BURUTAPENAK 7

“ZE GARRANTZITSUA DEN TRENA GALTZEN JAKITEA”

A

Antzuak dira ideia unibertsalak mamitzen ez diren bitartean.

* Zein da eskola gutxikoa?, eskola eta heziketa mota anitz baitaude: bakoitzak du bere unibertsitate propioa, lortutako graduan dago gakoa.

* Erlijioak bezala, zientziak berak ere ez ote du fede kutsua.

* Egia mota bat dela pentsatzen dugun oro: hala da.

* Mingotsa da egia, horregatik saihesten dugu.

* Oso arriskutsua da itxaropenaren eta errealitatearen muga, hain estua baita.

* Hitz askokoa edo eztabaidetan zorrotza izateak ez du esan nahi buruz argia zarenik edo gaiaz jantzia zaudenik.

* Ekonomia nagusitzen den aro honetan zaila da jakitea ideiek duten eragina gauzatzen ari garen historian.

* “Bizitzaren konponbidea ez da esaldi batean sartuko”: baina arazoak azaleratzeak konponbidea bideratzen laguntzen du .

* Erantzunik ez emateko trikimailuak dira galdera asko.

* Googlek galdera gehienei erantzuna ahalbideratzeak ezjakinagoak bihurtzen gaitu, galdetzaile soil.

* “Goiko jakintza eta beheko zuhurtzia”: tesi eta antitesi, zera eta bere…

* Jakituria eta jakinduria, ze ezberdintasun ote bien artean: filosofo eta filologoaren ikuspegiak bereizten ditu?. Auskalo.

* Aditua izateko ez dagoela ezer probatu beharrik: hori erakutsi du kobit pandemiak.

* Leiho ireki bat bezalakoa omen esperientzia, ate ireki bat ere: hor diraute leiho eta ateak itxita daudenean ere.

* Jartzen diogun jarreran dago agian gertaera bat ona edo txarra izan koska.

B

Hitzek sentipenak izendatzen laguntzen dute, norberaren egoera kokatzen.

* “Erdi lo dauden jeinuak dira liburuak, aldatu egin zaitzake liburu batek!: lagun paregabeak badira behintzat.

* Fikzioak hunkitu dezake, irudimena behar omen da jendea ulertzeko ere.

* Mundu berri bat berreskuratzeko aukera eskaintzen du literaturak.

* Errealitatea baino egiazkoagoak direla hitzak: sarri bai.

* Idazleak buruan dituen esanahiei bizitza ematea da idaztea, paperean,  ordenagailuan, edo garunen errotan.

* Sherezadezen abilezia nahi luke idazleak irakurleak lepo egin ez dezan irakurgaiarekin. 

* “Hamburgesatzea” idazlearen arriskua izan daitekeela: agian patua.

* Den guztia idatzi behar da ala ontzat eta baliagarritzat jotzen dena soilik: betiko dilema idazterakoan.

* Esperientzia edo bizipen bat idatziz jartzea ihes egingo ez dien bezala jartzea da.

* Etorkizunean oraina ikusteko aukera ematen du idazteak.

* Planteamenduak paperean idaztean zentzu bat ematen zaie idei.

* Hitzaren langilea dela idazlea: hala  behar du izan, zerbait ganorazkoa eskaini nahi badu.

* Aurrera ihes egitea izan daitekeela idaztea: gogoeta kitzikagarria.

* “Poesia ez da informazioa”: informazioak dakarrenari begirada ezberdin batez begiratzea da poesia.

* Poesia eta jakintza, zein bestearen kausa, zein ondorio.

* Itzultzailearen ofizioa, originala bezain graziaz betea izateaz gain, argia eta dotorea izatean omen bere balioa.

* Lan sortzailea ala lan mekanikoa da itzultzailearena: sortzailea ere izan behar du, hala ez bada literatura lan ederrenak ere asko galduko du itzultzailea jatorrizko lanari egokitzen ez bada egituran ere.

* Ingurukoengandik bakartzeko amarrua izan daiteke irakurtzea, bi aurpegiko txanpona izan daiteke, hor dago arriskua.

* Esploratzaile bat izan behar du irakurleak, aurkikuntzak egin behar ditu ideiak, dotorezia, sintaxia,  hitz-jokoak, hitzen aukera eta abarren jakin-min, aldi berean paisaia baten aurrean bezala gozatuz.

* Irakurtzen dakiena errealitatera ere egokitzen da.

D.

Begirada aldatzea da artea

* Zatarra zatarragoa bihurtzen dela ederren artean: beste dohainik ez badu bai.

* “errealitatea oinarri harturik norberak haren gainean duen ikuspegia” dela pintura: hala izan behar du, ez pintorearengan soilik, ikuslearen aldetik ere.

* Berezko gaitasunik ez duenak ez du artelanik burutuko, talentua behar da, ahaleginak eta saiatzeak lan txukun bat besterik ez dute lortzen.

* Erretratuak bizitza osoko ezaugarri direla: argazkilari gutxik lortzen dute emaitza hori, baina bizitza osoan gogarazten dute iragana.

* Iraganari lapurtutako une bat dela argazkia: irudi polita.

E

Zirriborro bat omen etorkizuna: hala da.

* Ertzak leuntzen ditu distantziak, koloreak lausotzen.

* Kokaezina da batzuetan denbora, oraina bezala bizi duzu iragana, ustezko geroa bera ere.

* Bera baino bizkorrago doala denbora dio idazleak: ez da hobea denborari aurrea hartuta geroan bizitzea, orainaz ez gozatzea litzake bi bizipen horien ondorioa.

* Geroari abentura misteriotsu bat bezala begiratzen dionak gozamen du jada oraina.

* Ez dago iragana hiltzerik, ahal den neurrian ahaztea gehienez.

* Urtaroak ere egutegian soilik dira puntualak: atzeratu edo aurreratu egiten dira.

* Tristea dela geldirik dagoen ordularia: hala da.

F

Herritarrak, bozketatik kanpo, ez existitzera kondenatuak dira politikoentzat.

* Kontu handiagoz hitz egin eta jokatu behar dute burutsuek, boteretsuek, jakintsuek, ospetsuek… herritar apalenak baino ondorio arriskutsuagoak direlako beraien erabakiak eta hitzak.

* Legebiltzar, parlamentu  eta alderdi politikoen egoitzetako jarduerak saloiko politikaren antza du, herriak bizi dugunarengatik paralelo.

* Egungo demokrazia ez doa arau eta formalitateetatik askoz harago.

* “Politika, jardun sektarioa”: definizio zuzen eta erreala.

* “nik emana zuek egin”, politikoan printzipio nagusia.

* Berezia, bakarra eta ezberdina izateak ez du onena izatea edo lidergoa ahalbideratzen.

* Aurpegi jakinik gabeko gobernu batek agintzen digu, aurpegi ezagunen gainetik edo ostetik, demokraziaren mozorroarekin.

* “Gizarte bakoitzak merezi dituen gaizkileak ditu”: politika eta  politikoak ere.

G

Bakearen  eta bake-garaiaren esanahia erabat desitxuratu ditugu, edukiz gabetu.

* Eskandalu bikoitza dira gehiengoaren oharkabean, ia-ia anonimatuan,  gertatzen ari diren  gerra horiek: eskandalua gerra egileengatik, eskandalua besteon pasibotasunagatik.

* Etsai bilakatzen gaituela gerrak: edozein dela gerra mota, edo edonongoa, ez baita posible neutral izaterik gerra batean, are gutxiago gizarte honetan.

* “Gerra guztiak diren gerra bat”: gerra ez da kontzeptu unibertsal bat, ez da ideia abstraktu bat, gerra bat bera baitira gerra guztiak, gerra bera dira denak, osagai soilak baitira bakoitzaren zirkunstantziak, beldurgarriagoak edo arinagoak arren, gerra bakoitzak gaiztakeria bera du eta interes berdinek eragindakoak dira sakonean.

* Ergelkeria hutsa da irabazleen bandoko denek irabazten dutela gerra esatea, “denon garaipena izan da”, ergelkeria da hori dioten gerra eragileei sinestea; pairatu egiten du herri xeheak gerra edozein bandokoa dela ere.