arte mota honek. Espektakulo bat da, ezta?. Izan ere, Saatchi galerian Damien Hirst-en formoletan sartutako marrazoa ikusteko gogoarekin geratu nintzen...

Espektakulo batek dibertitu egiten gaitu akaso, baina horretaz aparte, egia da batzuetan inpresionatzen zaituela artelan jakin batek, barruan jotzen dizula. Bi lanek ukitu ninduten Tate-n.

1. Tacita Dean. Artista bizia. Gela batean 3x3 metroko arbel beltz batzuetan, zazpi konposizio, klarionarekin, itxasoa, arrantzaleak... errealismo eta birtuosismoa ikaragarrizkoa, baina bere toke abangoardistarekin, komentarioak idatziak arbelean, zirriborro anotatuak balira bezala (ondoko gelan, beste lan bat artista honena: 16 minutuko 8mm film bat, petardo hutsa, itsasargi batetik eguzkia nola ezkutatzen den ortzemugan).

2. Mark Rothko. Artista hila. Gela ilun batean 9 tela oso handi, kolore gogor eta goibeleko mantxa handiak... Bere garaian abstrakzio hiperapurtzailea zen berea, baina gaur Hirst eta beste gauza batzuen ondoan, klasiko bat dirudi Rothtkok.

Eibartarrak zerrendako beste hari batean, beste zerrendaki de batek ere aipatu zuen zerrenda honetan artea eta artisten funtzioa duela egun batzuk:

     Idazleak, margolariak, musikariak… denak batera      sartzen zituen ondoko zakuan:     - Artista, artista izango bada, altruista izan behar da.     - Txiro bizi.     - Suizidatu delako hiltzen bada hobeto.     Lehenengo eta bigarren baldintzak betetzen dituenik     ezagutzen dut. Diru gutxirekin eta luxu handi barik bizi     dira, euren lanen truke ateratako diru apurrekin. Hori da     bizi izateko behar duten guztia. Horrelako artisten     lanarekin sinisten dut neurri handi batean, nahiz eta     liburua, maketa edo dena delakoa ez gustatu; Besteok     sortutakoarekin ere bai, jakina: Egiten dena/duguna bizi     egin behar dela/dugula pentsatzen dut, hala ere.      Egiten ari garen horrekin irudimenean jolas egin,     besterik ez bada,. Nik ustez, hori da profesionala izatea,     bokazioz egiten den hori, gure barruan jaio den ideia     horri forma ematea.     Hortik aurrera gaia, industriagintzan edo     merkantilismoan sartzen dela iruditzen zait,  

Ba, begira, asteburuko prentsa londinenseko beste irakurketa bat. Emakumezko artista baten salaketa zen, salaketa guztiz merkantilista eta kuantitatiboa

• gizonezko artistak askoz ere hobeto ordainduagoak daude, emakumezkoak baino.
• kexatzen zen artista hura, Tate-k gizonezkoei askoz gehiago ordaintzen diela, berari eskaini diotena baino, jenerazio/kalitate/maila berekoak izanda bereak eta besteenak.
• datu bat, senar-emazte artisten kasuan (biak arteari emanak), kasu bakarra ei dago, BAKARRA, non emakumezkoaren lana den baloratuagoa merkatuan, gizonezkoarena baino: Frida Kahlo vs Diego Rivera

Hortaz, lagun horrek deskribatzen duen ideal ez-merkantilista eta artistikoki puruago horretatik gertuago emakumezko artistak, gizonezkoak baino!

Hala ere, niri gustatuko litzaidake, adibidez, gure zerrendakide artista gazteak, bizimodua artetik irabaziko balu, hobeto ondo baloratuta, gaizki baloratuta baino.

Londresen ikusitakoak ikusita, milioitsua banintz eta artean inbertitu beharko banu orain, demagun herri instituzio bat banintz, ba ez nuke Oteizaren eskultura faltsurik erosiko, Eibarren edo Donostian jarri dituzten gezurrak bezalakorik. Erosiko nuke emakumezko artista horren arbel sorta bat, Tacita Dean-en lana, eta jarriko nituzke pleno areto batean, edo Miramongo parkeko areto nagusiko sarreran, edo paret handi samarrak dituen tokiren batean...