Liburuak 3 – I

Adio. Bitoriano Gandiaga.  Poema-liburua

Agirre zaharraren kartzelaldi berriak. Koldo Izagirre

Agur, Euzkadi. Juan Luis Zabala

Agur sagar beltzaran.  Xabier Amuriza

Aingurak erreketan. Poema-liburua. Jon Benito

Airezko emakumeak. Felipe Juaristi

Akordatzen.  Joseba Sarrionandia

Antologia. Manuel Bandeira – Joseba Sarrionandia. Poema-liburua

Ararat mendiaren sumina. Yasar Kemal

Arratseko ahotsak.  Natalia Ginzburg

Artemio Cruzen heriotza. Fuentes Carlos.

Aulki bat elurretan. Uxue Alberdi

Azalaren kodea. Miren Agur Meabe. Poema-liburua

Bakartasunaz bi hitz. FilipeBidart

Bala hutsak. Castillo Suarez. Poema-liburua

Batak ez du bestea kentzen. Gerardo Markuleta. Poema-liburua.

Batzarra Telgten.  Gunter Grass

Bazterreko ahotsa. Ana Urkiza. Poema-liburua

Berbak legezko aiztoak.  Joanes Urkijo. Poema-liburua

Bisean bis berbetan – Palabras para un vis a vis. Egile anitz

Bitartean heldu eskutik. Kirmen Uribe.  Poema-liburua

Burkidea. Cesare Pavese

Adio. Bitoriano Gandiaga. Poema-liburua

Sarrera:

Maitagarria egiten da Gandiaga haserako hitz lauetan

Irakurle adinekoon haurtzaroko bizipenak sortarazten ditu, garai hura biziarazten

Xamurra da, kontatzen duen bizimoldea gogorra den arren.

Giro-maila ezberdin batetara jauzarazten dio irakurleari.

Poesia dira hitz neurtu gabeko lerrok ere.

Aitona-amonaren esaldiak "h"rik gabe idazten ditu, orduko giroa sortaraziz edo.

Sarrioren "akordatzen" ekartzen dit gogora batez ere sortzen duen barne giroagatik.

Hizkera giroa darama idatzira, kakoek, komek ematen diote zentzua eta forma esanahiari. Komek zentzua eta forma dute atalean.

Poemak:

Naturaren inguruan dabil lehen ataletan, ez du bestelako gairik ukitzen, arinki eta bidenabar bezala ez bada.

Idazteko dotorezia eta fintasuna erakusten dira deigarrienak

Sentiberatasuna

Bakarti azaltzen da Gandiaga, mundu itxi batean barna, bere bakardadean hausnartzen bere inguru mugatu horri buruz

Mendiak betetzen du bere inguru fisikoa, nahiz gai horren talaian jartzen den, gizakiarekin lotura botatzen da faltan

Berekiko adeitsu, autokonplaziente, ikusten da zenbait poematan

Defentsiban bezala, poema eta poemagintza justifikatu nahian bezala irakurleak zer esango edo.

Zein pizgarriak poetikari buruzko poemak, zure bidaietako bizipenak harrotzen dizkizu.

Oso pertsonala da, bere pertsona da poemon erdigunea, bere baitan inguruka dabil, egozentrismoa .

Hitzen jolasa dira batez ere poemok, zizel-lanean bezala lantzen ditu, forma dute funts nagusi

Gozatu egiten du irakurleak poemon formekin, artelan fina dira

Betegarri eginiko poemak dirudite batzuk, bortxatuak, pentsatuegiak, xarma falta zaie

Oso ezkorra da gizakiari buruz, elizaren ikuspegi pesimista, "ez gara ezer", ...

Ezsolidarioa ere da, hitzak hitz, gizartetik at jartzen du bere burua, ez gizartearen partaide eta zati, ez gizartearen solidario, kanpotik begiratzen dio, ez barrutik bizi denaren begiz, ez borrokaren trintxeratik.

Oso bizipen pertsonalak dira, berengan bukatzen dira, ez zaizkit eragile, urruti bezala geratzen zaizkit, bere sentipenen ikusle egiten nau, ez partaide.

Inguruak behartuta bezala eginiko poemak, bortxatuak, ez barnetik irtendakoak, ez borborka datozenak, formek kentzen diote karisma sentipenei.

Bere burua eta bere bizitzari buruz eginiko hausnarketa,

Apal ageri nahi du "ez zen arbola ospetsua izateko gauza sentitzen", baina zuhaitz oparo eder ospetsua utzi nahi du "adio" honekin alde egitean.

Agirre zaharraren kartzelaldi berriak. Koldo Izagirre

Kartzela inguruko arazoak: barrukoak, politikoak, humanoak.

Kartzelako bizimoldeko osagai denak daude han-hemenka bilduak.

Gai latzak  mahaigaineratzen ditu, jokamolde eta jarrera arraz ezberdinak, ia kontrajarriak askotan.

6. kapitulua, isolamenduarena, izugarria da.

Pakok Zamoran sortarazten eta bizi izan zituen egoerez pentsarazi dit, gure arau eta egoera. egunerokoetatik ateratzen gintuen, arauak eta egunerokoa hautsiz, normaltasuna apurtuz, pentsaraziz, jokabideak aldaraziz.

Gaur gaurko gaiak.

Agirre zaharrak erabat harrapatzen du irakurlea bere istorioen sarean.

Iritzi interesgarri ugari botatzen ditu.

Humore puntua ere ez zaio falta.

Esaldi polit asko jasotzen ditu, asmatzen: “irria urtu gabe”.

Esaldi jator asko, errefrauak edo antzerako, asmatuak edo jasoak, esanahi handikoak.

Irudiak, bata bestearen ondoren.

Hiztegi aberatsa.

Idazkera aberatsa.

Gustura irakurtzen da. 

Agur, Euzkadi.  Juan Luis Zabala

Fantasia polita

Istorio xumea da

Nobela xumea izanik duina

Bitxia estrukturaz

Interesgunez interesgarria

Euskal Herria da gai nagusia

Ez da Lauaxetaren biografia, edo bada nolabait, kontaera ezberdinez

Lauaxetaren ezagutza ahalbideratzen du.

Euskal Herriko hainbat arazo eta gai presente daude, Euskadi erreala.

Gaurko egoera islatzen du: azken urteotako bilakaera, giroa, ...

Oso gainetik baina arazo serioak ukitzen ditu.

Astintzen ditu zenbait hauts: kazetaritza, baserria, autobidea, ...

Kazetaritzari buruzko hainbat aburu.

Ez da iritzi eta filosofiatxoetan luze edo sakon sartzen.

Baina bada tarteka iritzi interesgarririk ere.

Azaletik doa, gaia jarri, iritzi bat eman, eta aurrera.

Idazkera erraza egituraz eta hiztegiz.

Zuzen eta taxuz idatzia.

Dotoretasunetan sartu gabe.

Agur sagar beltzaran. Xabier Amuriza

Ez zait interesgarria bertsoak irakurtzea, entzutea aldiz bai.

Hainbat iruzkin interesgarria da bertsoen nondik norakoaz jabetzeko.

Euskara aldetik ez du apartekotasunik, idazkera duin eta zuzena.

Bada hainbat hitz eta hainbat idatzi-forma interesgarririk.

Norbere izena eta kartzelako aipamena aurkitzea ere liburuaren ezustea da.

Aingurak erreketan. Jon Benito. Poema-liburua

Hasieran ezer gutxi ulertzen nion, ez nekien zer esan nahi zuen.

Ez dut gozatu, ez nau kilikatu.

Irudiak egoki eta ugari, indartsuak..

Pintzeladak eskaintzen ditu, irakurleak koadroa osatzeko.

Baina pintzeladen loturarik ez nuen aurkitzen, ez zitzaidan koadrorik agertzen.

Aingura baten pisua dute poemok, aingura bat bezain astunak egiten zaizkit.

Oso orokorrak egiten zaizkit, edozelan interpreta daitezkeela iruditzen zait.

PAGADI  BAT  LANBROPEAN

Edonola interpretatuta ere, Euskal Herriko egoeran sartzen da bete-betean.

Atal honek adiskidetu nau Jon Benitorekin.

Indarra dute poemok, lerro bakoitza zartada bat da.

SUSTRAIAK ETA ADARRAK

Erabat hunkitu nau, iraunen du herri honek.

Erabat baleko poemak, sekulakoak ere, itxaropenari kantua.

Bada nekrofilia ukitua poetei buruz poema batetan.

Bere estiloa hartu behar zaio.

Esaldiak bata bestearen ondoren datoz zenbait poematan, ebakita bezala, esaldi osatu gabeak dirudite, puzzleko atalak, irakurleak lotu behar ditu, eta puzzlea osatu.

Irudiz hitz egiten du sarri; hitz lauz bezala hurrengo,  maila eta giro ezberdin batean.

"Ezekielen genealogia": bejondaikela, itxaropenari ataka; biziko gaituk.

HELMUGA GABEKO BIDEA

Bizi puskak, bizitza bera, gotorra, zaila edozein perspektibatik ere.

Bizipen eta sentipenak, indartsu, sentiaraziz.

HAREA ITSASERTZEAN

Larru urratuak dira, bai, poemok.

Esplikaziorik, justifikapenik ez du eman nahi: beharrik ere ez.

Baina nire ulertze zailtasunak esplikatu eta onartzen ditu.

Ukabilak ditu luman.

Bizitza konprimitzen daki.

Idazlearen kezkak, lotsak, dardarak, justifikatu beharra!. Holako poemak idazteko gai denak ere horrelako mugak sentitzen ditu!.

Irudimenari zabaltzen dizkio begiak poema sorta osoak.

Hausnarketari atea da poema bakoitza.

Gau-mahaian ez, burukoaren azpian gordetzekoak dira hainbat poema.

Azken ataleko azken poemak haserakoen iritzi bera sortarazi didate, zabalegiak dira, anbiguoegiak, interpretazio oro egin dakioke.

Airezko emakumeak.  Felipe Juaristi

Ez dago istorio edo kontakizun bakar bat liburuan.

Baina atal bakoitza hainbat eta hainbat ataltxotan kiribiltzen da.

Lotura bezala, musikaz gain Tomas Hobbes, Tomasso, eta Baruch Espinozaren aipamenak ematen dio nolabaiteko lotura liburu osoari.

Terenzin kontzentrazio eremua du gai atal batetan: eskertu diot, hain berezia izanik ia ahaztuta dagoelako Mendebalean barrakoien eremuak bezain espektakularra ez delako agian, ondo-bizi eta nobleziaren harrizko hiri gotortu bat berez, erreginaren baten gutizia izana.

Eleberria baino filosofia edo hausnarketa liburu bat da.

Eleberria baino saiakera da.

Ideia pila bata besteari lotuta edo erdi lotuta, elkarren jarraian.

Gai pila jorratzen du.

Musika dago kontakizun eta istorio guztien ardatzean.

Bortxatuta bezala gehienetan, musika-kultura erakutsiz.

Napoleonen eta mundu-gerrako Errusiako kanpainen aipamen-deskribapenak , ...

Judutarrei jazarpenak aldi ezberdinetan.

Gaiak elkar lotzeko aitzakia besterik ez da kontakizuna.

Lasai irakurtzekoa, hausnarketara zaramatza eta.

Presarik gabe irakurtzekoa, lasaitu egiten zaitu hainbat gai ezkor eta gordinak izanik ere.

Kontakizunaren harira, haritik ihesi bezala edo aitzakian, mila labirintotan galtzen eta luzatzen da.

Jai du kontakizuna amets edo gustuko duenak oso tarteka heltzen baitio hari nagusiari.

Sarri badirudi hari nagusirik ere ez duela.

Hausnarketak, hitzak jostea, digresioak, ... maite dituenak badu gozatzeko parada.

Oso ezkorra, tristea, da gaietan edo gaien trataeran: herio, gaua, aberria, gerra, argia, ongia-gaizkia, itsasoa

Kultura ukitu asko du, musika ingurukoa....batez ere, baina Rembranten aipamenak, ...

Iritzi asko botatzen ditu botatze aldera bezala, polito egiten dutelako bezala, ezer berririk erantsi gabe.

Mila iritzi eta irudi polit eta erakargarri: "lore usaina bezain txikia"

Erreka bizi bat da bere idazkera, hitzak soilik ez , hitzekin batera ideiak doaz trumilka.

Irudiak bata bestearen ondoren, horiek dira zatirik erakargarrienak.

Idazkera trinkoa, formez ez ezik birbildutako hitz pilatuez, ideia ezberdinen iturburu bakoitza.

Irudimenez idazten du, irudiz osatzen, irudiz argitzen esanahia.

Eskultoreak harria edo zurginak zura bezala zizelatu egiten ditu esaldi asko, artelan bihurtuz idaztea.

Zenbait esaldi landuren ondoren, esaldi arruntak datoz, sinpleegiak giro horretan, harritzen nau, horregatik ez da borobila.

Hain dotorea da idazten, baina tarteka arrunkeriak botatzen ditu.

Zenbait adjektibo bitxi: ke gordin, zin, erremin.

Ariketa literario bezala hartu behar da irakurketa ere.

Badira harritzen nauten esaldiak, "goiz izotzeko batez", ... eta hainbat. Nik uste idazleen arteko eztabaida puntuak direla eta berak bere hautaketak egiten dituela; niri arrotzak zaizkit.

Hainbat esaldi konplikatzea, zailtzea, kiribiltzea gustatzen zaio, zuzenean esan gabe, hurrengo aldiz alderantziz jokatzen du, niri ihes egiten didaten arrazoiengatik.

Irudi ezkor asko: zakarrontzira botatzen den panpina.

Hainbat esaldi arrunt, gauzak ezberdin esateko modu bat bezala, kontrastea jarriz.

Interesgunerik ez duten pasarteak dira deskribapen asko, interesgune literario hutsa ez bada, ariketa literario hutsalak, girotu ere ez baitute kontakizuna girotzen.

Gaiak elkar lotzeko aitzakia besterik ez da kontakizuna, horri deritzot liburuaren ahulezia nagusia, ez ditu kontakizunaren inguruan edo kontakizunarekin saretuta gaiak hariltzen, gaiak eta istorioa paralelo doaz, elkarrekin ehundu gabe.

Gaiak sartu nahi dituelako, edo behar dituelako egiten die tokia kontakizunean, ez kontakizunak berak eskatu edo bultzatzen duelako.

Horrek astuna egiten du kontakizuna, erdigalduta zabiltza.

Kontakizunak ez du garrantzirik, tarteko hausnarketak baizik.

Nik gustukoagoak ditut bidean galtzen ez diren kontakizun eta autoreak, nahiz oso gustukoak ditudan hausnarketaz eta iritziz blai dauden istorio eta autoreak.

Ez nau asebete.

Saltoka bezala doa bai gaietan bai idazkeran.

Konta nahi dituen gauza pila ditu eta fitxak ateratzen doa.

Pasarte batzuk oso landuak ditu, besteak oso arruntak iruditzen zaizkit, kontraste handiegia deritzot.

Izugarrizko erraztasuna du, -seguruenik izugarri lantzen du-, gai bati heldu eta hariari tiratzeko, erdi esaldi sinonimoetan, ezer berririk ezarri gabe.

Akordatzen. Joseba Sarrionandia

Huskeria dirudite oroitzapenok, baina ukitu berezia dute.

Giro poetikoa sortarazten du eta oroitzapenok erakargarriak, maitagarriak, bihurtzen dira.

Oroitzapenak idazteko era berri ezberdin bat.

Maila ezberdin batetan jartzen da kontatzerakoan.

Oroitzapenak dira  baina poesia ere bada.

Giro sentikor batetara jalgitzen ditu oroitzapenak.

“Akordatzen naiz” hori, uneoro errepikatua, ez da aspergarria egiten, lotura ematen die oroitzapenei, oroitzapen giroa sortarazten, zenbait musika obren azpiko melodia  iraunkorra edo zenbait poesiako lelo errepikakorra bezala.

Itxuraz gauza xumeak dira kontatzen dituenak, baina irakurleari oroitzapen funtsezkoak gogarazten dizkio, bakoitzaren izaera goldatu duten bizitzako istant pila ekartzen dizkio gomutara.

Ia ahaztuta nituen aspaldiko gauzak aintzat hartzen ditu.

Norbere oroitzapenei hautsak kenduko balizko bezala da

Ez dira bere memoriak, irakurlearen oroitzapenak idazten ditu.

Denon sentipen eta gomutak dira, xumeak direlako, egunerokoak, denonak.

Memoria eta autobiografia gehienek kontakizun bereziak aipatzen dituzte, egunerokotik at daudenak, maila ezberdin batetara jasotzen dute oroitzapenon jabea. Josebak eguneroko bizitzan sartzen gaitu, bere bizitzan, gure bizitza berristen du, irakurlearen oroitzapen bihurtzen dira Josebarenak.

Bizitzari eta gizarteari buruzko hausnarketa labur baina sakonak dira.

Hari mutur asko  jartzen du, bertatik tiratzeko.

Gai asko dago iradokita besterik ez, gehienez aditzera emanda  nahi duenari.

Sinbolismoa dute oroitzapenok, sinboloz bezala hitz egiten du.

Maila errealetik harago, bideak zabaltzen ditu hausnarketarako

Agian hor dago bere poesia puntuaren gakoa.

Antologia. Manuel Bandeira – Joseba Sarrionandia.  Poema-liburua

Poema tristeak dira, lehena behintzat.

Poema xumeak, bizitza dager.

Bizitzako zertzelada minimoak kontatzen ditu,

Handikeriarik gabe gai aukeratzean.

Eguneroko gai arruntak, xumeak, xeheak, gehienei ezer esaten ez dienak, inor ia ohartu ere gabe ahazten direnak, bere horretan gelditu ohi direnak.

Xumetasunaren ederra

Xehetasunak dakartza poemotara, ñabardurak ditu atentziogai.

Baina itxuraz azalekoa denak arima du, kontagaiaren muineraino sartzen da.

Poemak hilotzak dira, kontraesana badirudi ere.

Buruarekin eginiko poesia asko dago: hotza, zerebrala, bila ibili ondorengo gai eta formak.

Bandeirarena aldiz bizia da, bizitzaren zati bat dira poemok, bihotza taupadaka duen bizitza.

Arima dute poemok.

Beste errealitate batekin lotzen duzu poemon bidez.

“Erreka negarrez”: poeta gehienek kantari edo xuxurlari ikusi ohi dute erreka.

Beste mundu batera, beste sentipen maila batetara aldarazten zaituzte poemok.

Egoera ezberdin bat komunikatzen du.

Giroa eta sintonia sortzen da poema bakoitzean.

Umore ukitua bai kontakeran bai egoera larrienetan ere.

Nolako zirrara sortzen duen hainbat poematan.

Sarriok ez du hobetzen oraingoan jatorrizko testua, baina itzulpena soilik irakurriz, jatorrizkoan bezain goxo eta eder aurkitzen dut Bandeira.

Sinpleagoa, xumeagoa da jatorrizkoa, baina indar gehiago du.

Jatorrizkoa irakurriz jabetzen da bat itzulpenaren zailtasunaz eta itzultze laneko iritzi eta jokabide ezberdinez, jatorrizko eta itzulpenaren arteko ezberdintasunaz.

Ararat mendiaren sumina. Yasar Kemal

Ez du ezer handirik, berezirik, baina zerbait handia eta berezia da.

Ezagutzen ez dugun mundu ezberdin bat ageri da liburuan.

Kurduena, otomandarrena,  puzzlearen mila txatal ematen dizkigu, ezin dotoreago eta goxoago, aldi berean ezin lakarrago kontatuak, liburua eta historia.

Mundu berri bat ezagutzeko.

Sortzen duen giroa, kurduen kulturako datuak, kurduen kulturako giroa, kurduen izaera ezberdina.

Hasieratik da bizia tokien eta gertaeren deskribapena.

Deskribapen zehatzak dira, ia ikusarazten dizkizu inguruak,pertsonaiak, gertaerak, ...

Hunkigarriak dira deskribapenak, giroa, ohiturak, ...

Giro liluragarria dario denari, giroagatik, sinbologiagatik, irudien erabilpenagatik,  dela naturarekiko erreferentzietan dela gizakiekikoetan

Poesia,olerki bat da liburu dena, sortzen duen giroagatik.

Beste neurri bat du denborak azaltzen duen gizarte horretan.

Distantziak eurek ere beste neurri bat dute, unitateez gain.

Interesgunea ere sortzen du, bukaeraren irrika.

Itzulpeneko hainbat esaldik harritzen nau, oker daude nire ustez, agian jatorrizko testuaren ondorioz dira horrelakoak

Arratseko ahotsak. Natalia Ginzburg

Italiako pertsonaia eta egoera bitxiak, xelebreak sarri, tragikoak aldiz.

Sekulakoak dira italiarrak, pertsonaiak ez ezik, idazleak eurak ere.

Ez dago ia hausnarketarik, baina zenbait pertsonaiak hausnarketarako bidea ematen du.

Bada, egon, hausnarketa interesgarririk, zorionari buruzkoak, …

Bizitzari buruzko hausnarketa ezkorrak.

Ezkorra da maitasunari buruz ere.

Tragikoa  da azken zatia, erabat ezkorra.

Ezkontzari buruzko iritzi errotik ezkorrak.

Faxismoaren garaiko zertzelada zenbait.

Azaleratzen ez ditugun sentipen, jokaera eta pentsamenduak dakartza, sarri muturreraino eramanak.

Zein kontraesankorrak garen erakusten digu.

Bizitzaren hainbat toles-gune ilun eta ezkutu.

Pertsonaia galeria bat da.

Berezia da bere estiloa.

Irribarretxoa jartzen dizu ezpainetan, poz punttua bihotzean.

Baina azkenerantz egoera eta elkarrizketa erabat gogorrak daude, tragikoak bizitzari buruz.

Ezuste pila dakartza, protagonisten sentipen eta jokabideetan.

Elkarrizketa baliatzen du, batez ere, kontakizunerako.

Sarri ez dira bi pertsonen arteko esaldiak, pertsona bakar beraren esaldiak baizik, bestearen erantzunik gabe, berarenari jarraiki.

Bereziak dira deskribapenak eurak ere, hitz gutxiko zehatzak.

Erraz irakurtzen den itzulpena, inola ere ez behartua.

Hainbat hitz ezezagun sartzen ditu, batez ere hitz eratorri asko sortzen du.

Zenbait hitz, batez ere eratorriak, behartuak iruditzen zaizkit, ulerzailak, seguruenik itzulpenak, jatorriko testuak, eraginda.

Artemio Cruzen heriotza. Carlos Fuentes

Mexikoko herri, historia eta jendearen deskribapena.

Iraultza, politika, ... ri buruz, zorrotz eta koplarik gabe.

Mexikoko ondo-bizi eta aberatsen kritika isila baina gordina.

Mexikoren historiaren errepasoa.

Izugarri zabala da ukitzen duen jakinduria.

Pertsonaien barne prozesu edo bilakaera zein sentipenetan sakontzen du.

Izugarrizko gaitasuna erakusten du gizakien barne tolesduretan sartzeko.

Kritika gordina, Mexikoko hainbat gehiegikeria plazaratzen ditu.

Jauntxoen jauntxokeriak, agintarien ustelkeriak, ...

Kontakizuna zipriztinduz bezala ateratzen ditu, ...

Maitagarria da eleberria, villatarren eta iraultzaileen kontakizuna, baina aldi berean gogorra eta gordina.

Trumilka datoz ideiak, kritikak, zirikadak, irriak, ... denak osagai aberasgarriak.

Nahasmenean bezala datoz, baina sare ezagun taxuzkoan dute lekua.

Uholdeka datoz gogoetak, iritziak, ... errealitatearen ukitu, kolore eta zapore ezberdinekin.

Ze burutapen, hausnarketa, ugari eta ederrak, eten gabe, bata bestearen jarraian, idazleak hitz eta irudien uholdeari ezin eultziz bezala.

Egoera bitxiak kontatzen ditu, sinestezin irrealak, asmatuak antzo, baina errealitatetik jasoak.

Mila zehetasun polit, maitagarri, sartzen ditu, inozenteki bezala.

Puzzle bat da, puzzle zaila hasieran, zati bakoitza zer den eta non kokatu ez dakizula,  bukaeran denak du bere tokia zehatza.

Poesia tragikoaren giroa du zenbait unetan, deskribapen soiletik haratago doa.

Harrigarriak diren hainbat deskribapen, xehetasun, ukitu eta sentiberatasunez blai.

“Kaosa: ez da pluralik”: edo dena da plurala.

Nahastuta darabil denbora, oraina, lehena, geroa,  atzo-orain esaldi berean

Bi “tenpus” nahasten ditu, maisuki, esaldi berean nahasmenik gabe.

Hainbat kontaldi ezberdin nahasten ditu, teknika ortografikoaz baliatuz sarri, edo zenbait hitzen  artifizioz, Zu, Bera, Ni, ...

Ortografia zeinuen erabilpen harrigarria, “ : ”arena adibidez.

Oso libreki baina erabat funtzionalki darabiltza ikurrok.

Irudipena, irudiak, kontakizunen aberastasuna, ...

Kontrasteak, hitzen esanahi ezberdinak parez pare kontrajarriz.

Ia lekuz kanpoko esaldiak sartzen ditu esaldi nagusian, baina pintzelada berri bat emanez kontakizunari.

Hitzak edo esamolde zatiak errepikatuz indartzen du maisuki esanahia.

Ze abilezia, ze irudimen, ze erraztasun hainbat zehaztasun esan eta nahasteko.

Ez dakit itzulpena ona den ala ez, baina euskara aberatsa du, erraz eta gustura irakurtzen da.

Azalaren kodea. Miren Agur Meabe.  Poema-liburua

Maitasun poema ederrak.

Amodio poemak.

Giza bikote harremanei buruzko poemak.

Bikote baten arteko egoera eta bizipen ezberdinak.

Aitorpen pertsonalak dirudite sarri.

Oroipenak, bizipenak.

Ez dira errazak jarraitzen sarri, irudiek zer esan nahi ote.

Ez didate ezer handirik esan.

Ez naute ukitzen, ez biltzen ez zirikatzen.

Poemotatik kanpo gelditu naiz.

Gordintasuna nabarmena da.

Sexua dario poema bakoitzari.

Freskotasuna.

Lotsarik-ez sanoa.

Irudi askoz baliatzen da, irudiz beteak daude poemok.

Nahiko artifizialak iruditzen zaizkit sarri irudiok, laborategikoegiak, pentsatuegiak.

Adjektiboak ere ugari darabiltza.

Erritmoa darie poemoi.

Indarra dute.

Baina azkenik ez naute bete.

Nahiko hutsak iruditzen zaizkit.

Hitz piloa trebetasunez elkarri lotuta.

Bakartasunaz bi hitz. Filipe Bidart

Kartzelako bakartasuneko bizipenak.

Kartzelako bakartasuneko giroa ezagutzeko aukera eskaintzen du.

Frantziako kartzela mota berezia.

Euskaldunentzako tratamendu bereziki gogorra.

Jakin-mina sortarazten du.

Idazkera zuzena, txukuna.

Ez dabil bitxikerietan, hitz-jokoetan, ...

Zentziloa eta argia.

Umore punttua du-

Nobela-bat bezala irakurtzen da

Bala hutsak.  Catillo Suarez.  Poema-liburua

Hausnarketarako poemak.

Isiltasuna, bakardadea, maitasuna, ,…

Giza harremanez ari da.

Poesia zer da?: EGIA, IPUINA, …

Maitasun ezinezkoa,  ahituen istorioak, nekatuen sentipenak.

Aipatzeko  ere beldur diegun bizitzari ateratako ezpalak, barneko zati ezkutu horiek.

Mataza estu bilduak dira poemok.

Eguneko meditazio edo hausnarketa gai.

Azkeneko bost poemak, apartak dira.

Bihurritua dirudi Castillok, baina errealitatearen muinera zaramatza: ZEDARRIA.

Ezkor agertzen zaigu neskatoa, agian bizitza ere, sakonean, ezkorra da.

Ez da gaztea poemetako pertsonaia, baina bai oso exijentea.

Pertsona heldu baten poemak dirudite.

ZIGORTUA:  bizi puskak.

Zenbait poemek hunkitu egiten naute: GALERA, EGIA, …

Gehienek deseroso uzten naute.

Zirikatzailea da, ez dizu patxada edo gozamen aukerarik eskaintzen.

Ez zaitu ezaxola uzten, poema bakar batek ere.

Ezustean harrapatzen zaitu hainbat iritzi, irudi, sinbolismo, eta konparaziok.

Urduri jartzen zaitu, toles gordeenetan ezkutatutako hautsak harrotzen dizkizulako.

Ez dakizu zergatik, inolako arantza zehatzik ez duzu,  baina deseroso uzten zaitu.

Barrenean ainguratuta geratzen zaizkit poemok, denak,  gako zorrotzekoak dira, baina aldi berean bigunak, ontzia kulunkan uzten dit.

Ez ditut zenbait poema ulertzen, zer esan nahi du zehazki, zer pentsatzen du, zertaz ari da?.

Azpiko esanahiaz jabetzea  ez da erraza zenbait poemetan.

Halaz ere gustura irakurtzen ditut, jolas bat da irakurketa.

Magia da bere poesia, magia izanen neskatoa ere, magia mingotsa sarri.

Enigma bat da neskatoa, bera da ala beste batez ari da?

Etsia da neskatoa, edo berak marrazten duen pertsonaia da etsia?.

Mingotsak dira poemok,:Castillo bera, aldiz, harreman laburretan, goxoa aurkitu dut.

Bere buruaren edo pertsonaren inguruan egiten ditu hausnarketoz,  nik gogokoagoak ditut irakurtzeko kanpora begiratuzkoak.

Baina poemok neure barnera eramaten naute, eta gogoko dut hori.

Errukirik eta lotsarik gabe heltzen die arazoei, neska ausarta da Castillo

Castillok berak ba ote islarik poemotan?.

Estilo lau xumean bezala idazten du, estilo bitxikeriarik gabe, baina, aldi berean, maila eta gune goragoko batetan dabil, talaian, ikuspegi eta giro aldetik: hori litzake poesia

Hitz errazez  eta  egitura ulergarriz idazten du.

Irudiez biltzen da, baina naturaltasunez.

Irudiz beteta daude poemok, irudien bidez azaltzen du esanahia.

Hitz eta irudi inkonexoak, lotezinak edo lot-zailak, iruditzen zaizkit zenbait poema, baina horietako denek dute  zirikatzen zaituen esaldi edo ideiaren bat.

Tiro bat dira Castilloren poemak,  ez bala hutsak,  bala mingarriak gehienetan.

Batak ez du bestea kentzen. Gerardo Markuleta. Poema-liburua.

Tristea hasieran gure Gerardo.

Baina atsegina, esakeran eta formen egituran.

Bizitzako eta bizitzaren gaiei heltzen die.

Bizitzari lotutako hausnarketak.

Bizitzako une goxoak, arruntak, egunerokoak, biziarazten ditu, epel, oroitzapenean.

Eguneroko burutapenak, harmoniaz eta musika barnekoiz esanda.

Maitasunaz ere ari da, beharko, joandakoez, baina garraztasunik gabe, bare, lasai.

Zorrotzak ere badira, kritikoak, arantza, eztena …

Hausnarketarako abiapuntu.

Baretasuna darie poemoi, bizipoza.

Ez dakit zer esan nahi duen zenbait poemetan, baina hainbat hari-mutur eskaintzen ditu gai ezberdinez filosofatzeko.

Poemaren esanahia orokorrean hartzen dudan arren, zenbait pasarteren esanahirik ez dut asmatzen

“Erruaren kirrua”, bizipen polita

Eskematikoa, hezurdura besterik ez du eskaintzen askotan, ia loturarik gabeko piezak, norberak lotu behar ditu perpausak ere.

Poema biluziak, apaindura gutxikoak.

Baina prosak ez duen ukitua dute poemok, fintasuna dario, ez bakarrik egiturengatik, baita ere ezartzen duen erritmoagatik eta diona dion bezala esateagatik..

Irudi pila, zuzeneko estiloan.

Kadentzia du, erritmoa, bere abiadura propioarekin poema bakoitza, azkar edo bare, erreka bat bezala.

Sarkorra.

Batzarra Telgten.  Gunter Grass

Hasieratik, ezinbestean bailitzan, berez bezala, nahiezka bezala, zeharka lez, mila datu, mila kritika zorrotz, eta gogoeta interesgarri, bi hitzetan eta gako artean.

Antzina bateko giroa, denboraren neurri ezberdina, harremanen filosofia bestelakoa, soldaduen boterea, geopolitikoa, ...

Kritika filosofikoa, politikoa, historikoa, ...denekoa.

Literatura inguruko gaiak, Alemaniakoak, baina deneko literatura arazoetarako ere balio dutenak, hausnarketa sortaraztekoak.

Literatura inguruko gogoetak, batez ere Alemaniako literaturgintza inguruan.

“Mordaz”, garratza, zirikatzailea, errukirik gabe astintzen ditu bazterrak, umore punttuaz leunduz.

Ze nolako alprojak idazle alemanak.

Ezer gutxi ezagutzen dugu guretik at, erabat arrotza zaigu Alemania literatura.

Lasai eta astiro irakurtzekoa, idazkera korapilatsua baita, esaldi eta esanahi berriak tartekatuz, esaldiak luzatuz, …

Labirintoa edo puzzlea dirudi.

Korapilatsua, literatura gaietan in teresik ez duenarentzat aspergarri samarra ere

Bere intriga punttua du.

Sakon menderatzen du euskara Andonik, euskara aberasgarria da bere itzulpena.

Bazterreko ahotsa. Ana Urkiza. Poema-liburua.

Emakume baten barne sentipenak.

Hausnarketa xumea, tarteka sakona, eguneroko emakumeen arazoez.

Barnera ibilbide bat.

Emakumearen inguruko hausnarketa.

Emakumeak gizartean duen bazterketa..

Emakumearen barne ahuleziak.

Etsipena.

Ametsak, ilusioak, zapuzteak, …

Ilusio zapuztuak.

Elkar ulertezinaren poemak, distantziarenak, etsipenarenak, topa ezinarenak, amets hautsienak.

Emakumeen samina saltzen duen liburua.

Ze gauza politak tarteka, diona eta esateko irudiak, eta erritmoa.

Ze ukitu maitagarri han-hemenka.

Bikotearen, maitasunaren, hutsegite eta porrotak.

Bakardadea, zailtasunak, maitasunaren gorabeherak.

Emakume baten bihotza agerian uztea.

Hausnarketa sentiberak egiten ditu, sakon sartzen da barne zauri eta toles-gunetan.

Etsipenez beteta daude poemok, etsipenaren poemak dira, maitasun etsiarenak.

Etsipenezko poemak, baina erabat errealak, mingotsak arren.

Korrosiboa ere bada zenbait poematan.

Ihesean dabil poeta.

Baina aldi berean bizipoza dute.

Itxaropen pittin bat ere badute.

Nortasun handiko norbaiten poemak dira.

Zailak egin zaizkit ulertzeko hainbat poema, eta ulertzeko lukubratzea ez dut gustuko, zer dion argi ikusi nahi dut, nahiz sinboloen bidez.

URRUTIKO ITSASARGIA poema oso gustukoa izan zait.

ALFABETATU.GABE sekulakoa da.

Berbak legezko aiztoak. Joanes Urkijo. Poema-liburua

Ez dakit zer esan poemotaz, irizpiderik gabe uzten naute.

Kale artean galduta neu ere, biluzik.

Ez dut poema asko ulertzen, sakonegia bera agian eta azalekoegia ni.

Urrun geratzen zaizkit.

Hitz-jokoak batez ere iruditzen zaizkit hainbat poema, haizeak darabiltzan hitzak eta esaldiak, airean dabiltzan orriak edo tximeletak bezalakoak.

Ez dakit zer esan nahi duten, hor airean gelditzen diren hitzak besterik ez dira niretzat zenbait poema.

Eta ulertzen ditudanak, ustez, horiek ere ez naute ukitzen, kilimatzen, erakartzen.

Ez dut gogoko zer esan nahi duen asmatzen ibiltzea poema bat irakurtzean, poesiak garbi agertu behar du zer esan nahi duen, garbi geratu behar du mezuak

Besterik da mezu hori intsinuatzea soilik, hari muturrak eskaintzea, ... besterik da irudiez ematea, besterik irakurlearen irudimena eta sentipena ukitzea,.

Ez dut Bilbo hur sentitu poemotan.

Neuregatik sentitzen dut.

Bisean bis berbetan – Palabras para un vis a vis.  Hainbaten ekarpenak

Kartzelako sentipen eta egoera bizitzeko era eta ikusmolde ezberdinak.

Bada istorio polit bat, gutun trukaketa, dotore trabatua, umoretsua, ziria duena, ...

Beste asko tragikoak dira, zuzenak, “hemen nago”, militanteak, …

Kartzelako gaiaz kezkatutakoek irakurriko dute.

Bitartean heldu eskutik. Kirmen Uribe. Poema-liburua

Bizitza bera bezain latzak dira sarri bere poemak.

Gai ezberdin ugari ukitzen du

Bizitzako pintzelada txiki horiek, koadroko ukitu minimo horiek ematen diote osotasunari neurria.

Bizinahia dario azken zatiari.

Itxaropena ez ezik bizitza erritmoa ere badu.

Bizitzako kontakizunek badute erakargarria egiten dituen inguru-argi bat.

MADNUS: istorio erreal tragikoa kontatzeko erritmo poetiko xume ederra darabil.

Desoreka bat bezala aurkitzen dut, saltoka bezala dabil ideietan poema berean, urrats etenaldiak bailitu, aizkorakadaka bailebil bezala.

Iradoki egiten du, zertaz ari den pentsarazi.

Ez da konplikatzen, nahastu edo korapilatzen idazkera kiribildu edo bost duroko esaldiekin, bizitza soilki kontatzen du.

Badaki giro deigarria sortzen, baita erritmoa sortzen ere.

Txukun eta egoki darabiltza irudiak

Sinbologia, irudiak, ... taxuz eta aberats.

Irudi askorik gabe sarri, konta, esan, egiten ditu gauzak, maila, giro eta erritmo barnerakoi garaiago batetara jasoz irakurlea.

Oso atseginak dira poemok.

Zirrara eragiten du hainbat poemak, gaiagatik, esamoldeengatik edo erritmoagatik.

Ze xume, baina ze sarkor eta  aldi berean bortitz diren zenbait poema: : amesgaiztoa, soldadu mongoliarra, ...

Deskarga elektrikoa bezalakoa da zenbait poema, bakoitzean kolpe ezberdinez astintzen zaitu. Zartailukada ere bada sarr.i

Burkidea.  Cesare Pavese

Gizakiaren barnean sartzen da, inork azaltzen ez dituen zirrikituetatik.

Giza sentimendu eta bizipen ezohizkoak azaleratzen ditu, gehienetan agertzen ez ditugunak lotsaz-edo, barne egoera bitxiak, toles-gunetan betiko gelditzen direnak, kanporatzen ez ditugun barne egoerak.

Pertsonaiak deskribatzen ditu batez ere, ez zuzenean, bide batez bezala baizik, zeharka, mailaz maila, pausoka baina sakon.

Pertsonaia bitxiak, guretzat egoera irudikatu ezinekoetan.

Beste kultura bat, beste izaera bat erakusten digu.

Nahiko korapilatsua da pertsonaion barnealdea.

Ze konplikatuak den gizakia, pertsonaiok behintzat.

Pertsonaiengan barneratzeak du erakargarritasuna.

Italiako faxioaren haserako eta geroko hainbat zertzelada.

Faxismo garaiko giro politikoa.

Espainiako gerra zibilaren aipamenak.

Borroka politikoarena, klandestinitateko arazoak, borroka bideak, ...

Pintzeladak dira, ur tantak bezala nobela bustiz doaz.

Ez da erroilua, ez da txapa.

Istorioa nahiko motel doa, gaiari ere hala dagokio.

Kontakizunarekin itxuraz zerikusirik ez duten esaldiak daude, baina deskribatzen duen giroa ezagutu  eta kontakizuna girotzeko osagaiak dira.

Kontakizun xumea dirudi, baina abileziaz sartu ditu kontakizuneko osagaiak.

Pertsonaiei buruz ukitu zuzen eta sakonak ematen ditu.

Pertsonaien arteko elkarrizketetan  bakarraren edo ez denen esaldiak jartzen ditu, ez da elkarrizketa petoa, gaiari doakion esaldiak soilik dakartza, besteena isilduz.

Zenbait esaldi arraroak edo ez zuzenak iruditu zaizkit, baldar samarrak, agian jatorrizko testuaren arazoa da

Ez dut oso gogoko itzulpeneko zenbait esaldi, bizitasunik eza, ... agian jatorrizko testua da halakoa