Poeten uharan
UNEAK
UNE MINAK
Legea zertarako
Erantzun bakoitzak galdera berri bat dakar,
lorpen bakoitzak helburu berri bat eskatzen.
“Arriba parias de la tierra”
“Zutik emakumea…”
Legea,
herria kateatzeko botereak darabilen arma bortitzena.
Legea-askatasuna,
beti kontraesanean,
biak, baina, elkarlotuak.
1968-2007:
Legeak aldatu dira,
baina berdinean darraigu,
demokrazia tirania da,
batena ordez gutxi batzuen diktadura,
hauteskundez mozorrotuta.
Objektuen herstura
Mugatua izatea da muga nagusia,
muga guztien artean
gizakia bera da muga zitalena,
muga zitalen artean
politikoak dira mugarik ankerrena.
Gizakia dago muga guztien segidan.
1967-2007:
Paretari ate bat atera geniola uste genuenean,
beste pareta bat jaso digute irekiduraren aurrean.
Madarikatuak politikoak,
edozein dela bere izena.
Orain eta beti
Bideginean saiatzen ari gara,
zakur amorratuen erasopean,
gorbata daramate batzuk,
peloteroa besteek eskuan,
politikoa-polizia biak zakurrak,
elkar osatzen duten binomioa.
Geuk egiten dugu destinoa,
hori da egia borobila.
1968 eta 2007, dena da berdin,
gaur egun ere badira erreboltak,
baina 68an ikasi zuen botereak
lehen arnasatik ito behar direla.
Ene pentsamendua
Gaztetako baikortasunak dira poeta gaztearenak,
etsipenaren estalgarriak zahartzaroan
baikortasun iritzi eta ahaleginok.
Ezin herdoilduok naturaltasunez onartzea da
ilunabarreko argi izpien ederra.
Sortu den dena da zigarrokin izana hauts bihurtzean;
ezpain eder edo atseginetan erre bagara,
lurrin gozoa atera badugu,
gozamen eta patxada apur bat eragin badugu, …
ez gara erabateko zigarrokin etsigarria izanen.
La cimitiére
Zaharrok,
itxurosoenak ere,
kanposantuko itzala gara.
Ez gara kolore urdinen
krudeltasunaren
pintzel plastada.
Bizitzak duen erritmoaren
margo iheskor bat besterik ez,
argiaren istant berezi hori.
Izan ginen,
izan ginelako dira,
izan ginelako direlako
izanen dira.
“La Cimitiere” ez ote
zaharron isla ispiluan!
Barnean dut otsoa
Gizartearekiko konpromisoak
damaio zentzua bakardadeari
Barne zauriak
Partekatuak direnean
norberarenak eta besteenak
orduan dute bidea eta segida
bizipenek
“Gerora zer dago?”
galdera antzua
besteei begira
egiten ez denean
Herioaren egia
Nire errautsak
nire gorpuzkinak
zerbaiten ongarri
izanen dira.
Baina,
batez ere,
taldeko ahalegina
izanen da
etorkizunean
iraunkor
nahiz
ahaztua
galdua
ikusezina.
ORDUEN MAILUA
1
Saminak dira
bakardade pertsonalak,
jasan zailagoak
taldearenak, ekarpenenak,
ideienak, asmoenak, …
2
Kanpai hotsak,
kanpai-jolea bizi da behintzat.
3
Ura badoa errekan,
erreka ez da lehortu,
ura joatea ez da arazoa,
erreka lehortzea baizik.
Kea desegin da
baina su-hautsa
ongarri da.
Hori da bizitza
Izanatik harantz
Heriotza ondoren zer?.
Oraina segurtatuta
daukanaren galdera.
Ez naiz ogiaz soilik ari,
herri eta gizarte baten
oinarrizko eskubideez baizik.
Ogia misterio zaionak
gau neketsuko egunak ditu
Zuhaitz urratuak
Herri bezala zer garen,
euskaldunaren galdera.
Izaten utziko diguten
galdetzen dugu,
baina basoa matarras moztuz
erantzuten digute,
gorputzak kolpez more utziz.
Gauzen erantzuna
Geroaren zantzuetan
sineste zoroak
egungo existentzia
hutsune, zuri, ezerez,
gezur eta laino
bihurtu dezake.
Gauza beraren galde
Euskaldunen orainak,
Euskal Herriaren geroak,
nau ni kezkatzen,
nor eta zer
izanen garen lehian,
nor-izatea, zer-izatea galdera
filosofiko existentzialistez harago.
Hegaka doa
Une bakoitza
baliatu behar dugu
euskaldunok,
helburua
zail eta urruti
dugula jakinez,
eskubideen lehian,
beti joanean,
helmugarik ez duen
maratoian.
Garenez harro
Herri bat gara,
aske nahi duen
herri kateatua.
Galdetzeak
jartzen gaitu bidean,
erantzunak damaigu
ibilirako indarra,
garena garela,
garenez harro.
Ilgora
Errepresiopean
odola bero,
errepresiopean
burua hotz.
Hiltzailea
bestea den bitartean
beti izanen da herioa
eta madarikazioa.
Norberaren ukazioez
jabetuz
emanen dugu
lehen pausoa
konponbidera.
Uste eta promesak
Esperantza nagiko
gau larria
bizi du euskaldunon
existentziak,
etorkizun fidantzako
uste eta promesak
amildegian behera
etorri zaizkigun honetan.
Gauzen mindura
1
Ura igelaren presondegi?,
ura baita bere habitat naturala.
Uraren mugak dira presondegi.
Barnera begiratzeko ahala
pribilegiatuen ahalmena da,
samingarria ordez, pizgarria
Hemengoa naiz,
hemen geratuko ere,
kosmosaren zati,
fede pizgarria da hori,
eternitatearen hazia,
ioi dardaratia,
izateaz harro,
ilundi distiratsuaren barnean.
2
Loa,
bizitzeko indarberritzea,
gozamenaren hazia.
Esposatua naiz
gizartearekin,
horrek egiten du urrezko
nire bizitza,
besteentzako
ikatz berogarri izateak.
Behe honen bestaldean
goiko goidura bera
aurkitzen da,
borobila baita ama lurra,
eta antipodetakoa gure anaia.
Existentzia,
unean uneko
karanbola zoragarria,
nahiz nire esku ez dagoen
bidea gauzatzea.
Fedea enbortzat
Ez kanpora ez gora,
barnera behar du begiradak,
behean behar du oina gizakiak.
Enborra,
zer da gizakiaren enborra,
non da sustraitzen?.
hor datza esperantzaren gakoa.
Gizakiaren bekatua,
mugaz haragoko ametsa,
garenaren ezinaz izutzea,
garenaren gutxia ez onartzea,
ahal dugunaren guztiaz ez jabetzea
Kosmosa da jainkoa,
biziberritzen gaituen altzoa,
betirakoak egiten gaituena,
ez gara bukatzen,
itxuraldatzen baizik.
Askatasunaren dolorea
Besteengana naramana da
nire bakardadea,
bestea etsai zaidanean ere.
Aukeratu beharrak damaio
gizakiari beldurra,
erabakitzea nola saihestu da
izuaren iturria,
ahaltsuen inposaketa da
bizi-egarriaren aizkora zorrotza,
jainko errealen labana hiltzailea da
odolusten gaituena.
Bizitza,
erabakien kate etenik gabea,
harro naiz gaitasun honetaz,
gaitasun erabat baldintzatua arren,
ametsa besterik ez bada ere.
Askatasuna,
erabakitzeko ahalmena,
ametsa hutsa,
jainko aitorturik ez dugunon
jainkoa,
sasi-jainkoa berau ere.
UNE MINBERATUAK
Ordurik ez denean
Ez da arazo edo kezkarik gabeko
egunaren hondarrik.
Une isil bat aurkitzean
hor datza xedea,
hor dago koska.
Kontzientzia kamutsa
behar baita
horretarako gehienetan.
Ariman kantak
Uneoro behar genuke
Agata Santaren bat
barne pleguren batetan
kantu isil baterako.
Promesezko zelai
Ikastolak Erriberan,
Erribera euskaradun
izanen den
itxaropena
Kantauri itsasoa
Kantauri itsasoa
hainbat familien
sorbalda urdina.
Kantauri,
itsaso oro da misterio.
Kantauri,
bazter honetan
inguratu gaituzte,
katez lotu
gogoen barne eremuetan,
baina ez dugu
itsasoz alde eginen.
Kantauri,
estropada egun ederrean,
ontziak oraindik uhinen aparrean,
egurtu gintuzten zipaioek,
askatasunera boga
egin nahi genuelako,
itsu dabila Ibarretxe.
Aleluia
Gabon,
sentimenduen
festa-egun.
Gabonak
Merkatarien
festa-giro
Naturaren sakona
Loa,
gauaren oparia.
Lorik eza,
biharamun mikatzen iturria.
Lo hartze goiztiarra,
esnatze berantiarra,
gauaren ertz desiratua biak.
Lo sakona,
egun kontzientea luzatzeko
kontzientziaren ausentzia
Dakit
Nire barrena hizkiz, ezta hitzez ere,
husten ez dakit,
horretarako gai ez naizela dakit.
Agian horregatik
niregan biltzen naiz,
inongo edo inoren arrosa
ez izanez neureegi nahi dut bizi.
Nahiago dut nire baitan galdu,
kanpoan alderrai izan ordez.
Ur gazte
Izan nintzen,
orain naiz.
Penak eta alegriak,
hori da bizitza.
Nintzen, naiz,
nadin beraz.
Ni neu
eta kito.
Agorreko arratsean
Oparo eman dit
bizitzako urtaro orok,
nik neuk urri emanaz
naiz zahar kezkati.
Gozatu dut uneoro,
baldintzapeko gozamenez.
Bizitzako arratsean
ez naiz biziaz damu,
ordu mozkor gutxi,
atsegin asko,
plazer nahiko.
Esker ona diot bizitzari.
Ez naiz poeta
Poeta izan behar da
poesia idazteko.
Bada poeta ez denaren
poesia itxurakorik.
Ikuspegia eta sentiberatasuna,
hor datza poesiaren funtsa,
ez hitzak dottoretto
edo irudiz lotzean.
Poesia ez da hitzekin jolaste soila.
Enarak zeruan
Hondartza ederrenetara joan,
kopla beltz guztiak utzi,
txirla politenak jaso,
barnea kantari, airea koplaz bete, …
Maiteak ez daki
hondartzara joan zarenik,
esaten ez badiozu.
Komunikatzea,
maitasunaren funtsa.
Lararin-larara
Nigana,
zugana,
lararin-larara,
ezkutukoak ohi dira,
lararin-larara,
zirri gozoenak,
lararin larara.
Hibaiak.
Italian barna heldu ziren
sortaldetik basoak Euskal Herrira,
milaka urteko etorri geldian.
Bizi ahula ibaiak?,
oparotasun berdearen hazia da
bere joan geldoa.
Ez behera, ez gora,
ni ere etorri banoa,
kosmosaren altzoan
karanbola berri batera.
Ez dut stop egin nahi,
ametsek, asmoek, esperantzek,
arrastoren bat utziko zuten
ziurtasunez.
Materiaren handia
Bizi naiz,
hala fortunatu zen.
Ni neu naiz kantu,
olatu eta poema.
Laster batean
beste zerbaitekin
beste zerbait
sortuko naiz.
Kosmosaren
bihotz harrigarriaren
eraginez.
Ezinaren ezina
Ezinaren galga, porrotaren hazia,
ezinaren eta itxaropenaren lehia
hori da bizitza.
Pesimismoa erein,
etsaiaren arma nagusia.
Ze zaila norberaren ezinak onartzea!!!.
Ezinean zein ekinean,
asperdura da
etsipenaren sorburua,
porrotarena ere.
Izanaren gose
Ez naiz bizi izanaz damu,
zenbait jarreraz bai,
banaiz damu.
Ederraren ederrez
Gizonen begiak
emakume gorputzen
esklabo.
Bizia da udaberri
Zuhaitzek
garunik balute,
biolentoa
terrorista
deituko lioke
basomutilari.
Urtoro
Neguan
bizipozik
ez duenak,
udaberria
motel.
Pasa ziren
Bizitzako
aukera
galduak!!!
Ziren desiraz
Zitezkeenak
balizko
geratu
zirenekoak.
Amuarrainen ametsa
1969tik 40 urte geroago, herri hau oraindik ez da tamariz ihar, harizti eta pagadi berde gazte berri izan asmoz lehian dirauen herri zahar zauritua baizik.
Nor poeta
Zer da
poeta izatea?.
Zertan datza
poesia?.
dotore eta ezberdin
hitzak txirikordatzea?,
arazoen gainetik
labaintzea?,
jolas bat?,
ihes bat?,
barne dei bat?.
Bizitzari
errotik helduz
behar du poesiak,
bizitzari
ikuspegi berri
ezberdin batez
begiratu.
Izadiko zati da
gizakia ere.
Lizartza
Lizartza,
2007an,
etorkin politiko
eskuin muturrekoek
Espainia osoan
ezaguna egin zuten
herritxoa.
Poeta non?
Ze poema labain iheskorra,
irakur-goxoa arren,
baina zein da
poetaren esperantza?.
Mozoloegia naiz nonbait
jabetzeko edo igartzeko.
Poema hau idatzi zen egunetan
Burgosen epaitu gintuzten,
Euskal Herria kalean zegoen,
herri baten esperantza epaitzen zen.
Non zen poeta?.
Ze plazer
Ze plazer,
zerek eragindako plazera?.
1970.
Poeta Parisen zen,
iheslari anitz Frantzian gordeta,
ni kartzelan Zamoran,
apaiz mordo bat lagun, …
herri osoa jazarria
Poesia
mundutik ihesbidea ote?.
UNE MINBERAK
Holakoa naiz
Tipo bitxiak gara
gizakiok.
Ni
kontraesan bat
naizela onartu
eta kito!
Askatasunaren esperantza
Kendu zigutena berreskuratu,
duguna gorde,
konkistatzaile edo atezain,
bi zeregin zail,
biak zama astun.
Iñigo eta Xabier
Iñigo eta Xabier,
oraindik hautabidean diraute,
ezpatak dantzan bidegurutzean.
Euskal gogoa galdu ez delako!.
Koplak
Badira
kristal hauskaitzak
badira
burdina hauskorrak
Koplak bezala
Hautsiz eraiki
Hautsi dugu!
orain eraiki!
hori da bizitza,
berritzea,
izana izanez
oraina jarraitu.
Horra zoriona!
Kain eta Abel
Konfrontazioa,
herrien arteko betiko jokoa.
Jainkoa Abelekin hil zen,
irabazlea da orain jainkoa.
Kolorea ikur
Gorria horia morea zen
gurasoei paparrean ezarri
lore lerden zirudiena;
gorria horia gorria
haragitan iltzatua dugun
ezarri gezi zornatua;
zuri gorri berdea da, aldiz,
gure krabelin gorri amestua.
Egunabarrak
Behatoki zoragarria Anbotoko gailurra,
milaka euskaldunen biziraupenerako arnasa.
Anboto barreneko laugune berdea,
asteko nekeen ukendu lasaigarria.
Azal zakarra, aurpegi gogorra,
Euskal Herriko tragediari
irtenbidea gauzatzen ez dieten
politikoena da.
Diruaren behatzak
Hiriko bideetakoa,
auzoetakoa ere,
ez da nahasmena,
irabaziek ehundutako
diru-sarea baizik.
Bakoitzak bere zeregina
betetzen duen txotxongiloak
besterik ez gara
asfaltoko txerpolariok,
hariak diruaren behatzek
mugitzen dizkieten
zirko korapilatsu honetako
aktore aktoresak besterik ez.
Zentzu gabe xurgatzen dugu
ontzi distiratsu erakargarrian
eskaintzen diguten pozoia,
asaldatu ez gaitezen,
tantoka eskainia,
matxinoak baitira
beraien borreroak.
Bekatuaren simaur hori da,
biziraupenerako droga,
Europako andetarron koka.
Zurrunbiloa
Poemak gaitzesten duen horrek
egiten du bizitza erakargarri.
Begiradak zaunka
Eskalea,
denok dakigu
gizon hori
gure senidea dela,
baina gu
oskol gotor batean
bildu den barraskilo
bilakatu gara.
Lepoa egin
Gizarte honen erantzuleen aurka ekin beharko genuke biraoka matxino ekinean, beraiek moralik gabe jarraituz, moral estu hau ezarri digutenen aurka. Ez da egia denok garela errudun, denok erantzule. Beraiek ezarritako moral zitala pairatzen dugun gizajoak besterik ez gara. Barkatuak gaude jadanik gu denok. Moral hori ezarri diguten horiei lepoa mozten diegunean izanen dugu barkamen osoa.
Hiltzaileak.
Politikoak, poliziak,
enpresa-gizonak, etxegileak,
droga eragileak,
militarrak, irakasle salduak, …
horiek eta beste asko gehiago dira
hiltzaileak.
Hildakoei,
hiltzen gaituztenoi,
hilko gaituztenoi
deitzen digute
hiltzaileek hiltzaile.
Mamuak hondartzan
Hiru ez, lau, sei hamar eta gehiago mamu azaldu dira euskal Herrietako hondartzetan. Horregatik ditugu kaleak poliziez josita, politikariak bizkartzainez hesituak, epaileak politiko bihurtuak, … kartzelak matxinoz gainezka.
Pobere
Tamalez
poetak ez dira
Euskal Herriko
pobere bakarrak
Herri hautsia
1936 - 2007.
Harriak oraindik hautsiak diraute,
harriak oraindik hausten darraie,
Espainia handiaren itzalpe berean.
UNEAREN ERTZAK
Zu, natura
Natura,
poetaren
poesia-herria,
giza harraparien
sarraski eremua,
kontsumitzaileon
zabortegia.
Hegazkinean
Zerua,
nik lurrari
goitik begiratzeko
behatokia.
Poema kosmikoa
Ni neu naiz
poema kosmikoa,
takada miragarri baten
karanbola miragarria,
beste takada batek
karanbola berri batetara
eramango nauen
izpi kosmikoa.
Eremu desesperantea
Gaztela:
Aletegi oparoa
hauteskundeetan
politikoen harrapakina.
Bisita-leku,
pasabide
berde horia
urtaroaren arabera.
Eskuinaren habia
Euskaldunon etsaia.
Materiaren garrasia
Ni,
natura.
Soaz harago
Naturari so sortzailea,
bedi, hori da poeta izatea,
bego, hori da poesia.
Baina poemetan
gizakirik ez bada,
gizakia denean
absente nabarmena,
antzua izanen da poema.
Gizakia ardatz ez duen poesia,
ez da poesia.
Ebak Adani
Errua besteei egostea da
gizakion errua.
Oraina eta geroa
Beharrezkoa da egoerari buruzko hausnarketa, kritika, salaketa. Baina irtenbidea aurkitzea da arazo nagusia. Herria liluratzean datza irtenbidea. Nola liluratu herria, hori da asmatu behar duguna eta asmatzen ez duguna. Gainera, arazoaren bihotzean politika dago, dena irentsi baitu politikak. Eta politikak politikoen interesa besterik ez du. Herriaren interesengandik urrun beti.