Ekimen ibiltaria

Hamarretan izaten gara beti lehen herrian; hortik aurrera herri kopuruak eta distantziak erabakitzen du orduketa.  Gosaritako bilerekin jarraitzen dugu: aurreko egunekoa aztertu  eta egunekoa prestatu. Ez dugu eztabaida ideologikoagoetarako ez denborarik, ez aukerarik, ez giro psikologikorik, hartuak baitugu beti egun osoa eta gehienetan nekatuak gaude gainera.

AGOITZ. Jende polita bildu gara astelehen, herri txiki eta goizerdi baterako. Manifan joan gara Udaletxe aurreraino. Errepidean bertan espaloi gainean prestatu dute panela: aurreskua astez jantzitako mutilak. Pleno Aretoan bildu gara ondoren. Gazte jendea da nagusi. Herriko bi neska-mutil daude preso, gure artean eseri dira beraien senideak: gogo biziz sartzen dira guraso-senideak gure artean, denok arazo berdina izaki. Independentea=PP den alkateak aitzakiak jarri ditu elkarrizketara etortzeko, mozioari buruzko plenoa ere atzeratuz doa. Euskaraz eta gazteleraz egin digute harrera: banaka ugari dira euskara egiten dutenak edo saiatzen direnak, euskaldun-berriak. Atxikimendu pila, Aezkoa herrietakoak ere tarteko; ez da agertu Eugirenik. Tomasek egin du bai euskaraz bai gazteleraz: "zintzurra latza eta mingaina lodia"  omen du,  baina txukun moldatzen da berak gaztelera gramatika fusilatzen duen iritzia badu ere. Aretoan bertan atera dugu argazkia.

Herri zabala da Agoitz, antzinakoa, eraiki ederrak ditu ajeatuxeak badaude ere: kalez kale joan gara, txistu soinua lagun, Elkarte batetara gazta eta txistorraz goizeko hotzari aurre egiteko indartzera. Giro goxoa, enpatiakoa, sortu da denon artean.

Bakea, sakoneko arazoa gainditzea da. Herri honen burujabetza da bakea.

Kirolari eta antzerakoen hitzarmenek  "irudi klausula" omen dute, hots, ezin dutela publikoki iritzi, firma, edo adierazpenik eman edo agertu politika eta inguruko arazoetan. Gure eskabidea ez baita, baina, politikoa, giza eskubide soila, lege ezagun bat betetzearen eskakizun xumea baizik!!!. Ogibidea tarteko dugunean, denok birpentsatzen ditugu gauzak, jokabidea biguntzeko gehienetan.

Bego, lan isila baina serioa egin du gutunarekin.

Josepa, bide luzean kontsigna oihukatzeko gai den eztarria eta birikak ditu: bide luzean joan ohi zaigu bere oihu ozenetan etenik egin gabe.

HUARTE. Arazoak ditugu berriz ere, aldaketak egon dira-eta programaketan: guk  ez dugu ez orduketaren ez antolamenduaren berririk. Nereak patxada gehiagorekin hartzen du, azaletik behintzat: hobe, horrelakoak maiz gerta baitakiguke. Itxaronaldi luzea egin dugu, erdi gogaituta, asperdurak ere hartzen gaituela.

Pili-Patxi joan dira alkateordearengana, EAkoa; onartua dute mozioa Udaletxean, baina eztabaida politikora eraman nahi izan die elkarrizketa: ez da harritzekoa.

Prentsaurrekoa. Eraikin berriez inguratutako  plaza berri batetan, gaztelu baten gotorlekua dirudien elizaren begiradapean egin dugu: panelen aurrean, ibiltariok  atzean dituztela, jarri dira Josu eta Paule bozeramaleak, nonbaitetik inprobisatu den mahai batetan. EGIN, EGUNKARIA eta ETB agertu dira. Martxaren zergatia eta balorapena egin du Paulek euskaraz, gure asmoen eta herritar zein politikoen erantzunaren berri emanez. Josuk berriz 13ko Manifarari buruzko arrazoiak, jarrera eta jokabidea azaldu du gazteleraz: joan eginen gara 13ko manifara, gu geu gara estatu bortizkeriaren biktimak, gu geu gara aurrera pausoak ematearen aldeko interesatuenak.

Bakearen aldeko politikak ez du joan behar giza eskubideen zapalkuntzari lotuta.

Paisaia erabat aldatu zaigu: lur gorriagoak dira hauek. Herria eta herritargoa baina aldatu ez delakoan gaude.

Blankak telefonoz ez dakit zein irratirekin izan duen elkarrizketa entzun dut, gure atzetxoan esertzen baita: hitz xumez, herrikoiz, baina sakon, herri hizkuntzan bizi eta sarkor.

Dodakak, patxadako gizona berez, tea hartu du  Huarten, ingeles flema ez galtzeko.

ATARRABIA. Herri sendoak hartu gaitu: pertsonak asko, ikurrinak, zanpantzarrak, dantzariak. Eguzkiagatik, epela da giroa; jendearengatik, beroa. 6 dira bertako presoak, ibiltariokin elkartu dira senideak argazkiekin.  Buruko-zapi zuriko bi mutilek agur-dantza egin digute: behingoz ez da aurreskua. Lau pospolinek dantza oso fina, fintasunez egin dute zapitxo  zuria esku banatan. Errepide zabalean egin dugu manifa alaia Burlataraino. Bidean hainbat presoren argazkiak daude zuhaitzetik zuhaitzera  zintzilikatuta presoen kopurua zenbaterainoko gordina den begietatik sartzen delarik. Zanpantzarrak, dantzariak, ikurrinak ziren buruan, Burlatako mugan alboka eta txistulariak gehitu zaizkigu. Giza kate luzea gara. Dena zen soinu ezberdin ozena, soinulari ezberdinak txandakatuz, joareen hotsa joaldunak etengabe dunbaka. "Euskal Presoak Euskal Herrira"  aupadak  ere oihartzun ozenagoa zuen. Izugarria izan da, ikustekoa. Jai eguna baita gaur ere, herri ugaria zen espaloietan, harriduraz begira. Presoen aldeko festa handia, erakunde politikoei postura hartu eta azken bultzada ematera behartu beharko lieketena. UPNko alkateak ordea udaletxeko ateak ez irekitzeko ordena eman dio udaltzainari zinegotziak igo ez daitezen gure ordezkariekin elkarrizketarako: ez dakit non baina EA, EB eta HBko zinegotziekin egon dira: ados daude ekimenaren helburuekin eta izenpetu dute atxikimendua.

Presoak Euskal Herriratzea ez da bakerako keinu bat,  eskubide bat baizik.

Lolik zirrara sartzen du bere tinkotasunarekin: "hil egingo naute edo bizi guztirako kartzelara joango naiz" semeak bere erabaki hori azaltzen didanean nik onartu egin behar dut bere erabakia, errespetatu. Eta nik beti alde egongo natzaio”.     

BURLATA. Partaide asko ikusten da plazan, multzo zabala. Martxaren eskakizuna musika bihurtua sartu gara plazan: denok hunkitu gaitu giroak. Dantzari askoko taldeak ikurrinaren omenezko dantza. Kapa, buruzapi eta gainerako jantzi beltzezko dantzariak egin digu aurreskua: Erronkariko janzkera omen. Zapi urdin bana oparitu digute. Ongietorri  hitzak. Bigarren dantza taldea jantzi koloretsu ezberdinekoa, dultzaineroen sonara oraingoan. Bigarrenez, zapi oparia beste talde batek: zapia bada nonbait Burlatako berezitasuna. Atxikimenduak.

Tomasek egin du euskaraz: bere auzoa da, sartu du nahi zuen ziria, baina berriz ere laburtxo gelditu da, baduen arren luzatzeko gaitasuna.

Jon gaztelaniaz: gehiegi luzatu omen nintzen baina inguruko entzuleak adi eta gustura sumatzen nituen; kamionetako megafoniatik egin genuen eta plazako zenbait tokitik ez omen zen ondo ulertzen.

Presoak Euskal Herriratzea izan daiteke urrats bat bakerantz.

Bazkalaurrekoa: lukainka, tortilla, ...

Tomasen emaztea ezagutu  dut: irribarretsua, fina eta goxoa izanen da.

Bagenuen elkarrizketetan  eztabaida politikoetan murgiltzeko arriskua zegoela kezka, batez ere zenbait alkatetzarekin, baina ez dugu izan arazo handirik hortaz eta sortu denean erraz saihestu da. Senideak-entzat bada halako errespetu bat.

Ikastera etorri dela zioen Martinek, asko ikasten ari dela dio Justok; denok ari gara ikasten eta denok ikasi dugu jadanik asko: ikastaro trinkoa da Ekimen Ibiltaria.

BERRIOZAR. Zenbat aldiz pasa naizen bertatik Iruñera edo Iruñetik bidean, baina ez nuen sekula pentsatuko errepidearen alboko etxeteria honetan aurkitu nintzenik xede honetan.

Bazkaria. Zulo Alai elkartean. Jende alaia, bizia eta abertzalea. Entsalada, porruak ozpinetan, ajoarriero eta etxeetan eginiko postre ezberdin ugari. Herriko hainbat guraso eta senide etorri da, nahasturik bazkaldu dugu, anaiarteko giroa sortu da; hitz batzuk ere egon dira beraien aldetik eta Justok bota du bere diskurtsoa, kamionetak  eta autobusa betetzeko Gipuzkoan baino oraindik txalo gehiago behar diren lehia jarriz.

Kaskarra gelditzen zen Manifa bloke tzar haien artean, bazkaritik ekimenera bidean, musikarik ere ez genuen, baina eraikien garaierak slogan garraztuak oihartzuna ozenagotu egiten zuen.

Ekimena. Plazan. Ongietorri hitzak: gazteentzako eztena, bultzada eta motibapena omen gure Martxa. Talde eta elkarte ezberdinen  atxikimenduak.

Patxik hitzak,

Pili-Patxi udaletxera: alkatea Batzarrekoa da: lan egin dutela presoengatik, firmatu dute, Udaletxeko atxikimendua HBren bidez bidaliko digute.

Pertsonek osatzen badute alderdia eta pertsona horiek ados ba daude Senideak-en eskabidearekin, nola ez dago ados alderdia?.

Herri Kirolak 30 mila pezeta eman du. Hitzak merkeak omen dira: hauenak ez.

M. Asunen senarra, Harri?, a ze gizon puzka bera ere. Herriko zinegotzi batekin bildu zaigu  Berriozar-en.

IRUÑEA. Gu Sarasate plazan elkartu bagara ere aurrenekoz, ekimena Tres Reyes hotel inguruan hasi da. Aurrez auzoetatik zutabeak heltzen joan dira, kalerik kale, batetik eta bestetik, pankarta eta ikurrinez armaturik, ilara luzeetan. Jendetza elkartu gara.

Manifa: argazkien basoa trinkoagoa zen gaur jendartean Iruñeako kaleetan: zirraragarria gaueko ilunean bonbillen argira: bigarren pankartakook argi-zuziak generamatzan, ondoren dantzariak, ondoren argazkiak, ondoren jendetza, ikusgarria bilakatuz ibilia. Sarasate plazan bukatu dugu bertan ekitaldia burutzeko.

Ekimena. Txalaparta. Inguruko herrietako dantzariak. Baserritar eta zuriz jantzitako mutilen aurreskua. Neska-mutilak ziren ondorengo txistulariak. Hanka-paloak. Auzoetako    atxikimenduak, talde eta erakundeenak: pila luzea. Artzain Oneko katedralean gose huelgan egoniko Landabeneko langile baten hitzak. jota dantzatu dute 40 inguru dantzarik.

Josepa euskaraz

Blanca gazteleraz.

Kalera kalera txistuaren soinura abestuz bukatu dugu Iruñeakoa, zenbat ote   ginen eztabaidatuz: batzuk bost mila botatzen dute, nire ustez ez ginen hirura helduko.   Nolanahi, asko.

Agintzen dizuten agintariek baino nortasun eta duintasun gehiago duzue  zuek ekimenetan biltzen zarien herritar xumeok.

Gaurko ekimenean kide izan dugun edozein gazte egon daiteke preso bihar: Askatasunaren patua.

Blanca txiki ikusten da mikrofono aurrean, baina mitinlari izugarria da, entzuleak adi edukitzen dituena, ez bere hile zuri eta bizitasunagatik soilik, dioenagatik baizik.                    

Justo txikiteora, Salegi telefonora, Paskual ez dakigu nora desagertu zaizkigu. Zain egon gatzaizkie luzaro asperduraz, hotzez,  azkenean erneguz ere, afaria non zenik ez zekitela uste baikenuen; afaltokira jo dugunean han zeuden afariaren usaiak gidatuta edo. Taldeak baditu bere arauak: denok batera edo bakoitzaren berri eman, legeetariko bat da, bestela noraezean gelditzen baita koadrila.

Afaria: “Peña de la alegria” elkartean: zopa, entsalada, oilaskoa, gazta. Ardo nafarra, beti bezala tentagarria.

Afari aurrean Barne Ministaritzak zenbait preso hurreratu dituen berriak harrotu dizkigu itxaropenak; berehala baina zapuztu dizkigu telebistak berak: adarjotze eta burla iraingarria, 15 dira mugitutakoak, uharteetatik ekarritakoak penintsularen behealdean geldituko dira, penintsulakoak  oraindik urruti, bakarren bat Gasteizera, bada Gasteiztik urrutirago eramandakoaren bat ere, ez dirudi ezeren hasera denik, maniobra politiko bat baizik. Lehia luzea eta gogorra da, PPk ez baitu ezertarako gogorik ezta PNVak ere ezer sakon eragitekorik, epe berriak eman eta luzatu besterik ez baitu egin oraingoan ere.

Juan Jose, Tomasen anaiaren etxean lo egin dugu Txantrea auzoan.

M. Jesus bere emaztearekin eta Nerea alabarekin egin dugu solasaldi bat sukaldean. Nerea, neskato bizia, ikaslea da. Berau zen Tomasekin zihoana kotxea zilipurdika atera zitzaienean Soriara bidean. Berak eraman gaitu kotxez etxeraino.