Ekimen ibiltaria

Pilak kargatuta dabilzkit, beste urte erdirako behintzat.  Hainbat buelta ondoren Lezaman lotu gatzaizkie  autobus-kideei.

Paskual dut Lezamara arte gertatutakoez berriemaile.

Ondarroan gosariko bilera: gaurko bikoteak, Klara/Dodoka, Maribi/Jose, Justo/Martin. Hitz egiteko ni naiz gaurko aukeratua.

TXORIERRI

SONDIKA. Bakar guti batzuk zeuden ibiltarion zain; 10 bat minutuz egon dira ekimenean.  PNVkoa da alkatea, ados omen dago baina izenpetzeko paperik ez dute eraman, izenpetuko omen zuen bestela(?). Hamarretakoa: tortilla, txorizoa, antxoak, ...

Hildakoak, istripuak, arriskua, gauez, luze, garestia, ... bidaien bortizkeria:  senideoi jarritako kondena; kezka: presoei ezarritako kondena gehigarria.

Ibiltari berriek lehen unetik erakusten dute lanerako prestutasuna, zerbaiti heldu beharra, edozertarako gertu. Ikusten da borrokan zaildutako jendea dela, kartzelatako ateetan eta seme-alabak ikusteko kartzelariekin lehian gogortu egin direla. Harro daude seme-alabez. Urteak daramatzate  seme-alabok defendatzen, berdin bere seme-alabak ikusteko eskubidea defendatzen. Sistemak eraso egin die senideei ere, gogor eraso ere, beraz defendatu behar izan dute, gogor defendatu ere. Horrek borrokalari bilakatu ditu beraiek ere.

Tomas elurrak blokeatuta dago etxean guregana heldu ezinik.

DERIO.  Klara-Dodoka alkatearekin: hitz onak, ostegunean emanen du atxikimenduari buruzko erantzuna. Institutoa: 14 gazte eta 6 heldu bildu zaizkie; beldurti zeuden itxura hartu diete begira ikusi dituzten ikasleei, ez baitira hurreratu ere egin; ez omen mugidarik ikastetxean. Institutu alboan den eskolan irakasleek eraman egin dituzte barrura umeak, ez zuten nahi ikusi gintzaten ere: zeren edo zeinen beldur ote?. Egon dira atxikimendu pertsonalak.

M. Luisa eta ni egon gara ibiltarioz galdezka Institutuan, martxa-kideak egon ondoren gainera: ez zekiten ezer, ez omen dute entzun ez gentozenik, ez egon direnik: gurekin egon den neskak bazekien arratsaldez Larrabetzun egotekoak ginela, "zerbaitetarako balioko al du" erantsi digu.

Altxor izugarria dugu kartzelatan. Era guztietako krisialdi honetan ezin dugu altxor hori alferrik galdu. Presoak ekarri egin behar ditugu.

Txorierrik galdu du zuen xarma. Erabat industrializatu da.

Jose, tarte libreren bat bada han galduko zaigu txikitoren bat hartu asmoz, Iñaki duela bikote.

LEZAMA. Ez du etxe-moltso edo kaleek sortuzko etxadi bildurik.  Oxangoiti elkarte edo Herrikon aurkitu ditugu lagunak. Gure poltsek abenturak bizi omen dituzte, Ondarroan ahanzturaz galduta kotxez Txorrierriraino bidaiatuz. Hegazkinak ditugu kalpar gainean. Kotxe-hotsa ere burrunbatsua da ekimen denboran errepide alboan baitaude udaletxea eta plaza. Hotz egiten du. 12 pertsona genituen zain. Giroa xumea da baina badu bere xarma. Harrera hitzak, atxikimenduak: PNVko alkateak ez du Senideakrekin inolako harremanik nahi.

Jon hizlari.

Manifa arraroa izan da gaurko hau: guztira ere guti ginen, taldetxoa,  ilaran pankarta handiekin,  etxe solte ez hain txikien artean sugearena eginez herriko bat buru genuela ibilbidea zuzentzen, bakarti, gortina atzean ere ez genuen inor ikusten, kalean arimarik ere ez, gure oihu etengabeak galdu edo indargetu egiten ziren, eliza ingurutik joan gara, errepidea zeharkatu dugu, errepideari jarraitu diogu alboko espaloitik, ... Azken pausoetan Farmazeutikoa atera zaigu farmaziatik Ekimeneko pankartatxoa eskuan astinduz: piztu gaituen goizeko aire epela izan da bera. 

Presoek hitzik ez dutelako gu izan behar dugu beraien bozeramaile.

Autobusa irtetear, tartean sartu den gazte motordun batek kolpe gogorra hartu du kotxe baten kontra gure alboan.

Aho fineko bihurtu gara, agian ginen: izan da ez dakit ze eguneko legatza freskoa ala izoztua zen solasaldia, holakoetan ohi den dastamen finekoen hizkera adituan.

Paskual egun osoa nota hartzen aritzen da eta hala ibiltzen omen da herrian eta non-nahi baserriz baserri. Denez interesatzen da, denez du jakin mina, zehatzak hartzen ditu notak.

ZAMUDIO. Eliza berritzen ari dira eta dorre eder bat berristuta dute gune atsegina sortuz. Dozena bat lagun Herriko aurrean. Hotz egiten du.

Lora sorta. Gazte batek hitz egiten digu bi hitzez labur: "ongietorriak, hotz egiten du eta hobe barrura sartu".

Jon hizlari.

Agintariak berotu egin behar ditugu, gure txingarra ere gar bihurtu, herria bera sutan jarri, orduan ekarriko ditugu presoak etxera.

Bazkaria Herrikon: entsalada, babarrunak sakramentuekin, odolkiak / legatza aukeran.

Atxikimendu bat; atxikimenduaren ordez pastelak opari dizkigu irakasle batek. Errukituta bezala barrura sartzeko proposamena egin duen zerbitzaria gertatu zaigu: ze sustoa hartu behar izan duen gure errotak babak ehotzen ikusi dituenean.

Luze joan da bazkal ostea. Hitz zirimola zen mus-aldia. Goros eta ni orduketari buruzko gaizki-ulertze bategatik ia ordubete beranduago heldu gatzaie, ibilaldi bat egitera joan baikara: eta ez zaizkigu haserretu!!. Adarra jo diote nori eta Gorosi, errua nirea bazen ere, nik uste bainuen beranduago zela autobuserako ordua.

Egunkarien laburpena irakurtzeko proposamenak huts egin du: denok ere irakurtzen ditugu egunkariak, bestalde ez da tarte egokirik eguneko zurrunbiloan.

Klarak galdetu dit, barretxoa ezpainetan, agintariak berotze hori zer zen.

LARRABETZU. Jesus apaiz zegoeneko kartzelako kontakizunak gogarazten dizkit herriak. Euria eta hotza. Hogeikote bat zain guardasolpean plazan.

Atxikimenduak, loreak, zinegotzi  baten hitzak.

Kartzelaratu berri baten aitak hitz egin du. Alkateak ez du gurekin hitz egin nahi, herriko presoen familiakoekin bai: pauso bat urrera omen.

Jon hizlari.

Nahitaezkoa da militantzia, konpromiso formala, presoen gaia aurrera ateratzeko. Lan serio, sakon, gogor eta iraunkorrak soilik aterako ditu gure presoak kartzelatik.

Kartzelaratu berriaren aitak ez daki euskaraz eta erdal azentu izugarria du; zirraragarria, norbaiti malkoak ateratzerainoko hunkigarria, izan da: PNVko jende euskaradunak  ez gaitu hartu ere egin nahi eta kanpotik etorritako aita harro dago bere alaba herriari eta askatasunari eskaini diolako.

Herrikon komuneko atea panfleto eta kontsigna lekua da: "Palencia Euskadi da " dio batek.

Atxikimendu gutxiago Bizkaian, ia batere ez Txorierrin. Zerbait motel dabil.

Josuk ahots atseginkorra du, gustura entzuten zaio bere hitzaldietan.

MUNGIALDEA.

Elurra bertan dugu, beheraino zurituta daude pinudiak.

MUNGIA. Kale galduetan ibili gara, herriko jendea non ote; antolakuntza kaskarra edo jende guti; ez dugu nork lagundu edo nork zuzendu, hainbat aldiz galdetu behar izan dute Patxi eta  Josu txoferrek nora eta nondik. Hainbat aldiz pasa gara leku beretik. Azkenik Mungian ilundu zaigu noraezeko egonean.

Handia eta zabala da Mungia. Gabonetako argiak piztuta daude. 5 graduko hotz-beroa: Justok, berak ere, jantzi egin du txamarra. Jende guti dago plazan azkenik bertara jo dugunean; 10 pertsona, erdiak Larrabetzukoak. Ez dira nonbait organizatu, bertakoa den arren kartzelan luzaroen dagoen presoetariko bat. Lora bana oparitu digute. Txapliguak. Harrizko abside zirkular sendoa plazara duen elizako kanpaiek mezetara deitzen zuten. Ez dute ezer antolatuta: bazen nonbait Gatikatik karabana egiteko asmoren bat baina bertan behera geratu da; gainerako ekintzak ere. Plazan elkartuko gara 8etan azken ekitaldirako.

Herrikon luzatu dugu epelean zortziak arteko ordubetea. Gure barneak ez dira berotzen: ekimenean  zerbait motza eginen dela diote.

Txoriherri zonalde borrokalaria zen duela 20 urtetako garaian, borrokalarien haztegia, nortasuna eta bizitasuna zuen. Gero espekulazioa etorri zen, etxebizitza berriak, txaletak, industrializatzea, ... nortasuna galduz joan da, organizaziorik ezean murgilduz joan da, ez da mezua herrira heltzen, ez da mezua zabaltzen, alkateak egin dira gailen, ... Hori dena igarri egiten da.

Klasikoak bihurtu zaizkigu Nerearen lo-kuluxkak autobusean. Isiltasunez errespetatzen dute albokoek, maitekor; telefonoak ez ordea.

Plazan. Jende multzo polita elkartu gara azkenik.

Txalaparta. Koplariak gaurko gaiari lotuaz bere jarduna. Preso baten alabak eman du agurra. Medium (?)en arrebak irakurri du komunikatua. Presoak Etxera Plataformako Ezker Batuko partaidearen hitzak. Atxikimenduak. Ekimen polita gauzatu da.

Jon hizlari.

Bi ilaratakoa, -argazki denak kalean izango ez ziren arren- manifa itxurosoa izan da. "Eusko  Gudariak" abestuz  bukatu dugu: biziki maite dudan arren abesti hau, batez ere Burgosen epaile militarrei abestu genienetik epaiketa apurtuz, mugatzailea iruditzen zait ekimen honetan, hobe zen "kalera kalera" edo beste antzerakoren bat. Badira "Eusko Gudariak" abesteko eta ukabila altxatzeko aukera egokiagoak hainbat ekintzetan.

Plataforma zabalak edo herriak asmatuko duen zerbait zabala jaso behar da herrietan, hor etxeetan bizi den jendeteria, hemen ez dagoena, presoak etxeratzearekin inplikatu dadin.

Herriko eta elkarteen izenak erreparatuz gero, ikas daiteke izenak jartzeko herriaren irudimenaren aberatsa.            

Jose Antonio Madari izan dugu gurekin azken ekitaldian; ez nuen ezagutzen. Nire kartzela-lagun Jose Mari Madari besarkatu ahal izan dut.

Afaria: porru-patatak, bakailaoa tomatearekin, polboroiak, almibarreko melokotoiak, intxaurrak, hurrak.

Bihar Bilbora behar dut Josurekin Ekimenaren balorapena eginezko prentsaurreko batetara.

Kontxi izeneko neskak eraman gaitu lotara bere ahizpa-koinatuaren etxera. Bizkorrak eta biziak bi ahizpak, isila eta jatorra mutila. Nola eskertu diegun berehala ohera joaten utzi izana, besterik gabe horrexegatik maitagarriak egin zaizkigu: koplarik gabeko lagunak!.