Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Mispillibar / Herri mintzoak

Herri mintzoak

Jon Etxabe 2018/07/27 09:54
II.- Esamoldeak

 

II

Esamoldeak

Adornua dekon bezelaxe: apainduta balego bezala.

Agarretik kendu dau behixa: Agerre baserrian erosi zuela behia.

Amaitu da teatrua?: bazkaria bukatu nuen galdezka.

Aintzakotzat nago: uste dut, jakinaz gain nago.

Akordau ez izenik, auzokua balitz bezala: ez zeukala izenaz gogoratu beharrik.

Amak bialdu baleu ez zen jungo gaztainatara: barretxo gaiztoz.

Ari jakoz hiltzen koloreak: koloreak galdu.

Arratsaldeon - Hala ekarri. Gureetan ez zen ohikoa agurtze hori

Arropa mispillak jantzi, eta hoztu.

Astelehen goizetik bixamunera.

Atera egin dozu hagina?, berori zekozun maixu: bera zela onena.

Baba gorrixak?, xaguak ere ez ditxu jaten.

Bai etorri ere hona, aixiak ekarritxa edo: gripea zegoen baserri aparte batetan.

Baitxe: “Egunon”i erantzuna.

Bakazioak txandaka eginda, jentia zabaldu egiten da: jende gutxiago dagoela herrian.

Bariago egiten da lurra: lauago.

Baserriari lagata: baserrian ez dute jada lanik egiten.

Batuko dabe bestiei (batutakoei) arrimatzeko: batu gabe zegoen oraindik sagarrarbola bat.

Begira eingo otzu argixak: itsutu – “deslumbrar”.

Belaxe eruaten dau oin edurra: berehala urtzen dela elurra sasoi horretan.

Beretzako haina lan sortzen zuen: lana ematen ziotela.

Besteenak emoten dautso begiko-mima: besteena kritikatzen zuen batengatik.

Biharrak bizi dan lekua eskatzen deu: lantokia etxetik hur behar duela egon.

Bistatzen gara: agertzen gara.

Bixak kontraixo txarrak: eguzkitan zegoen bera, behiak zeuden bidean eta ez zuen ondotik pasa nahi, eguzkia ere ez zitzaion atsegin…

Bixek ere jaupe haundirik ez daukie: gaizki dabiltzala futbol talde biak.

Bizi izateko eitxen: jaten zegoen.

Bueltan bizi: inguruan.

Dirauen bitartean, faltarik ez: aparailu batengatik, dabilen bitartean…

Dana da errekiña: etxe barruagatik sute baten ondoren.

Dana erliak helduta egon zen: handituta, ziztatuta…

Danak jarri geldi-geldi elkarrekin.

Dirura dago jentia: dirua irabazi nahi duela.

Egon pixkat bidian, faborez.

Egur gizarria.

Ekin hiuek haundixei, lijia berotuta dagok eta: pieza handiekin egiteko lan, erreminta prest dagoelako.

Errekina eginda: kamnin bazterreko ote lehorragatik.

Erremangua bihako dezue: gogor egin beharko dutela lana.

Erremangu jentia etorriko da: lan asko egingo duena.

Erreztuta dago dirua: garesti  daudela gauzak,  asko ordaindu duela.

Erropak gizonduta gelditu dira: izotzarekin arropan gogortu egin ziren.

Eskuetan darabile pinua: obra handia egiten ari ziren baserri batetan, bota berri zuten pinudia, dirua zuten.

Eskutaldi gogorra darua: luzaroan ez dela etxetik atera.

Eskutik eruateitxu atiak: haize gogorra dabilela.

Etxetik alde eta ezin zuzendu: etxetik atera eta ezin orientatu.

Etxien gorabeherak erabili: etxeei buruz jardun.

Eultzi dio umedadeari: paper busti bat gainean eduki ondoren umel zegoen harri batengatik.

Ez da miña lez putz eginda joatekoa: handia dela: umeei egiten zaie putz mina dagoen tokian joango dela esanez.

Ez dauka auzorik: etxe batek beste etxerik gabeko ingurua zeukala.

Ez zan lustreko jenderik ikusten: ez zegoela jende ospetsurik.

Ez zuen ondo egiten: telefono hondatuta zegoela.

Ezaundu egiten da: agerian jartzen da, garbi gelditzen da.

Ezin ekarri burura nor dan: gogoratu ezin.

Ezin lua ekarri: ezin lorik hartu.

Ezin mozolotutik irten: mozolo jarraitu.

Ezkero zutikatutakua: ezkero aurretik ezer jarri gabe:testuingurutik argitu behar. 

Gainekua egiten ziuen: artoari artalorea kentzen ziotela, ganadu-jana bezala erabiltzeko.

Galazo egin:

Ganau taldia:

Garbixen eitxia onena: garbi jokatzea onena.

Gau larrixak etorriko dira konpondu aurretik.

Gaurkua egin dugu, bixar ikusi.

Gezur truke ez dizue egingo: doan ez diotela ezer egiten inori.

Gizonak atera: elurretan etzan eta gorputzaren irudia uztea.

Goitik behera ez bada etortzen.

Gureizen lana egiten dozu: atzamarrekin ertz batzuk mozten zebilela.

Guzurra esaten dabe lurruna baino lehenago: gezurti batengatik.

Guardia Zibilak sortu jakozan tunel ertzean: tunelean gordeta zegoen batengatik.

Hagiñak batuta:

Hankia ohitxuko da: oina jarriko dela oinetakora.

Hari zailekoak: zaretzen ez zen izara bati buruz.

Hartan joango jaku

Hartu ahalakua: haundia: euri zaparrada.

Hemen belaxe galtzen da harixa, egon ezian.

Hemengo sagarrak hartxuak deukez: “hartxuak” txikigarria erabiliz, diminutiboan.

Herri danak lotuta daude: denera daudela pistak.

“Hogei duro perretxiko bakoitza. –Ha hobia perretxikuak baino”.

Hónek baino atzeratuaguak sailian: baratzeko babengatik.

Honek baino lustre hobia eukan: goizean ikusi genuen itxura hobea zeukan behi batengatik.

Honuzkero, lapikua egosteka bada…

Hortako baldin bada: gustatzen bazaio.

Ibiltzen bada, balekua: konponketa xelebre baten ondoren.

Ibiltzen ez zala:

Igual nahi eban bere buruaz  amaitu: bere buruaz beste egin nahi zuela

Iluntzera geranian: ilunabarrean min gutxigo zeukala.

Irudixak bizixak diala dirudixe: telebistako marrazki bizidunei buruz.

Itziarrera heldu gera, oin etxera begira: etxetik gertu geundela.

Jateko tenplian: janaren hozbero egokia.

Jatia garrotia baino gustoragua.

Jentia ataskatu egiten da, itxo: jende asko zegoela jaietan.

Jo erain: porrot eragin negozio bati.

Kante haundixa dauka: loterian jokatzeko joera handia zeukala.

Kargau egiten da jentie: jende asko egoten dela zenbait ordutan.

Laster irtengo dauztazue: taberna batean: laster irtengo genuela edo laster irteteko eskatuz.

Maiñaz beteta gaude - Maiñaztu gara: kejati, mimoz…

Mariakin ipuinetan: Mariarekin kontu kontari.

Mesede baiño ez diola eitxen ustel pixkat bategatik: ustel puntua zeukaten sagarrak jasotzen zituzten gagardotarako. 

Negua hemen oindio.

Neguko afarixen usaiña dauka porrupatatiek.

Nekezago inguratzen dira bazkaltzera domeketan: agian mahai ingurua dago esaldiaren sakonean?.

Nolako ujalak jazoko ziren: uholde handiak etorriko zirela.

Nundik heldurik ez.

Ondo izaten badie gauzak: ondo joaten badira.

Ondo hutsera etorritxa dago etxia.

Osasunak bere goibeherak izaten ditxu:

Pagia urtu: gastatu.

Patxik ere jornala deko hor: lanean ari zen makina baten jabearengatik.

Pintxau etxia kanpotik, jabetasuna badaukala ere ikusteko.

Piñu garbitzen: pinudia bakantzen.

Piñuak jo: pinudia bota.

Piñudi garbitzen.

Qué bien zeruan dagoen atsua:

Sukaldean ikasten: “sukaldari” ikasten, ez sukaldean lanean.

Sartzia ere kostau biha jakok: Sasikartetik ezin urten, ez kirikixua ez bera: agure bat sartu zen sasiarte batera.

Titulu berrixa: aitxitxa bihurtu.

Txikixa badator, begixak ere aterako dioz: pastela mahaira atera ondoren (pastelak umeari aterako begiak).

Txixa eitxeko tabernia bihar eta tabernan sartzeko zeozer eran bihar, eta horrek berritz ere txixalarrixa.

Txixa eitxera urten eta bidean galdu: txizak irten egin ziola.

Umeketarik ez dago: ume gutxi

Ur frankua dixe hor: asko.

Ura urri gelditzen da: baldeko ura

Zaharretan edozeinek joten deu:

Ze labaina jartzen dan: “labaina dago” esateko.

Ze ordenan lan egiten den: ze ganoraz.

Ze sagar euen: sagar asko zegoela.

Zeinen arduran: nor arduratzen den.

Zelako belarritxako apaiñak dituzun: politak.

Zelako argia eman dion- Zelako argitxasuna emontzon – Zelako argitxua eman diuen: pinudia bota dute eta ingurua garbi geratu da.

Zentzuna ez galdu: buruargia izan.

Zeuk ere jan, ez dezu zaparrada handirik egin eta: gutxi jan nuela.

etiketak: Herri mintzoak
Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Idatzi zortzi zenbakiak erabiliz
Erantzuna:
Aurkezpena

Jon Etxabe naiz. 1933an jaioa. Jubilatu nintzanean irakurtzea eta idaztea izan zen aukeratu nuen denbora-pasa nagusia. Mota ezberdineko hainbat material pilatu zait ordenagailuan. Haize bolada batek eramango nauen orri bat naizenez, material hori sarean jartzea pentsatu dut. Zatika eta sailka ateratzen joango naiz. Bideak erakutsiko dit zer eta erritmoa. Lotsa eta ridikulu sentipena sortarazten dit. Baina nahikoa zait bakar bati lan hau baliagarri bazaio.