HERRIETAN BARNA

“Atzerria duk bidaiariaren aberria”

I

Tokian tokiko

* “Rue des Basques bat / Portumundu guztietan / Rue des basques bat / Euskal Herri guztietan”

* Bidaiariak irabazi egin behar du dabilen atzerriko herritarren errespetua.

* Tokian tokiko, bera izan behar du bidaiariak, zaldi beltzak datozenean ere, lekuan lekura egokitzea da bidaiariaren aterpea.

* Herrialde eta egoera bakoitzari egokitzen ez dena, errari bihurtuko da, galduta, noraezean, denbora galduz.

* Bere herrian soilik bizitzera errenditu ezinak  jalgitzen du mundura bidaiaria, baina ez da munduan alderik alde dabilen alderrai bat, bere herrian sustraituta baitago.

* Tokian tokiko, bere burua du bidaiariak babesleku, zaldi beltzak datozenean ere; lekuan lekura egokitzea da bidaiariaren aterpea.

* Aurpegi oro izanik estrainio bidaietan, denak zaizkigu kide, ezezagun arteko herrikide baitzara.

* Zerbait ematera joan behar du bidaiariak, aurrez ere maite behar baitu herri hori.

* "Nortzuk zarete?. Zein da zuen sorterria?": argi izan behar du bidaiariak galdera bioi erantzuna; badira galtzen direnak denean bertako izan nahi ahalegin faltsuan.

* Aberria buruan eta atzerria oinetan horrela bizi da bidaiaria; arima gazteko jendea bihurtzen du horrek, baina aldi berean ez dio uzten inon herriko izaten.

* Euskalduna ibiliko herrietan, euskalduna bere herrian: bidaiari euskaldunaren ibilikoa.

* “Guri begiratuz enamoratu eginen haiz” oihu egiten die bidaiariari zenbait zoko eta gizartek.

* Nongoa den baino non dagoen interesatzen zaio bidaialdian bidaiariari.

* Beti daki bidaiariak  nortarra den, jakin behar du behintzat; nontarra den ere; bidaia bakoitzean; hareago, jabetzen da ez dela inontarra, edo edonongoa izan daitekeela gizakia, tartasun horrek tirritarra larregi eragin eta eragiten duela.

* “Portu bat dudala aberri esanen dut adibidez / Zerbait galdu nuela kairen batean / Niregandiko zerbait gelditu zela / Despedidarik gabeko abiatze batean”: bidaiariaren burutapenak atzerrian.

* Bidaiari euskaldunaren ibiliko portua, doan herri oro.

* “Abertzalea izan ez arren / abertzalea naiz. / Lurreko txoko honetatik / ilargia / nola ikusten den / gustuko izatea / abertzale izatea bada”, anitz herrialdeko abertzalea da, beraz, poetari jarraiki, ilargia ikustea gustukoa duen bidaiaria.

Aberria

Abia- moila

“Portu bat dudala aberri esanen dut adibidez / Zerbait galdu nuela kairen batean / Niregandiko zerbait gelditu zela / Despedidarik gabeko abiatze batean”

* Bitan banatzen du mundua bidaiariak, aberria eta atzerria.

* Bere aberriko seme da soilik bidaiaria, nonbaitekoa izatekotan, ez da beste inolako atzerriko  seme, dabilen atzerri oroko umezurtz baino.

* Hizkuntza denak jakinda ere, ibili tristea du inondar den bidaiariak; aberrian erroak dituen zuhaitza behar du izan bidaiariak, atzerriko herrietan abarrak luzatzen dituen enborra.

* Gatibu ohi ditugu bidaiariok deserrian eskuak eta begiak, ez, baina, bihotza eta oroipena; telefonoa izan ohi da gure aberri bakarra bidaietan, tarteka, egunkaria ere, 

* “Ni naiz” diogu denok atzerrian, xumeenek ere, nahiz huskeria, zeratxo bat behintzat garelakoan, izan ere izan garelakoz.

* Ardi galdua lez errari izanen da aberririk gabeko bidaiaria, bai atzerriko edonon, bai bere herrian.

* Tristea da, baina bidaiari zenbaitek nahiago du erbestea bere herria baino.

* “Pirata haiek ez zirela turkoak, euskaldunak zirela”. Nongoak galdetzen diote erbestean euskaldunari, autoaren matrikula begiluze begiratuz, euskaldunok ez baitugu maite Espainiaren E handia popan eraman behar hori: homologatu gabeko herria gara oraindik.

* “Sustraiak ez dira horren garrantzitsuak, gehienetan igual da nongoa zaren, batez ere jaioterritik kanpoan zarela”: kanpoan izanik, nongoa den ahazten duen bidaiaria, bere herrian ere atzerritar izanen da.

* Nongoak ote, edo, “espainolak?” entzutean, ,  espainolak ez garela erantzutean iruzurreko pertsonatzat hartzen gaituzte estranjerian, ze demontre ote garen euskaldunok, labelik gabeko herritarrak edo.

* Gabiltzan edozein herritakoak izan gintezkeen, baina milaka urteko erabakien azken kate-begia ez da txiripa.

* “Hortaz, / hemengoa izanik, / Chiapas, ... Kurdistangoa ere / banaiz”, baina euskalduna naiz, kate-begiren batetan Kurdistango anaiekin bat egiten badut ere.

* Garrantzitsuak dira sustraiak, kanpoan izanik ere; sekula ez du ahazten bidaiariak nongoa den, ahazten duena atzerritar izanen da bere herrian ere.

* Bidaiariak badaki maletan daramana baino askoz gehiago dela, iraganean duela sustraia, bere herrian.

* Bidaiaria ez da birlandutako landare bat; lurralde berrian egonik ere, han dago, bere herrian, han baitiraute sustraiek.

* “... leku batekoak garela sentitzeko beharra, batez ere leku hori  famatua edo ederra denean, hala ere beti harro jaio garen lekuaz, munduko herri txikiena bada ere”: hala sentitzen da bidaiaria, dagoen leku ospetsuaren inbidiarik gabe.

* Nongoak galdetzen diote erbestean bidaiari euskaldunei, kotxearen matrikula begiluze begiratuz, euskaldunok ez baitugu maite E handia popan eraman behar hori. homologatu gabeko herria gara oraindik.

* Atzerrian, hainbat herrietako herritarrez bildurik, berehala ikasten du bidaiariak denak daudela harro bere aberriaz, ezberdinak baina denok garela antzerakoak, inor ez dela bestea baino gehiago, bere burua apaltzen eta besteak errespetatzen ikasten du berehala bidaiariak; denok dugula besteen beharra, ikasten du zein abegikorrak izan  daitezken atzerritarrak,  edonongoak direla, laguntza behar duzunean.

* Mira bereziak sentitu arren, bere herria du sakonean amets eta konparaketa erreferentzia nagusia bidaiariak.

* “… hantxe bertan baina munduaren bestaldean baleude bezain urrunak”, badugu tarteka bizipen larri hori bidaietan. Inon ez bageunde lez, edonondik urruti, hemen gaude baina ez gara hemengoak, herritarrez inguratuak arren gure baitara bilduak, begiak hemen bihotza aberrian.

* Bidaietan ez dut nire erroen kontzientziarik galtzen. Gutxiago kanpaleku bakoitzean nongoak garen galdetzen digutenean. “Español” eta erro faltsuak ematea tokatzen zaigun arren.

* Lekuz aldatua ibili ohi da bidaiaria, historiaren zangetan murgildua maiz, baina ez zuhaitz deserrotua bezala, bere herrian ere zuhaitz deserrotua ez bada behintzat.

* “Ohiko tokitik lekutzean / kanpokoa ezagutu-eta / berpreziatzen ohikoa”. Kanpokoak erakusten du norberaren herria birpreziatzen.

Arribada-estatxa

"Itzuli, berriz itzuli / bide argira / .../"

* Ekaitzean arribadarako porturik ez duena, portuan batelari beltzaranik ez duena, bihotza inorentzat  zordun ez duena, ,… bidaiari tristea.

* “behin ere ez dira gai izan toki batean oso luzaro geratzeko. Etxe txatxuak altxa eta, luza gabe, Promisioko Herri berri batera abiatzen ziren”: badu horrelako antzik bidaiariak; baina sakonean patxadakoa da bidaiaria, badaki egon lasaian geratzen kafetegi bateko zabaltzan kaleari begira, moila bateko horman itsasoari so, mendi gaineko ikuspegia miretsiz, ... baina batez ere bidaiariak daki, edonon dagoela ere, bere etxea duela zain, horrek ematen dio segurtasuna.

* Bidaiaria ez da lurrez aldatutako landare bat; lurralde berri batean egonik ere, han dago, bere herrian, han baitiraute sustraiek

* Bidaiariak ez du irrika bere etxea erosotasunagatik, bere sustraiak han dituelako baizik, han dugulako maite dugunen presentzia.

*. Itzuli, itzuli  egiten da beti bidaiaria, itzultzea da bidaiariaren funtsa: bidaian bada, herrira itzultzea, herrian izanik,  bidaiara itzultzea; baina itzultzea ez da bere bizitzako filosofia, herriko egunerokoari kartsuki heltzeko atseden hartzea da bidaiatzea, indarberritzea; bizitzaren zentzua ez galtzeko itzultzen da bidaiatik herrira, bizitzari sen berrituz heltzeko.

* Polita da “nagoen herria nire aberria”, baina asmo eder bat erakusten duen esaldi bat besterik ez da; bidaiatzeko beharrezkoa da lastre handian oroitzapen eta sentipenen gabarra finkatu bat, nekaldian arribadarako portu bat.

* “Portu hau litzake nire aberria”, bidaiariaren tentazioetako bat,  baina estatxa lotu duen moila atseginenean ere badaki, estatxak askatuko dituela, aingura astunena ere jasoko duela, bere herrira itzultzeko.

* Etxerako bidea ezagutzen ez duen bidaiaria noraezean ibilko da edonon, mapa eta plano guztiez orniturik ere.

* Errari bat izanen da aberririk gabeko bidaiaria; polita da “nagoen herria nire aberria”, baina asmo eder bat erakusten duen esaldi bat besterik ez da; bidaiatzeko beharrezkoa da lastre handian oroitzapen eta sentipenen gabarra finkatu bat, nekaldian arribadarako portu bat.

* Bidaiariak bidaia du amets etxean, bidaian etxea, estatxa tenkatuak lotzen ditu bidaiariaren etxea eta etxatoia, itsas handik dabilenean nahiz etxean dagoenean.

* Beti du uharte urrunera eramango duen ontziren bat zain bidaiariak, ez dio ezetzik esango, aberri bat duelako itzuleran porturatzeko.

* Herrian du gogoa  bidaiariak bidaiaren hondarrean, bere pausoak herriaren taupadekin berdintzeko.

* “0so etxe zahar gutxi dago Mendebaldean. Lurra kolonizatu zuten amerikar artega haiek behin ere ez dira gai izan toki batean oso luzaro geratzeko. Etxe txatxuak altza eta, luza gabe, Promisioko Herri berri batera abiatzen ziren”: badu horrelako antzik bidaiariak, ez da leku berean luzaro geratzekoa. Baina sakonean patxarosoa da, badaki egon lasaian geratzen kafetegi bateko zabaltzan kaleari begira, moila bateko horman itsasoari so, mendi gaineko ikuspegia miretsiz, ... baina batez ere bidaiariak daki, edonon dagoela ere, bere etxea duela zain, horrek ematen dio segurtasuna, bere etxea da iraunkortasuna.

* Bidaiatzeaz amesten duen oro aldatuz joan ohi da bidean, baina bidaiara ateratzen garen bakoitzean gure herrian geratzen gara, hara itzuliko garela baitakigu.