Mispillibar

Poeten uharan

Jon Etxabe 2017/02/27 08:25

Mintzak

MINTZAK

Mundua korapilatsua da

gizartea zailagoa

gizakia erabat ulertezina

labirinto batetan bizi gara

agian kaos sailkatuan

Aguretxo bat ikusi ei zuten

gizarte-zidorretan galdu itxuran

ez zen gutxienez bizirik usteldu

Argia egin zen

baina gizakiak

leihoa itxi zuen

Gizakiak

zerrautsa asmatu zuen

zerion odola xurgatzeko

Garantiarik gabeko objektua da gizakia

horregatik asmatzen dituzte gerrak politikoek

Errazagoa da tximino batekin

zerbeza pitxarra konpartitzea

zenbait poemen labirintoan

nondik norakoa asmatzea baino

Dibertitu egin naiz poema

irakurtzen aurkezlearen titi handiak

ikusi ditut fikzioa baita

errealitatea argia nintzen txapak

txanpon erredukzionista izan gabe txikitan

kaniketan dibertitzen nintzen

Ur tanta itsasoan lez

poemotan bildu nahi nuke

baina olio tanta bainintzen

azalean geratzen naiz

Hor daude koloretsu

ertz kiribileko txatalak

puzzlea baina ezin dut osatu

Zaila dugu pelikanook

poemon zoologikoan

bizirauteko sena gordetzea

Joanak joan

Juana eta Juan

Eguzkia esnatu zen

odon agureekin pilotan

jolasteko plazan txarangek

adostutako errehabilitazio irrealaz

Medusek igeri egin zuten

bi milako hamarkadan

sorosle insolidarioak

heldu ziren arte

Bidelapurrak notaritzan

valeriana premiarik gabe

errimak ostu zituzten

laboa hil zen egunean

Eta metastasia

poeman hedatu zen

Zein da bertsoon

eskaintzan eskaintzen

zaigun errealitatea

errealitaterik balego

Limoia lapurtu

zure zera kolorgetu

konfiantza galarazi

urak morokildu

tom eta jerry akabatu

nahi dizuten honetan

oh euskal herria

ez utzi justiziari zure

lorontzian sartzen

ez baita kabitzen

zorionarekin batera

Mediterraneoa lasaitasun

urdina pilatutako

liburuak lagun hitza

dute burutapenek ezezagunak

ezagutuz atzerritarrez

herriago hezurrak ere

malgu erantzuna ote

galderek urre koloreko

arratsean plazerez blai

Inork ez du ezagutu

egia ispilu ostean dago

ostendua errealitatea biolentzia

botere etsipendutuaren merkatuan

betidanik kotizatua legezko

trafikanteen erreflexua besterik

ez den galdetzea terrorismoa ote

Gaur egungo peter pan-ek

bideo digitalean beharko

lituzkete aurkitu poemak

galimatias hauek baino

ulergarriagoak

Aizkoraz intsektizidaz amodioa

zapuztuz sinboloak tiobiboan

irabiatu dituzte ezer gutxi

garela dakigu trakeskeriaz justiziak

prestigioa papurtu nahi digu moralak

esklabo egiten du etsipenak

menpeko atzerritarrek bizipozez

iraun nahi dute euskarak

oraindik dirau egunsentian

nazio izanen gara ze demontre

Karabana denak aldatu dira

lekuz belar trinko berdea

mardul dator hego haizeak

lehortu du lurra txakurra

ez da agertzen nor

izanen ote bihar auzo ez plagio

ez poesia txantxa da et ita porro

Egun batez potak gogoeta

ereiteko ulergarri bide

berri bat aurkituz barre

eginen dio alea esperimentuari

Hara non poeman Zamoran

Julian Murtziakoak irribarrez

aholkatu hitza aurkitu

dudan ataraxia

Oparitu zidaten

amets belarra

oparituko diet

poesia uneak

biziko dituzte

Zatika-zatika

lerroz lerro

bere kosmosa

marraztu du poetak

antiejuarena baina

norbere esku utzi du

Koadro ederrenak pintzelada

ukituz eginak dira kolore

zoragarriak pigmentuz argazki

liluragarriak pitzelak sen

berezia behar da poetaren

kromatismoa osoki jasotzeko

Poemon azokan arimarik

gabeko rodolfo alfredo

merkatari teologoek baietz

hermeneutika guztien gaindi

hitz debekaturen bat aurkitu

Irribarre maitagarriz

begiak kizkurtuta

urrutira begiratzen du

azal-hegaletik poetak

baina nire begirada

lerrootan galdu da

hegan egin ordez

Geroaren itzalean

Oraindik balore batzuetan sinesten dudalako

Irakurtzeko apustua egiten dut. Baina

Zertarako?. Garunak herdoildu ez zaizkidan.

Bihar hurrengo eskaintza irakurriko dut zer

Pentsatu emango didan esperantzan

Altxor umilak

Kaleko ibiliari dimentsio berri bat ematen

Dio poemak. Betirako galtzen diren

Pentsamenduei iraunkortasun bizia nola

Eman ikasi beharko genuke ukitu apalez

Osatzen baita bizitza

Ilinti

60 bidaiari autobusean, zaharrak denak,

Zaharkituak asko. Kantari, bozgorailuaren

Oihartzun, aiton- amonon zurrumurru apal

Kantaria hedatzen da airean. Egun lasaien

Egunsentiak irekitzen die bizipoza euripeko

Egunetik hondartza gorietako urdinera.

Bizipozaren hegalak zabaltzen ditu gaztetako

Oroitzapenak. Abestiok oin dantzarien txingar

Zirenekoak. Ilinti dirauten ametsak.

Adinaren mugan

Arrakalak azalean, artrosia junturetan, gizaldi

Bateko joan zabalaren lekuko, bakoitza da

Historiaren zatitxoa, bakoitzak ditu kontaezin

Istorio. Inork kontatuko ez dituen historiako

Istorioak. Hiztegietako pertsonaien ospea

Ahalbideratu zuten pertsona anonimoak.

Mediterraneoko INSERSOko adinekoak.

Joanak joan

Ez dugu galdera ikurrik zaharrok,

Buruarengandik banatutakoak dirudigu,

Unekoak soilik loratzen zaizkigu. Eguzkia

Atera da baina haize hotz finak eserleku bigun

Sakonez hornitutako aretoan baztertu gaitu

Hildako orbelak zirimolan bezala Ekaitz

Gotorrei aurre egindako haiei ekaitz zaie

Eguzki epeleko kirria bera.

Izan zirenak

Andre Platonoven , “Lubakia”n murgilduta,

Jada jaio izanari esker soilik bizi garelako edo,

Aspertutako zakur zaunkaria bezalakoak ote

Garen pentsatu dut. Horrela bizi izan dena,

Azkeneraino jarraitzen du berdin bizitzen.

Geure bizitzak ez ote gaituen izutzen, barne-

Barneko esanahirik ez dutenak topatzeko.

Pentsatzen ez dugulako zentzurik gabe

Jokatzen ote dugun, egiaren jabe ez den

Gorputzaren ahulezia ez ote dugun.

Koloreen anabasa

Korapilatuegia bihurtu dute poetek berez

Ulerterraza behar zuen hitzen jolasa. Zama

Handiegia ezarri diete hitzei. Hainbeste

Kiribildu behar ote hitza bizipen zuzen eta

Argiak azaltzeko. Ez ditut eskatzen

Ortzadarraren kolore zehatz lerroak, baina ezta

Ezer agitzen ez didan kolore nahasketa ere.

Pintura bezala, poesia ere letren

Aristokraziarentzako produktua da. Hitzen

Jolasa besterik ez, ez herriarena ez

Herriarentzat. Gaurkoa ez da biziraupen

Lubakian irakurriko den poema, gerra garaian

Bataila ondorengo bizinahian irakurritakoen

Bikia. Poetarentzat estetika arazoa besterik ez

Da poema, agian, Edo bakoitzaren barnea da

Ulertzaila, formez harago, agian.

Jerolifikoan

Irudi iritzi hitzen nahasturaren geruzaz biltzen

Du poetak egia. Poesiaren pasioan jarraituko

Dugu zenbaitzuk Mariek alferrikakoa dela

Usten badute ere. Agian aurreikusitako ezer

Eskaintzen ez duen arkanoarengatik. Ez dakit

Hitzak ulertzeko direnik, nik neuk ez ditut

Geografia poemakook ulertzen, ez baitiet zedarririk

Aurkitzen, baina poemon bidegurutzetan

Jarraitzen dut jakin-min eta bizi-minez.

Pag. Maritim

Cambrilsetik harago genuen zita. Pag.

Maritim. Eta ibilira atera gara. Gaur egun ez

Dakigu bakarrik ibiltzen, eta txakurrarekin

Ateratzen gara, edo ez dakigu oinez ibiltzen,

Eta bizikleta daramagu lagun, azkar ibili

Beharrez agian patinak jartzen ditugu oinen

Luzagarri. Bide-gorrira mugatu ditugu

Bizikletak eta patinak, txakurrak ez,

Kaka jasotzeko plastikozko poltsa badaramagu

Eskuan. Gutxi batzuk gurutzatu gara, ez diogu

Elkarri begiratu ere egiten. Dibortziatuen

Gizartea gara. Txakurtxoa emea da, lazo arroza

Da bere matrikula. Iazko ibilbide berean

Gaude, pasealekua hobetu dela baina gizakia

Eta herriaren elkarbizitza lehengo okerrean

Dirauela sentimenez. Eguzki egunean ibili hau

Aukeratzea ez da inola ere tragikoa erantzun

Ezazu Cambrilsez galdetzen badizute.

Talaiatik soa

Goregitik nonbait begiratzen diet poemoi,

Behatoki batetik bezala. Lausoegi dakust

Lurraldea, bristadak, zuhaitz, lorategiak,

Belartzak, soro udaberritu eta abar. Hurreratuz

Zehaztasun bila, gozatzen dut lore, orri, garau,

Belar eta abar bakoitzarekin baina

Osotasunaren edertasuna ez dut eskuratzen.

Ahateak zeruan

Mila dira ditugun galderak, beharrezkoa eta

Garestia bakoitza. Hurbilekoen arteko arazoak

Konpondu ezin baditugu, nola Euskal

Herrikoak. Burukomin gehiegi erregalatu da

Harategietan herri hau pozoituko zelakoan,

Behatz txikia jarri digute nini aurrean eguzkia

Itzaliko zigutelakoan. Txingorra ari du eta ez

Digu balio aterkiak, aitaren etxea eraikitzea

Zaigu aterpe bakar. Haserretuko zaizkigu

Jainkoak, baina ez dugu ihes egingo ez

Heriotza duinik onartuko. Hegalak petrolioz

Zikinak arren, ahatek zeharkatuko dute zerua.

Pausoka

Bere orbitan dirau munduak, Gladys garbitu

Zuten manifa, bortxaz sakabanatuta, ez da

Oraindik bukatu. Gladysek badu parkea

Donostian, baino ez gaude iraganari begira,

Alizia ez da inongo lurraldera joango.

Erasotasuna

Esperantza predikatu digute baina inoraezaren

Norabidean. Aireportu bihurtu dute herri hau,

Iritzien Babela, bidaia eroso merkeak debalde

Salduz. Baina heltzear dira senide berriak eta

Amestu hegalaldia ez da jada geraraziko.

Geu jaungoiko

Ez betiko estaltzen du lurzorua elurrak,

Temati azalduko dira urtzean eragindako

Zauriak, fosilduak ere. Gurea dugu guk

Lurralde gurea delako harrotasunez ederrena.

Tronpatu egiten dira hildako baten kontra

Borrokatzen ari direla uste dutenak. Gu geu

Gara geure jaungoiko, lore-haziak ereiten

Ditugu aitaren etxea jasoko den orubean. Heroi

Izateko borondatea dugulak., Zorionez,

Kuraia baitugu elurra ur bihurtzean orbanetan

Erneko diren loreen esperantzaz. Saiatzeak

Merezi duela jakinean. Bitartean, farolak,

Jendea, katuak, malkoak, gauak, whiskya,

Zinea, … maluta dantzariak besterik ez dira.

Noiztik da gezurra ametsa, ametsa gauzatzea?.

Zapata lokaztuak

Zapata lokaztu gehiegi darabilgu gizarte

Honetan. Asia: Urruna Erdikoa Hurbila,

Europa: Ekia nahiz Mendebala, Ipar Erdi

Hego Afrika, hiru Amerikak, … bota

Lokaztuek lorratzen dute bizipen oro. Baina,

Batez ere, politikari, banku, multinazional,

Komunikabide, … bulegoetako hautsez

Lokaztutako Armani zapatek. Hor konpon

Lokatzok estaltzen duten odolagatik ez balitz,

Irudi ederrenez ere poetek garbitu ezingo

Luketen herri xaloaren odol merkea.

Bizitza jolas

Galerak kontrolatu heinean, bingoa bezalakoa

Da bizitza, jolas bihurtzean datza plazera,

Eskuarteko diru apur sobera bat akuilu dela

Bakea erosgai

Politikaren merkatuan sinonimoak dira bakea

Eta biolentzia, magnitude berean neurtzen

Diren produktuak, saldu eta erosi egiten dira

Eskaintza-eskaera araberako kantitate eta

Prezioan, teoriaz bederen, artifizialki

Egokitzen baitituzte aldagaiak uneko irabazi

Tasaren ezinbesteko aginduetara

Lehendakaria

Hitzak azken lerrora heldu direnean, poemari

Buruz galdetu diot Lehendakariari, baina ez dit

Ezer zentzuzkorik erantzun

Dream it

“Dream it”. Poema ulertu dudala egin dut

Amets, baina debaldekoak ohi dira ametsak

Ebakin

Gorpuzkin da atal ederrena odolak blaitzen ez

Badu, lore hila da arrosa lorontzi ederrenean

Ere ebakin bihurtuz gero. Poemok antzo.

Arratsa

Hondartza gaineko pasealekura atera gara.

Itsasoa bare dago, zerua erabat urdin, eguzkia

Urrutiko marra ilunean gorde da nagi, ez zuen

Hodeirik arratsa gorri bihurtzeko. Eguna

Bezain zaharrak gara ibiltariak, burua lauso,

Pausoa zurrun. Afalordua da. Egunak eman du

Berea. Eta nik ez dut poemari buruzko esaldi

Finetan kiribiltzeko abileziarik.

Jili ginen

Jili samarrak izan ginen iraultzan sinetsi

Genuenak. Hitzen oldean murgildu ginen,

Bitartean, poemakoen antzerako mezu

Sublimalez automata, herriak bainuetarako

Bidea hartu zuen.

Bizipoz

Aste Santu batez etorri ginen lehenengoz. Udan jende larregi egonen zela aipatu genuen. Bueltatu ginen. Beste Aste Santu batez edo. Karabanaz ere izan ginen. INSERSOrekin gatoz orain, jada oporrik ez dugu, bizipoza oraindik bai.

Makulu

Mila aldiz egingo zuten xextran. Ozta-ozta elkarrekin iraun soilik egin zuten aldiak ere egongo ziren. Banatuko ote ere … Gaur egun elkarri lagunduz eusten diete hezur zurrunduei. Pozik oraindik elkarrekin dirautelako, elkarren bastoi.

Ahoa bete hezur

Oso gutxi dakite Marxi buruz Mediterraneoko aitona-amona jubilatuek. Apollinair izan zenik ere ez. Gerra ostea ezagutu zuten eurek, trukerako ezer ez zegoen garaia, hortzak oporretan egon ziren egunak. Horregatik betetzen dituzte platerak gainezka arte mediterraneora ihesaldietan.

Gai

“Eta orain, zer egingo det, ni zu gabe ezin naiz bizi …” gaztetako abestiak gutxienez ulertu egiten zituztela aipatu dio agureak amonari poema irakurri ostean.

Arauak

Eta agureak pentsatu du poetak lurrera begira amore eman ziola editoreari liburua argitaratu ziezaion. Legea horrelakoa baita.

Erretreta

Errepublikaz entzun genien gurasoei. Euskadiko Gobernua eta 36ko gerra ere aipatzen ziguten. Diktadura guk geuk ezagutu genuen. Demokrazia izan da iraultza-ametsa irentsi digun azken esperientzia. Orain, ilobei erretirorik geratuko ote zaien da inkognita.

Beltz

Zenbaki gorriz tindatu du krisiak ekonomia, kale gorrian geratu da langileria, larru gorritan utzi dituzte bankuek aurrezle xumeak, gorriak ikusitakoak gu ere, kezkaz begiratzen dugu argi gorririk piztuko ote dion hilerokoari Segurtasun Sozialak.

Bizi haiz

Amildegian behera jauzia dela zahartzaroa esan zioten. Urte saldoaren muturrean ispilu aurrean jarri da. “Kaixo” esan dio aurrean datzanari, “oraindik bizi haiz”.

Adio

Hurbil nabari du joateko ordua. Badaki ez duela ezer eramaterik. Musika jarri eta utziko duena ordenatzeari ekin dio.

Arintasuna

Astuna omen urteak pilatzea, halaz, ezingo liguke eraikinak eutsi adinak pisurik balu, ehunka baikara hoteleko bezeroak, kontaezinak batzen ditugun urteak. Bada, baina, bizipozaz arin datorrenik, oraindik burua urdindu ez zaien jubilatu berriak dira.

Kabia

Hoteleko besaulkietan eserita, zerbaiten norbaiten zain edo egon hutsean besterik gabe, antikuario erakusleihoa dirudite. “Etzi helduko gara” dio batek mugikorretik. Denok dugu nonbait, oroitzapenean bederen, lekutxo bat gordetzen digun norbait.

Adinaren langa

90 dira bidaia-kide gehienek hartu nahi genituzkeen urteak, batzuk gainditu duten langa, helduko ez garen muga besteontzat.

Ispiluan

Adinekoak gurutzatzen gara edozein dela ibilbidea. ”Herriko zahar bat, ala jubilatu-erromesen bat ote, hoteleko bezero-kidea agian”. Hori bera pentsatuko du nitaz berak ere.

Tom badoa

Umeak jolas bihurrian, gazteak solas irribarretsuan, gurasoak txikiei maitekiro so, adinekoak berezko geldoan, … denbora galdu atseginean denak. Nire adinak ere atsedena behar luke, baina, beti etorrian, joanean darrait. Ez dakit zergatik.

Sena eta dena

Nahi zuen baina ez zen. Jantziz prestua, harroxko zut, goitikako begirada, ibili pausatua, … aristokrata genea zeramala zirudien. Jantokiak, baina, uzten dio agerian pobre sena. Genea, sena, zena, zuena, bereizten gaituzten berezkoak.

Anonimoak

L.R.C. Laura Ruiz Casado, L.C.R.ko burkidea izan zitekeen. Iraultzaile jubilatua, edo jubilatu iraultzailea. Koadrila honetako edozein. Anonimoak baikara jubilatu denok.

Izar

Izar dirdaitsuena ere itzaltzen omen. Baita berriak sortzen ere. Stella. Adina adin, beti dugu gure zerutxo mugatuan zamalkatzen dugun izartxoren bat.