Erlijioa

Zer den

* Denok dugu bizitzan zentratzen gaituen  zerbait, eta hori da bakoitzaren erlijioa. Askorentzat, direla elizgizonak edo mojak, eginbidea edo ogibidea da erlijioa.

* Sinesmenaren trikimailuak:    azpi-sinesmen edo sinesmen txikiz elikatzen da sinesmena.

* Jainko-jainkosak eta erlijioa, azkenen finean, gizartea maneiatzeko gizakiak sortutako baliabideak besterik ez dira, justizia-epaitegiak, politika-parlamentua, ekonomia-zergak, … bezala.

* Beti izan da erlijioa politikoek eta boteredunek bere filosofia, egitura eta biziera zabaldu eta ezartzeko erabili duten tresna. Eta erlijioa baliatu da ere politiko eta boteredunez, baita zibilizazioko abantailez, bere fedea ezartzeko. Botere ekonomikoa, politikoa eta erlijiosoa elkar elikatzen dira, elkar babestuz, elkarrez baliatuz.

* Ez dago infinitua atzematerik, ez baita existitzen, bukatzen ez den finitua da infinitua. Jainkoa asmatu zuenaren entelekia besterik ez da infinitua. Denak du neurria nahiz gizakiak oraindik neurtu eta mugatu ezin.

*  Eliza, edozein erlijio, boterearen, edonolakoa dela ere boterea, funtsezko baliabide osagai eta oinarri bihurtu da, edo besterik gabe da.

Zergatia

* Gizaki orok du, bere ezinen ondorioz,  sineskeriarako joera, batez ere, xumeek.

* Ilunabar zaila gertatu izan zaio beti bizitza gizaki orori edozein alditan. Horregatik sortu dira jainkoak eta beraiei atxiki zaie gizakia aro orotan, erlijiozko jainkoak edo bestelakoak, mila formetan itxuraldatzen baita jainkoa edo helduleku beharra. 

* Belaunaldi orok ditu bere santuak, erlijioso edo profanoak. Batzuek artifizialki eta interesatuki fabrikatutako santuak dira, beste batzuk bilatu gabe zintzotasun eta lanagatik ikono bihurtu direnak. Nolanahi santuak gizarteak bizi eta irauteko behar dituen eusgarriak dira, itxaropenaren zutabeak.

* Ezinak  eta ezinbestekoak arintzeko heltzen dio hainbatek Jainkoari, ia fededun denek, baita gure akatsak berari bizkarreratzeko ere, gure erantzukizunak uxatzeko amarru edo aitzakia bezala. Halabeharra, zoria, da gehienentzat jaungoikoa, “berak hala nahiko zuen” hori zer da ba besterik.

* Merkeak dira heriotzaren zergatiari buruzko galderei erlijioek ematen dioten erantzunak, baina milioika pertsonek onartzen dituzte erantzun kontsolagarri erraz  bat behar dutelako, jainkoa, agian eliza,  desafiatzeko beldur direlako.

* Ezinak  eta ezinbestekoak arintzeko heltzen dio hainbatek Jainkoari, ia fededun denek, baita gure akatsak berari bizkarreratzeko ere, gure erantzukizunak uxatzeko amarru edo aitzakia bezala.

* Gazteak, filosofoa ez bada, ez dio bere buruari galdetzen ze arraiotarako bizi den, bizi da eta kitto; adinean aurrera, hasten zara zure buruari galderak egiten, eta azkenik helduaroan bizitzari buruz egiten diozu galdera zure buruari: zu zeu ez ezik, animaliak, loreak, harriak, … zergatik eta zertarako bizi diren.  Galdera horien ondorioz gizakiak jainkoa asmatu zuen, edo filosofiakerietan hasi zen.

* Politikoek eta diru-maneatzaileek erlijioak eta erlijio-buruak erabiltzen dituzte nagusitasunari eusteko.

Boterea

* Elizak beti izan du, asko edo gutxi, aginpidea gure gizartean. Botereak beti dakar, era ezberdinekoak, borroka, eta borrokak tentsioa. Eta apaizak eliza horren ordezkaria den aldetik ezin ekidin tentsio hori. Elizaren ordezkari, apaizak elizak bizi dituen tentsioak bizi dituzte, zaila zaie barne-bakea.

* Inkisizio izaten jarraitzen du Elizak, agintarien kide eta babesle,  nahiz itxura aldatuz, horregatik darrai boteretsu. Gizartea demokratikoa bihurtzen den unean bukatuko zaio duen botera.

* Ugariak dira elizak Italian,  eliz kanpaiak ere ozenak. Kristautasunaren ala boterearen  ezaugarri?

*  "mendiko lepoari lotutako behia ematen du elizak, joarea inarrosten" zioen Victor Hugok; orratz zorrotzak dira minareteak, meskita eta sinagoga teilateria zapaletan herriko marra bertikal bakarrak lurralde musulmanetan. Erlijioa beti da boterearen ezaugarri.

* “Apezgoak eman ohi dituen mailak eta mintzaerak, errespetua sortzen zuten bazterretan” Txillardegik. Szepessy Ignnazs (Estepinak) Hungarian, Mintzenti Eslovenian, izan ziren horren ezaugarri garbiak, eskubideen izenean elizaren pribilejioak gotorki defendatuz.

* Erlijioak agindua, debekua, makila edo beldurra du baliabide eragingarriena, eta zerga eskatzen du, edonon eta beti. 

Eragina

* Erlijioa dela mundu honetan gizakiak izan dituen zoritxar guztien iturria, hala irakurri dut nobela batetan. Gehitxo esatea deritzot. Aitortuta ere hainbatentzat saminen leungarri izan dela erlijioa, eta garai batetan jakinduriaren gordailu izan zela, egia da ere erlijioa eta eliza izugarri kaltegarria izan direla gizartearentzat eta izugarrizko sufrimenduak eragin dituela, eta galga izan dela gizartearentzat.

* Eliza izanen da izugarrikeria handienak egin dituen erakundea, baina eliza ez da aitortzen sekula, batez ere kaltetuekin, ez ditu aitortzen ere gizartearekin.

* Erlijioak egin du eramangarria beste euskarririk ez zuen txiro, atsekabetu, eta zapaldu askoren bizitza. Ateismoa, aldiz, aberats edo ondo-biziak  direnen luxua da gehienetan. Desesperatuena ere.

* Minareteko bozgorailuetan bizi da herri musulmanetan jainkoa, mezuka, bere pobreziari eusteko herria baretzen, aberatsen mesedetan.

* Erlijioa aitzakia edo bitarteko, gizarteak gehiegikeriek edo premiek eragindako arau eta neurri zentzuzkoak eman izan ditu.

* Erlijioa sartzeko amarrua besterik ez da izan, eta da, elizen hezkuntza, gaur egun ere, -ikus ikastetxe erlijiosoak-.

* Damua, etika, morala, iritzi aldaketak, … Kristautasunak eta Eskolastikak erabat baldintzatu eta kutsatu dute Mendebaleko gizartea, okerrerako.

Erritoak

* Fedea lakoa da ateismoa askorentzat, fedearen zalantza guztiekin; gartsu defendatzen duen filosofia mota bat batzuentzat;  beste zenbatentzat, aldiz, dotoretzen duen apaindura.

* Komedia hutsa bihurtu dira mezetako bake-opa emateak. Onenean errito soilak. 

* Urtaroak, uztak, herriko festak eta erlijioa elkarri lotuta doaz gaur egun gure artean, eta hala izan da eta da lurralde gehienetan.

Kontraesanak

* “Horretantxe datza aberats izatearen zoriona, premia handia dagoen lekuan lagundu ahal izatea” irakurri diot idazle bati. Eta “Esker onekoak izan behar gara pobreekin, karitatea egiteko aukera ematen digutelako”, hori zen kristau talde baten lema beraien bileretan. Hori da baina, ebanjelio eta kristautasunaren aurkaoen dagoen pentsaera, kristautasunaren antitesia. Heresia bat.

* Egoismoa edo  kontzientzia txarra estaltzen duen mozorroa ohi da karitatea. Ez ebanjelioko hura: “ubi karitas et amor deus ibi est”

* Diruak ez du erlijiorik, diruarena ez bada behintzat, baina erlijioak badu dirurik, baita diru goserik ere.

* Gure garaiko txango-antolatzaile apaizak gaurko bidaia agentziako gidak ginen. Ez irabaziagatik, betetzen genuen funtzioagatik baizik.