Bidaiak

BADEN LURRALDEA

Heidelberg.  Ez gaitu liluratu hiri erromantiko famatuak, agian nekatuta heldu garelako. Nortasunik gabeko etxe garaietara mugatzen da alde berria; ikasle gaztez eta autobusean heldutako japoniar koadrila nagusitzen den turistaz girotutako kale luzea da alde zaharra. Ur zikineko ibai gainean dorretxoek zaintzen duten zubi gorria da turisten zita-gune nagusia. Eliza protestantea  eta goian gaztelu erraldoia dira beste bi bisita-gune nagusiak. Dena da gorria hemen, hiria bera ere bai. Unibertsitatea du, eta, tokatzen zaion bezala, liburu-denda asko ikusten da. Ibaia berriz esklusei buruz doa bete, sakon eta zabal.

Itsulapikoa dute eliza protestanteek ere.

Betiko bide ingurua, basoa zeharkatzen dugu tarteka.

Heilbronn. Zezen plaza baten borobilera eta Untzagako dorrearen  garaiera duen izugarrizko tximinia digante erraldoia: ke zuria dariola, zeru dena laino utziz eduki dugu begi aurrean urrutitik ikusi dugunetik bertaratu garen arte; zentral termikoa behar du izan alboko poste-teriak erakusten duenez; hau ikusiz ikasten da zenbateraino kutsatzailea den ere etxean itxuraz hain garbia zaigun argindarra.

Hiriko irteera-sarrerak direla eta, dena da barearen ibili geldoko auto ilara, luzaroko joanean.

1.300 metroko zubia. Garraio ibaia da hemengoa ere. 

Iparra da haizea, hotzagoa hemengoa gurea baino, elurrak eta poloa hurrago daudelako edo.

Kanpina: Euriari ekin dio berriz ere,  euripe nazkagarrian heldu gara azokari  edo ferianteen herria dirudien Alemaniako bigarren kanpinera. Dena euri, dena hotz, dena ipar-haize.

Maiatzaren 10a. Ostirala.  10.a-9.a

Zozoen paradisua da kanpalekua, lotsagabe, etxeko egin zaizkigu alboko arbolapean, zomorro bila.

Urre kolorekoak dituzte ia beti zenbaki eta orratzak ordulari publikoek: alemaniarren kultura.

Gidari fin eta errespetu handikoak dira alemaniar gidariak, patxadakoak. Doanak leku ematen dio errepidean sartzen denari edo atzetik aurreratu nahian  datorrenari. Bakar batzuk egin egiten dituzte hanka-sartzeak errepideetan, batez ere hiri inguruetan.

Stuttgart. Izugarri zabala, arabiar eta beltz asko ikusten den  milioi biztanlez handitutako industria hiria. Gerra aurreko ezer guti geratzen zaio. Gerra ondorengo eraikuntzak: ohizkoak batzuk, modernoak besteak, ederrak tarteka. Teila gorri eta zuhaitz berde trinkoak kopuru berdinean tartekatuta.  Mendiak gordeta dago borobil erdia den maldan hiriko alde bata, bestea, berriz, bukaerarik ez duen lautadara zabalduta. Dena denda, dena saltoki, aukera handiko komertzioa eskainiz, jendez gainezka; oinezkoentzako kale zabalek ematen diote arnasa hiriari. Plaza zabal ederren artean, Shillerren plaza, adierazgarriena. Estatuak izan dira ezuste sarriak: pentsakorrarena deigarriena.

Kilikagarria ez zen arren 9 graduko hozberoa eguerdiko 1etan, patxadako eguna izan da Stuttgartkoa. Euskalduna ez zen txapelduna ikusi dugu, bila nenbilen bakero telazko kapela aurkitu dut; zaldiko-maldiko erraldoi liluragarriak dituen azoka-eremuan bukatu dugu gainezka zegoen garagardotegian pitxar handi bana garagardo edango dugula erabakiz.

Maiatzaren 11a.  Larunbata.  11.a-A:10.a

Berriz ere, berunezko xafla bat da zerua, gorputz gainean astun, euria noiz egingo barrena ere goibelduz, ibilirako gogoa motelduz. Alemanian ez dakite zeruaren urdina zer den,  ezta eguzkiaren epelak azala gozatzearen goxoa nolakoa den ere. Kutsaduragatik ez balitz nahiko litzake leiho aurreko apala hozkailu zereginerako. Biziraupena edo iraun beharra bihurtzen ari zaigu bidaia, ateria besterik ez dugu eskatzen, kotxe barruko berogailuaz edo saltoki handietako epelean suspertzen gara.

Tere Irastortzaren poemetatik:

* "Etxeko bonbila guztiak piztutzeak ez du bakardadearen eta noraezearen biderik argitzen". Eguzki apur batek argitu eta epelduko luke gure ibilbidea.

*  "Gatibu ditut hitzak, eta hitzen gatibu naiz". Nekaduraz ahitua arren, ez diot huts egiten hitzokin dudan gaueroko hitzorduari.

Dena da industria-gune mendixka batera heldu arteko luzea Ulm hirira bidean. Tximinia luzeak sailean; behe lainoarekin nahasten edo lotzen dira laino koloreko bi tximinia estu luzeak han goietan lainook zulatuz, lainoan galduz; gasoliozko argindar zentrala dela uste dugu. Basoaren bihotzean zein baso ertzean, herriak, industria herriak,  zuhaitz artean tartekatuta, ia ezkutatuta, teila gorrizko etxeak, horma zarpeatutako etxe argiak, solairu bakarrekoak, etxeak bakoitza bera portale propioarekin, bata besteari lotuta; noizbehinka 3 solairuko "etxe merkeak", gure garaiko  "casas baratas"ak, itxura arraroa emanaz herriari; ez dugu ikusi lauzpasei solairuko etxe bakar bat ere, lekuz kanpo leudeke hemen; noizbehinka, ateburu borobil zabaleko zurezko ate zabala eta hezurdura duen etxe zaharren batek ematen dio antzinakotasun giroa herriari; ikus daitezke ere etxe banakoak, bakoitza bera, bakoitza bere peorarekin jite propioko adreiluzko etxe dotore bakanak, gutxi direlako nabarmenagoak, ezberdinagatik ia erakargarriak.

Kilometrotako goilautada zabal bat zeharkatu dugu. Zirimiria, lainoa, eguraldi bustia, giro beltza dugu goiotan.  Ez dago industriarik, nekazari herriak zeharkatzen ditugu, teila gorriko herriak, horma eta inguru apaleko etxez osatuak; etxe inguruko simaur pilatu eta egur trokote tolestatuek areagotzen dute nekazari giroa. "Maiatza" dute herri askotan, tantai luzeak dira.  Dena gari. Zaldi aldra, bakarra, asperdura arriskua kenduz gure ikusminari.  Bakarrak izan dira ere, noizbehinkakoak, ikusi ditugun behiak. Txerri usainik ere ez dugu hartzen, Alemaniako hainbeste txerriki non demontretik sortzen ote galdetzen diogu  elkarri.

Berriz ere lautadan, trenaren zain egon behar izan dugu gurutzadura bateko langen aurrean, Etxarrikoa gogoratuz, ziztu bizian pasa den arte.

Ulm.

Albert Einsteinen jaioterria, berenez ederra, badu zer erakutsi; ez dabilkio gaur bisitari andanarik, erosoa da beraz gure ibilia.

Katedrala, hiriko altxorra, bisitariok erakartzeko amua; ez da gorrizka, gris kolorekoa baizik, gotikoa, dena goranzko orratza, gargolak edo xurrutarriak ezik. 161 metroko dorre-orratzak, munduko garaiena omen, izan edo ez izan, sekulako garai itxura erakusten du, goian, lainoetarantz galtzen da; ederra da ateburu gotikoa ere. Barrualdea du, baina, harrigarria, gidarik edo ezer idatzi lagungarririk gabe joan eta begiratu soilik egin behar den horietakoa; zerbait berezik biltzen zaituen sentipenean murgiltzen zaitu, ezustez ezuste, bitxikeria eta artelanez blai, zer esan ez dakizula, ahozabalik utziko zaitu, erraldoi baten sabelean nano sentiaraziz. Bonbardaketak errespetatu zituen artelan harrigarriak ikusgai, atsedenik gabeko aurkikuntza da barruko ibilia. Handia, ederra, pitxiez aberatsa. Erraldoia,  bost barneluzego edo nabe ditu, bakoitza eliza handi bat litzakeena, non dena den koadro, dena estatua, dena armarri, dena medailoi; pulpitu zizelatua; gain zorrotza sabairaino luzatzen zaion jauntxoren baten meza entzuteko gordelekua izan zitekeen behatokia;  bataiarri landua; beiradura zoragarriak; presbiterioaren aurrealdeko freskoak; taila nano eta handiz  harrigarri landutako koruko zurezko aulkiteria; triptikoak;   eliza bat bizkarrean daramanaren taila polikromatua; ate erraldoi eta garai horri tokatzen zaion sarraila... mila bitxikeri, bitxikeriaz beteta baitago katedral osoa.

Pulpitupean du aldarea, aldarea hitzaren morroi; bankuteria berriz bizkarrekoa alde batera zein bestera begira jartzeko aldatzen zaiona.

Eroslez eta ortuariz lepo dagoen azoka eliza aurreko plazan, iturriak, kanpotik freskoz apaindutako etxe ederra, beste etxe eder asko, Donau ibai zabala, arrantzaleen auzoa, hain okertua iruditu ez zaigun dorrea, harresi gaineko pasealekua, nire ingeles mordoiloan elkar ulertuz planoa utzi digun liburu-saltzaile adeitsua,  ezkon arropa zuri arinekin kale gorri jelatuan bera bakarrik zihoan neska ezkongaia, jendarteko ibilian maniobretan ejertzitoa... hiru ordu atsegineko bisita lasaia oparitu digu hiriak.

Baso baten barrenean, Euskal Herrira garamatzate erreka kontrako kare-harrizko haitz batzuk. Mendi guztia puskatu ondoren bere horia berdez inguratuta, harrobi horixka erraldoia, dager, kilometroetara ikuskizun: berdeguneari egindako hozka digantea.

Blubeure:  ihes egin digute herriak eta bertako santutegiak bidegurutzeko gure joan arinean.

Berriz ere bailara berdeak, mendi gaineko lautada luze-zabalak % 6 eta %7ko desnibelak, baso barruko ibilbidea, bihurgunez bihurgune. Mendi gaina baino gehiago goi-lautada dirudi. Eski- zaleentzat antzerako garraio muntaiak ageri dira, han-hemenka sarrian, baina gaintxoan dagoen basotik zuhaitz enborrak ekartzeko soilik direlakoan gaude. Biziki dabiltza nekazariak bere zereginetan, bai traktorez bai simaurra sardez pilatzen... Bera bezain zaharra eta berezia zen traktorean gidari, amonatxoa jarri zaigu abiadan gure aurrean, begiak irten beharrean errepidea zeharkatzeko kezkaz edo adi.

Uda-pasarako parajeak, hilabeterakoak, aldatsik gabeko bidegorri lauetan mendikarak  egiteko leku aproposak. Bi baserritar udako turista erabilgailua zitekeen eta bertako petoa dirudien zalgurditxoan, irudi xelebre, berezi eta jatorra.

Reutlingen: bonbardaketak apurtu ondoren, zen bezala, berdin, berreraikitako herri txukun dotorea;  kaledi poxpolina du. Hila zegoen bazkalondoko orduetan. Nortasuna dute harresi hondarrek, berezia da iturria, ia ikusezineraino babestu dituzte sarez elizako kanpoko irudiak usoen kaka-leku bihur ez daitezen.

Tubingen. Historiatik eta teologia klaseetatik ezaguna zaigun Tubingia hura. Dotoretasunez jantzitako hiria, izan zela eta izan ere badela jakin badakien hiria. Planorik gabe etorri, bere magia eta edertasunari jarraiki kaleetan barrenduz bakoitzak bere-berezko ibilian galtzeko hiria. Ikasleen hiria. Etxe jatorrezko kaledia, fatxada freskoz apainduriko Rathause-udaletxea, marktplatz, Neptunoren iturria… dira, merituz izan ere, gidaliburuak aipatutako altxorrak, baina etxe guztiak dira banan-banan apartak, bakoitza  apartatzekoa, zein aparta ere ezinekoak. Mila bitxikeria eskaintzen dizkio herria ikusi eta sentitu nahi duenari, edozein fatxada eta txokotan aurki daiteke ezusteren bat, teilatuko balkoi borobilari bizkarrarekin eusten dion harrizko gizontxo xarmanta, adibidez. Errekatxoa du etxe kontra luze osoan  kale batek, ate bakoitzerako zubitxoa, kale osoa zubiteria bihurtuz. Gaztelu  harroa, amona ilezuriak txalupetan marinel dabiltzan ibai ederra,  urez inguraturiko pasealeku luzea platano lodien artean ibai erdiko irlan...

Bandak jo du erreka batek inguratzen duen plazatxoan, giro sorgindua, gune magikoa, xarma  kilikagarria, amets bateko une zoragarria sortaraziz arrats beranduan inguruko kale bakartietan, kaledia musikaz blai jarriz. "España cañí" pasadoblea jo du bandak, hain zuzen, gu bertaratzean, aldi berean zerbitzari neska espainiarra aurkitu dugu bazkari-afaria eman digun jatetxean.  Hiri xarmanta gertatu zaigu Tubingia, arrats iluneko orduetan egin diogu agur jelatu gozoaren plazeraz.

Alemaniak ez du tunelik errepideetan baina bai baditu zubiak, bailarak gainetik zeharkatzen dituzten zubi luzeak.

Haigerloche,  Tubingiatik behera, gertu, herri honetan erreaktore nuklearra esperimentatzen saiatu ziren zientzialari alemanak gerra aurretik. Zientzialari haiek beraiek erdietsiko zuten gero Ipar Ameriketan hemen lortu ez zutena,  Hirosima eta Nagasakiko sarraskiak ekarriko zuten bonba atomikoa: militarrek eta dirutzek maneiatzen duten mehatxu zibil nuklearra eta kutsadura.

70 kilometro, atseginak.