Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Mispillibar / Idazleen mintzoak. Natura

Idazleen mintzoak. Natura

Jon Etxabe 2020/01/03 08:13
GIZAKIA – GORPUTZA- EGUNAROAK – ANIMALIAK Gizakiari dagokionez gorputzari atal bat jartzea pentsatu dut, nolabait esaldion esparrua mailakatzeko edo gai honen txara nolabait argitzeko. Arreta deitu dit zenbat diren begiei buruzko aipamenak. Ez dut uste begiekiko keria berezirik dudanik, eta horregatik jarri dietela arreta. Errealitatea da askogatik nagusitzen direla begiekiko erreferentziak.

Gizakia

 

Gizamoldeak

A

Abegian hartu

Agirakari gor egin

Adorea batu

Ahots neurritsua

Ahots sorra

Ahots zaunkari

Ahots zilarra

Aintxintxika laburra

Amets batean esnatu

Aratinik

Ahots bat atera ohi zait

Atentzioa eman

Aurpegi argizaritsua

Aurpegia eguzki

Azal itzalia

B

Barre haize bat

Barre haizea

Barre isekari izoztua

Beharrak gogoa hartu

Bekokia itzali

Bekozko begiratua

Bekozko esan

Bekozkoa ipini

Bekozkoa jarri

Berbari ekin

Bere baitaratua

Bere baitatik kanpo

Barre behartua

Bestondo aurpegia

Bil-bil egin

Bil-bil mantendu gogoa irakurketan

Bil-bil murgildu irakurketan

Buru egin

Buru-arraz moztu ilea

Burua apaldu

Buruari eragin aldez alde

Buru-makurtu

E

Elkar ondo eduki

Erausian ari

Espantu batzuk egin

Ezkon-nahia

F

Familia-lerroa

Familia-pentsio

Familia-zuhaitza

G

Gizon laburra

Gogo eman kontuari

Gogoa besteratu

Gogoa jarraiki zaio

Gogoa lanean bildu

Gogogabetzeak hartu

Gogoa bildu

Gogoa txartu

Gorputzaren mozkorraldia

H

Hatsari eutsi

Hil aginean

Hil hurran

Hogeita hamapikuan

Hondo-hondoraino murgilduta lo

I

Ilun-bistan esnatu

Izu sentitu

K

Kirioak airean

Kopetaren pareta

Kopeta goratua

L

Labur-labur begiratu

Lauki itxurako gizona

Lotara bota

M

Maitasunak bizi gaitu

Malkoak izerditu

Marmar hotz eta iluna

Masail isiotua

N

Negar-marraxka bat egin

Negar murrina

Negar-musika

Negarrak isildu genituen

Negarra atertu

Nekeari batere konturik egin gabe

Neskato umatua

O

P

Pikotxean jarri lurrean

S

Saiheskako espresioa

Soinekoak habitatu

U

Udatiar jarraikiak

Urre koloreko aurpegia

Usaina aditu

Z

Zain-adi begiratu

 

Gorputz-atalak

Burua

Osotasunean

Buru-xut

Burua apal izan

Burua apaldu

Burua bihurtu (giratu)

Burua bihurritu

Burutik zati-zati eginda

Ahoa

Ahape hotsa

Aho bizarrik gabe

Aho ertza erori

Ahoa ezpainetako gorriz sutu

Ahoa makurturik zuen

Ahoko zatarra

Ahotik hortzetara

Aho-oztopoka

Ahotsa

Ahotsa malkotu

Apaldutako ahotsa

Bibotea gauak bustia

Bizar espartzuzkoa

Boza gordindu

Boza gorritu

Boza loditu

Ezpain-txokoa

Ezpainak barre eginda

Ezpainak bil-bil

Ezpainak hezetu

Ezpainak lotu

Ezpainetan distira erabili

Irri laburra

Irri zuria

Irribarre burlatia

Irribarre gaiztoa

Irribarre izoztua

Irribarre lotsatia

Irribarre mehea

Irribarre zabala

Irribarrea lausotu

Irribarrea luzatu zaio

Irribarrea marraztu aurpegian

Hortzak klaskatu

Txilina titindu

Begiak

Begi azpiz behakoak egin

Begi bat bota

Begi bat keinatu

Begi-bazterra

Begi-bazterraz begiratu

Begi bazterraz so

Begi bazterretik ikusi

Begi bazterrez ikusi

Begi eman Begi ertzaz begietsi

Begi hanpatu eta mindua

Begi kolpeko maitasuna

Begi ondoak

Begi hutsez

Begi itsuan joan

Begi keinu egin

Begi logaletsua

Begi zeharka

Begia atxiki

Begia bete

Begia eman

Begia kliskatu

Begiak alderik alde zabaldu

Begiak arranpalo

Begiak arranpalo begiratu

Begiak arranpalo ireki

Begiak begietan landatu/ geratu/euki

Begiak beheratu

Begiak bete

Begiak bota

Begiak bihurritu

Begiak bildu

Begiak errepidera josi

Begiak ezin bildu

Begiak ezkeldu

Begiak gainezka jarri

Begiak galtzeraino begira egon

Begiak gelan zehar ibili

Begiak gerizatu

Begi gorabehera batean zenbatu

Begiak hurbildu

Begiak ibai aldera egin

Begiak ilunpera egin

Begiak irauli

Begiak itsutu

Begiak izu

Begiak lanbrotu

Begiak landatu

Behiak larratu

Begiak malkoz lanbrotu

Begiak ñarrotu

Begiak ogiak bezain hain ...

Begiak pantailara eginak

Begiak sakonduta

Begiak txikitu

Begiak txilotu

Begiak txinpartaka

Begiak txitxildu

Begiak zehartu

Begiak zirimolaka jarri

Begiak zirrikituta

Begiak zuluetatik irtenda

Begiaren bazterrez behakoak egin

Begiek ikatz-suzkoak ziruditen

Begiek leihotik begiratzera jo

Begietan amorrua loratu

Begietan eman

Begietara egin

Begirada aldendu

Begirada apaldu

Begirada astuna

Begirada azkorra

Begirada basa

Begirada baztertu

Begirada bihurtu

Begirada/ begiratua  egin

Begirada bota

Begirada egin

Begirada goititu

Begirada guztiak erakarri baina inori itzuli gabe

Begirada hiltzailea

Begirada horia

Begirada ikaratua

Begirada ilintitsua

Begirada iltzatu

Begirada itxuratia

Begirada jaso

Begirada kokina / barrekokin

Begirada labaindu

Begirada lainotsua

Begirada lasterra

Begirada lehengoan jarraitu

Begirada lotu

Begirada onbera

Begirada suharra

Begirada zamatua

Begirada uzkurtu

Begiratu lagunkoia

Begien itxi-ireki batean

Begira zegokion

Begiratua luzatu

Begiratuki

Begirik eman gabe

Begizta eginez igo

Betazalak bildu

Betazpiak izan

Betertzeko zimeldura

Betertzeko zimurdurak sakondu (norbaiti)

Bihurri-begiratua

Betizu begiratu

Hildako begia

Marruskatutako begiak

Soa landatu

Tinki begiratu

Zehar-begia

Zeharrargitara begiratu

Zeharretik ikusi

Zeharretik begiratu

Bekainak

Bekaina belztu

Bekaina igo

Bekainak batu

Bekainak goiti egin

Bekainak igo

Bekainak uztaitu

Betazalak

Betazalak pisu sentitu

Belarria

Belarria antzu utzi

Belarria ernatu

Belarria luzatu

Ilea

Adats horia zuen erro ilunekin

Atzeraka orraztu ilea

Ilea arrasean moztu

Ilea korapilo batean bildu

Ile basatia

Ile sarria

Ile zalapartatsua

Ile zarpaildua Ilea labandu

Ilea larru-arraz egin

Ilearen oinarriak (entradak)

Larru-arras moztu ilea

Orrazkeren patxada desegin

Trauskil moztu ilea

 

Gorputz-enborra

Soina

Saihets-hezur

Soin enborra

Soinak jaso

Bihotza

Bihotz pilpirak

Bihotz-taupada

Bihotza eman

Bihotza erdiratu

Bihotza golkotik ateratzekotan

Bihotza izoztu

Bihotza kolkora igo

Bihotza negar betean

Bihotza opildu

Birikak

Arnas lodia

Arnasa behera etorri

Arnasgoraka

Arnas-hots lasterra

Arnasa garbia

Arnasa joan-etorrian

Birika arroztua

Birika zolaraino arnasa hartu

Biriketako negarra

Eztul zekena

Glotisetik beherako hodia

Hatsaldi

Hatsanka

Herdoildu: auspoa herdoildu

Burua bakarka astindu

Usin egin

Bizkarra

Bizkar makurrak

Bizkarra bermatu atean

Bizkarra bihurtu

Bizkarra harrotu

Bizkarra jaso

Bularra

Bularra pilpiraka

Eztarria

Eztarriko intxaurra

Titi sagar

Hezteak

Zirinari ateak ireki

Lepoa

Lepoa behartu (giratu)

Sorbalda

Soingaina goratu

Soingainak iltzatu

Sorbaldak hondoratu

Sorbaldak konkortu

Sorbalda lokatu

Sorbalda uzkurtu

Sorbaldak goratu

Maskuria

Maskuria libratu

Urdaila

Botaka egin

Goitik egin

Urdaileko kilika lokartu

 

Soinadarrak

Besaburuak harrotu

Beso presatua

Besoa harrapatu (besotik heldu)

Besoak antxume egon

Besoak antxumetu

Besoak uztartu

Besoetan gerizatu

Ukondoak bermatu

Belaun-ukaldika

Belaunak tolestu

Hanka makotua

Zangoek ez ote didaten erantzungo

 

II

Egunaroak

Argi bahetua

Argi dardartia

Argi-distiraldi

Argi firrinta

Argi leuna

Argi zekena

Argi zirrinta

Argia bizitu

Argia hasi

Argia urratzean

Argiak gaua urritu

Argianzpeko

Argitasun ahul lausoa

Argitasun esnekara

Arratsa apaldu

Arratsa apalean

Arratsalde urrezkoa

Arratsalde urtsua

Arratsalde zatia jan eginari

Arratsaldea apaldu

Arratsaldeko bortsak zintzilik

B

Behe-laino

Behin ilundurik

Bero likatsua

Bero pisua

E

Egun gris-urdin iztua

Egun trinkoa

Egun-txintan

Eguna belutu

Eguna zukutu

Egunaren erakarpena zeru ertzean

Egunsenti lausoa kuzkurtzen da

Egunsenti sortu berria

Eguraldi egiten zuenean

Eguraldi mehatxuzkoa

Eguraldia arindu zuen

Eguzki geza

Eguzkia hilerriaren atzetik apaldu

Eguzkia ibaika

Eguzkia inguruka

Eguzkia itzali

Eguzkia jarri

Eguzkia labaindu

Eguzkia mendiaren sorbalda luzean

Eguzkia txinpartaka

Eguzkiaren gorria ahuldu

Ekaitza baretu du

Elur arina

Elur beratua

Elur-bola

Elur malko

Elur bustia

Elur-erauntsia

Elur-euri

Elur-mokor

Elurra botatzen ari zuen

Elurra lodi egin

Erdi-argiantza

Euri ihintz

Euri mehea

Euri-zirin mehea

Euri tantak sarritu

Euri usaina ekarri haizeak

Euria adarka

Euria atergabean

Euria aspaldi gelditu zuen

Euria ez da hasi

Euria goian behean

Euria hasi zuen

Euria hasia baitzen errekak zabaltzen

Euria jautsi ahala bota

Euria sarri hasi

Euria zarra-zarra

Euria ziri-ziri

Euriak hotsarekin jo leihoa

Euriaren zirika

Izarrezko euria

G

Gau betea

Gau mina

Gau sakona

Gauaren hats izoztua

Gau mindua

Gaua izar egon

Gaua sartaldean sabeldu zen

Gaua sartu

Gaua zulatu

Gauaren kabuan

Gaugiro egon

Giro nabarra

Goiz  eder

Gaua lo gabean igaro

Goiza izan zen

Goizak bereak emanda altxatu ohetik

H

Haize gordina

Haize nahasia

Haize ulukari

Haize urratua

Haizea enatu

Haizea baretu egin du

Haizezko hitzak

Hosto izurtsua

Hostoen farfarra

I

Ibaia urduri

Ilargiak bere adarrak atera

Iluna urratzen hasi

Ilunorduei argi laurdenak bilatu

Iluntasun sarria

Iluntzen ari zuen

Iluntzen hasia zuen

L

Lainoa aienatu

Lainoak haizatu

Lanbro-masa lodia

O

Ongi ezik eta hotz zegoen

S

Suzko bola odol-gorri bat garretan…

U

Uda betean

Udabetean

Udaro (uda garaia)

Udaro (uda oro)

T

Truxuak bota

X

Xut-xut igorri errainuak

Z

Zerua laranjaz janzten

Zerua zikindu

 

Animaliak

Behorra estali

Beleak karranka

Kakara egin

Txakur untxaria

Txoriek beren txintak batu

etiketak: Idazleen mintzoak
Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hogei ken bi? (idatzi zenbakiz)
Erantzuna:
Aurkezpena

Jon Etxabe naiz. 1933an jaioa. Jubilatu nintzanean irakurtzea eta idaztea izan zen aukeratu nuen denbora-pasa nagusia. Mota ezberdineko hainbat material pilatu zait ordenagailuan. Haize bolada batek eramango nauen orri bat naizenez, material hori sarean jartzea pentsatu dut. Zatika eta sailka ateratzen joango naiz. Bideak erakutsiko dit zer eta erritmoa. Lotsa eta ridikulu sentipena sortarazten dit. Baina nahikoa zait bakar bati lan hau baliagarri bazaio.