BIDAIAK 2000. AUSTRIA
IPAR GOIENA
Gaur ere Iparrera goaz, mendi leunetako basoetara. Agur esaten ari gatzaio lurralde honi, bihar hegorantz eginen baitugu eta Hegoa erabat ezberdina da.
Ez dugu Alpeez gozatu egunotan, mendiak lurrunetan bilduak baitaude, lainoa sortuz, lainopean beraz.
Hila dago laku ingurua gaur, ez autorik ez txirrindurik dabil edo dago, autobusa bera ere hutsik dator goizeko bederatzietan atera garenean; egun ateria, baina bustiak bilduta.
Euri egun iluna, piztuta daramatzate argiak auto gehienek.
Etxeak bezain dotoreak dirudite zenbait korta-biltegik.
Althofen. Oso dotorea ageri da errepidetik, baina lantegietako tximinien ke multzoa, laino kutsatu artifiziala, bat egiten du basoetako laino multzo naturalekin. Kanpandorrea, ezberdina ageri zaigu gaur: aurre zorrotz-zorrotz garaia du eta tontorrean dorretxo txiki bat.
Atzo egin genuen bide bera da lehen zati hau, baina hala ere oparitzen dizkigu ezuste gozagarriak: balkoi, korta, jauregi...
Erabat dotorea dago paisaia, izeidi ilunean laino zuriak sortzean batez ere.
Friesach. Irudi deigarria eskaintzen du urrutitik: eliza, dorrea, dorretxoak mendi magaleko harkaitz tontortxoetan, teilateria eta dorreak mendi barrenean... Hara non unleitun-a dugun hemen ere, jaietan daudelako seguru aski: moldatu gara.
Ipuinetako herria dirudi, gauean kentzeko goizean jarri duten jostailua dirudi, Erdi Arora jauzia. Kale-kantoi orotatik daude begi-bistan,aurrez-aurre, goietako eliza, dorrea, gotorlekua, eta haitz-punta gotortuak, deigarri eta erakargarri, herri-xarma girotuz, halako jite bitxia ezarriz beheko kalediari. Herri txiki xarmanta. Teila-gorri, koloretsu, argi mendi, izeidi, ilunaren oinetan. Herri garrantzitsua behar zuen izan herri honek, eliza eta hondakinek diotenez; ederra da gaur egun ere.
Plaza luze zabala, ederra behar du izan; txosna eta oholtzez beteta eta desitxuratuta dago gaur, baina antz ematen zaio berezko edertasuna, aparta behar du izan bere itxurak eguneroko betikoan; etxe argi koloretsu ederrek inguratzen dute, mendia du gain-gainean, marmol landutako iturri-artelana erdian, lorategia ere oso molde bitxian jarrita dago, borobil, aldatzean. Kaleak bizi-biziak ditu, kolorez zein itxuraz: bada oinetako denda bitxi bat, oinetakoekin lotura duten irudi xarmantez apaindua fatxada, eta bertan ordu osoetan atetxoa irekitzen da eta bertatik botadun katua agertzen, tronpeta jotzen du, herri osoan entzuteko bezain ozen. Harresiak geratzen zaizkio, ateek ere iraun dute, gaur egunean bertan herrira-sarrera zeregina betez; ibaia doakio mendia edo harkaitza ez den inguruan, babes-zulo berezko aparta. Katapulta, gaizkileentzako zepoz eta antzerako abarrez apainduta dute sarrera eta harresi ingurua. S. Bartolome eliza: kanpotik ederra da, bi dorre karratu garai eta teilatu pike koloretakoek osatua; ezberdina egin zaigu, berriz, barrutik, ez dakit zergatik: gotikoa, garaia, armarriak diruditen giltzarriak dituzte loturetan nerbioek, arkutxo erreskada alboetako goietan; bataiarri ederra; Erdi Arokoak diren bi beirategi omen ditu, baina gu ez gara jabetu ere egin.
Biolin eta organo joleak ari ziren emanaldi baterako entsegu lanetan presbiterio erdian: neskatila neskato txiki-txikia zen euretako bat, ume bat oraindik. Bada traza ederreko eliza mendipe-mendipean, ia baztertuta, itxita dago, baina. Zabalik daudela dirudi goiko eliza eta gotorlekutzarra, baina ez joatea erabaki dugu.
Jai giroa nabaria da, hurreratzen hasia zen herria plaza inguruetara guk alde egitean.
Herritik irteeran, baserria behar zuen etxe alboko zelaian 4 zerri eta artaldetxoa: bidaia osoa gogoratzen ditugun lehen zerriak.
Metnitz ibaitxoaren bailara estuan sartu gara, ibaiarekin egingo dugu bere kontrabidean mendi goietan jaiotzen den mendiarteko uneraino. Bailara aparta, berde argia, baso aldapatsu ilunen artean. Ez du atsedenik ematen bailarak, beti dugu ezusteren bat, bitxikeriaren bat, eraikin ederren bat: bata bestearen ondoren agertzen zaizkigu zurezko etxe ilun apartak, zurezko korta-biltegi ilun tzarrak; etxeak zein kortak bertako jitekoak dira, landuak, ederrak, paregabeak; granjak ere izugarriak dira, handiz eta ederrez. Santutxoak kaperatxoak dira, zurezko teilatuekin.
Goietan, basoan galduta, belartza behar duen garbi gune berde batean, bi eraikin, etxebizitza eta korta-biltegi izan behar dutenak, gure baserriak bezala, mendian galduak, bakarti; zuriak dira gure baserriak, hauek, aldiz, ilun-ilunak ia beltzak.
Ugariak dira behi marroi-zuri esnedunak.
St. Salvator. Lau etxeko herri txikitxoa, maiatza du.
Izugarrizko granjatzarra, herritxo edo auzo baten itxura du: etxebizitzak gaztelu eder bat dirudi, hormako goietan kanpai eta guzti, auskalo nori deitzeko; eraikintzar piloa du aurreko atari edo larrain zabalaren alboetan, antzinakoak; berriak dira batzuk baina antzinakoen jitekoak, denak apartak; atari edo larrain zabala eraikinen erdian; bada ehun bat behi larrean.
Bailara aparta hau ere, zein baino zein erakargarriagoak etxeak nahiz korta-biltegiak. Heidiren mendietako etxeak dirudite zenbaitzuk, han goietan, ipuinetakoak.
Grades. Herri txikitxoa, erreka-zulotik gora egin ondoren, mendi-malda garaian kokatua. Lau zuhaitz eder plaza luzearen erdiko berdegunean, maiatza bertan: ederra, sendoa, garaia, zuritua: tramankulutxo bat du nahiko goian eta hortik gora adar artean galtzen den burdina-haria dirudiena: ez diogu antzik ematen zertarako den; eliza, xumea da egituraz eta itxuraz, baina barrutik dena da urre-kolore, fresko ederrak ditu hormetan, baita presbiterioko erretaula osteko horman ere; atetxo gotiko leun moinonoa dorre azpian; dorre azpia da elizpe karratua, bertan dago kokatua etxera eramateko ur bedeinkatuarena behar duen brontze edo letoizko ontzia kanil eta guzti. Herria baino beherago, haitz tontor batean, amildegi gainetik zurezko zubi batek bidea ematen diola, gaztelua, gehiago dirudi sendo itxurako jauregitzarra, agian jauregi bihurtutako gaztelua da: zaharkitua eta kolorgetua dago, sendotasun itxurari dario erakargarritasuna, ez beste ezeri. Herria baino gorago, tontortxo bateko bakardadean, St. Wolfgang eliza, itxura ederreko gotikoa: harresi garai-garaiez erabat inguratua, gaztelua bailitzan, estualdietan gordeleku izan zen nonbait; itxita du harresiko sarrera ere; erabat zaindua dago ingurua, belartza berdin-berdin ebakia, belar zapaldu gabea da ataurrekoa ere: inor guti joan da atera, agian alfonbra berdea ez hondatzearren, nolanahi bada bide-gorria herritik bertara, zaindua.
Metnitz. Goitxoan dago hau ere, mendi magalean berau ere, baina beheko errekaren bestaldean. Nahiko etxarte edo kale-sare bihurria du, plazako etxe solteak sendo ederrak dira, bizi-bizi pintatuak, bakoitza kolore ezberdinez. Hara non maiatz bitxia: bikoitza du goialdea, tiragoma erraldoia bailitz: honek ere metalezko piezatxoa du enborrean eta bertatik adarretaraino burdina-haria; zuritua dagohau ere.
Hezurtegia da herriko altxorra, batez ere freskoengatik ikusgarria. Borobila da egituraz, zurezko txatal ortogonalez estalitako teilatu konikoz babestua. Kanpoko buelta osoan herioren dantza: jaioberriak nahiz zaharrak, aberatsak zein pobreak, elizgizonak ala gerrariak sokan doaz, denak heriotzaren eskutik, aurresku soka makabroan. Izugarria, herioaren inguruko fresko denak bezala: gogoan dut Trentotik gertu ikusi genuen lehenengoa, gogoan dut eragin zidan zirrara.
Eliza da bigarren altxorra: 3 nabekoa, egitura erabat ezberdineko gangak ditu, zutabe borobil sendoen gaineko erdigun luzexkakoak, deskriba ezinak dira: izanen da seguru aski hitz teknikoren bat teknika hori agertzeko. Sarreratik begiratuta barrunbe osoa da urre-koloreko santu-iruditzarra, santu-irudiok aldaretan, hormetan, zutabeetan...; santu-irudiez gain apaindura eta irudiz gainezka dago eliza osoa; landua da pulpitua ere. Eliza honetan ez da gurutzea eskuan duen beso beltzik ateratzen pulpitu ostetik, aingerutxo batek du gurutzea.
Errota. Baila sakon-sakonean, erabat zurezkoa, zurezkoa da ubidea ere, museoetan jarri ohi diren horietarikoa: txukundu eta bertan ikusgai jartzea litzake bidezkoena, utzia baitago gaur egun.
Bakandu dira herriak, herri multzo bilakatu dira, kortak txikiagoak direlako agian; simaurra ere ageri da errepide alboan zein zelai erdian multzo handian pilatuta. Nolanahi paraje atseginak dirau. Su-egur asko dago pilatuta balkoipeetan, teilategal azpietan, atariko horma kontra...
Eta honenbestez gora egin du errepideak, basorik baso, bihurgunez bihurgune. Errekatxo bihurtu zaigu goian beheko erreka. Estu-estua, baina bizi-bizia.
Flattnitz. Eliza ederra omen du, ikusi dugu Monasterioko argazki batean, oso teilatu bitxia da berea; ezinezkoa da ordea guretzat denera heltzea, dena ikustea, norbera galtzen baita irudien zurrunbiloan, nekatuta bukatzeraino.
Etxera hartu dugu bidegurutzean.
Goitik behera luzea egin dugu mendiartean bailara berde zabal bateara heldu arte. Dena da zelai, dena belartza. Bailara bera da hemen ederra, bailara bera da erakartzen duena, ez bailarako osagaiak. Izan baditu jite oneko eraikin ederrak, baina, antzinakorik bada ere, berriegiak dira hemengoak.
Glodnitz. Eliza gotorra, harresi batez inguratua; badu hezurtegia harresiaren kantoi batetan, borobila, apartekotasunik gabe. Dorre sendo lerdena du elizak. Barrutik berriz bere orokortasunean da erakargarria, xumea, baditu halere urre-koloreko santu-irudiak zurezko aldare umiletan, fresko hondakin guti batzuk ere bai.
Berehala ginen zenbakidun errepidean.
Deutsch-Griffen. Monasterioko argazkietan ikusi dugu eliza hau ere, erakargarria: tontortxo batean kokatua, zurezko aterpez babesturiko mailadi batetik egiten da bertara; teilatu zorrotzeko hezurtegi planta oneko bat ere bada; fresko ederrak omen elizak.
Baina etxerako ordua erakusten du gorputzak, hemendik aurrerako orduak eta bisitak erre egingo gintuzkete. Gutxienez garaiz etxeratzen ikasi dugu bidaietan.
Bizi doa ibaia, baina ilun.
Arrain-haztegi xume-xumea, lurrean eginiko zulo eta sakonune jarraian elkarri lotuak, besterik ez da.
Motorista asko dabil gaur.
Feldkirchen hiriko bailaran sartu gara, bailara ezaguna jadanik guretzat.
Feldkirchen. Egunoro gabiltza bere inguruan, irabazi du bisitatxoa. Inguruko herri nagusia da, izozkia xurgatuz ibili gatzaio kaleetan; bada oinezkoen kalea ere. Plaza, izurrite zutabea, etxe erakargarriren bat nola ez, jendea plazako kafetegian dago zerbait hartuz, ezkontza bat ere izan dugu argazki ateratzen, badira aparkalekuak jendea dator-eta nonbait... baina ez digu ezer berririk eskaini, ez erakargarritasun berezirik ere, gainera dena itxita dago larunbata delako: freskoak omen ditu elizak, hezurtegi bat ere ba omen, baina herriko ertzean daude, gorputzak eta senak etxera agintzen digu.
151 kilometro, atsedenik gabekoak, ikusminik ase ezinekoak.
Kirol talde bateko jokalariak dira kanpineko gazte taldeok, lehiaketa bateara etorriak edo. Burumakur etorri dira gure aurreko bi taldeak; bestalde, ertzekoen abestiak entzuten ditugu: lehiaketen bi aurpegiak.
·Dublindarrak”. Joyce – Aldasoro. Ipuin atseginak.
Ekainaren 25a. Igandea 55.a - 14.a
Soneto hautatuak”. W. Shakespeare . J. Garzia: “Ez harrit ikusmenak huts badegit: / Eki bera itsu da lainoturik”. No marvel then though I mistake my view: / the sun itself sees not still heaven cleans”. Atertu gabeko lainotsu esnatu zaigu Austriako azken goiza.
S. Juan Txiki
Galtzen ez den asko dabil galduta munduan zehar.
9etan, atertu gabeko euripean eta 11 graduko hozberoan eman diogu hasera azken ibiliari. Ezohizko giroa Austriako azken ibilirako.
Hila zegoela laku ingurua genion atzo, txindurririk ere ez da ageri gaur, muestrarako ere ez da ere ez auto, ez txirrindu ezta oinezko bat bera ere, ezta japoniarrik ere.
Pyramidenkodel, 850 metroko tontorra Alpeetara behatokia omen; agurrerako utzi genuena ametsean gera beharko. Laburra behar zuen lakuaren inguruko ibilia murritzagoa geratu zaigu lainopean.
Wiktring. Kanpin bila etorri gintzaion herria, ezin izan genuen kanpinik aurkitu, kosta zaigu ere monasterioa aurkitzea, baina aurkitu dugu ia etsita geundela dorreen atzetik ibili ondoren monasterioa ez zen beste eliza bat itxita aurkitu eta gero.
Monasterioa. Ukitutxo dotoreko sarrera xumea du, erakargarria, jauntxo-tasuna dario, ez ordea handitasun edo aberastasun jitea. Arkuteriadun eraikin sendo eta ederrek biltzen dute monasterioaren erdigune zabala, bertan lau zuhaitz ederren artean iturri eder bat da azpimarratzekoa. Patio edo erdigune zabaletik du sarrera elizak: erretaula da bitxia, argiuneak ditu osteko absideko beirategi koloretsuarekin elkarlotuz ikuspegia, beirak eurak ere erretaulako zatiak bailira; organoa ere bitxia da; hil-lauza pila.
Meza ordua da, eliza bete-beteta dago, jende nagusiz. Meza ondoren bada auzate edo zerbait antzerako: jakiak ikusi ditugu areto batetan, edariz beteta auto bat eta taldetxoa mahaiak zeuden belar-gune batera sartzen prestaketa lanetan argiro.
Parkea Monasterioaren alboan, herriaren aisia leku gaur egun, monasterioarena garai batetan.
Bailaraz bailara egin dugu bidea, herritxoz herritxo, beti herri-bidetik, ibili xarmantaz gozatuz, baso eta Alpe tontorrek gandu eta lainoz bilduek, ikuspegi zoragarria eskaintzen zigutela. Argitu ere egin du tarte luze batez, eta une hartan tontor elurtuak agertu zaizkigu, beheko auriak elur bilakatu baitira goietan, S. Juan eguna arren. Egunotako Austriako bidaietako osagai guztiak izan ditugu gaur ere: etxe paregabeak, balkoiak, korta belar-biltegiak, era guztietako santutxo xarmantak, kaperak, arto-sailak, belardi argiak, izeidi ilunak, zaldiak, behiak larrean, herritxo xarmangarriak, maiatza, kanpandorre luzeko eliza estilizatuak, lorategitxoak, etxaurre dotoreak, ...
Izan da bailara erakargarri bat ere, egun batetan Drau ibai ertzari jarraituz zeharkatu genuena eta gaur gaintxotik osotasunean ikusi ahal izan duguna.
Kottmannsdorf. Etxe bakaneko herria: Eliza estilizatu bikaina, bi estaiko santutxo tzarra herri erdian; gerran hildakoak omenduz eraikintxoa.
Ez da hainbeste kristo ikusten herrialde honetan.
Oilarra du santutxo batek ohiko gurutze edo bolatxoaren ordez teilatu zorrotz luzeko ertzean.
St. Egyden. San Kristobalekin egin dugu topo herri honetan, elizako horman pintatua, iruditzarra erraldoi. Bidaiarien Alpeetako pasagunea da ingurua.
Drau ibaiarekin ere elkartu gara: urez eskas baina zabal doa, erakargarri, garbi.
Worther kanpin alboko lakuaren ertzarekin ere lotu dugu, etxera itzulera bidean: lakua hor dela antz eman diogu soilik lehenik, zuhaitz edo etxe arteko flash laburretan, ondoren albo eraman dugu: lasaitasuna eskaintzen du, bare, berde, geldi, eder, basoz eta etxez inguratuta. Balkoi egin bailiote autobidea doakio bestaldeko goitik: bihar bertatik ikusi ahal izanen dugu lakua eta gaur gabiltzan parajea.
Uderri dotoretxoak dira laku ertzeko herritxoak, dottoretxoak: ahal izan duenak lapurtu du laku ertz zati bat etxea eraikitzeko.
Maria Worth. Uda-herri txikitxoa, igandezaleentzako gure aproposa, laku ertzean kokatua, hotela eta kinkila-denda da nagusi bertan. Baina edozein txokotik begiratuz, lakuaren ikuspegi zabala eskaintzen du. Bi eliza apartak, biak tontortxo banatan, laku ertzean biak, biek dute sarrera bitxia arkutxo, pasabide eta mailadiarekin, parrokiako mailadiak gainera aterpea du erakargarria bilakatzen delarik; hilerriak inguratzen du parrokia, non hezurtokia ere baden: teilatu konikodun kapera borobila, defuntuena deitzen diotena. Parrokiak S. Kristobal erraldoia du horman, kanpotik; barrutik berriz bi nabe ezberdin, ezohizkoa egituraz, gotikoak osagai gotikoez aldatuak, aldaretxo xarmant aspaldiko erdi naifak, Amabirjinaren taila ederra erretaulan, loretxo pintatuz edertutako kripta baxuto xarmangarria, pulpitu loratua, bataiarriaren urre-koloreko estalki landua, eta honen alboko iruditxo bitxia.
Organo emanaldi zaratatsua ere eskaini digu parrokiak. Kaperatxo bat ere bada, erromaniko kutsukoa, xarmant txikitxoa, XII. gizaldiko fresko ederrez dotoretua, primerako beirategiak erakutsiz leihoetan eta zurezko taila txikitxo bat barruan.
Bisitaria badabil ibili baina ez trumilka, igande eguzkitsu batetan ibili behar duen bezala.
65 kilometro, Austriako ibili osoa laburbildu digutenak.
1.778 kilometro, gehi biharko 51, Austrian egindakoak.
Joan dira gazteak, ez dator bezero berririk, dendaz urri eta gaudenok etxe barruan, hila eta tristea dago kanpina. Gu geu ere bagoazen sentipenez gaude, agur giroan.
Onera egin du arratsaldeak, badator jendea laku ingurura. Ibilaldi ederra egin dugu geuk ere eguzki epelez gozatuta. Tenis pilota bat ere aurkitu dut, bidaiaren oroigarri gordeko dut. Patinez dabil jende asko, bikoteak seme-alaba txikiekin bide-gorrietan irristatuz; irrista-lekuko oholtza bihurrietan bihurrikeriak egiten dituzten gazteak; parkean arratsalde-pasara datoz gurasoak umeekin, .. igande-giro bizia.
Inortxo ez doa gaur bidaiari ubideko ontzitxo isilean. Ubidearen erdian Holandatik ezaguna zaigun gandor zuriko uretako hegazti beltzak egin du ur gainean habia eta han dago arrautzak epelean gordez.
Arratsalde bikaina azken agurrekoa.
Nostalgiarik gabe goaz, gure herriko gaiez jabetzeko grinatxoa hasi zaigu barrena kilikatuz, lagunen begi irriñoari erantzun, sendia besarkatu, egoera ezer aldatu ote den, egunkariak irakurri, basoez gozatu, ... Bada etxerako garaia.
“Dublindarrak”. Joyce – Aldasoro. Herrialdearekin batera, liburu aldaketa.
Oroitzapen laburpena
Hego Austria: Karintia eta Estiria izan dira bisita lurraldeak.
Dena da izeidi, Bizkaia eta Gipuzkoa pinudi lez.
Bailarak: jite ezberdinekoak, mendiarteko xarmantak asko.
Santutxoak: pila, borobilak, zurezko txataleko estalkidunak, mila konbinazio eginez zati borobil eta leunez, zulogune konkaboetan santu-irudi pintatuak, lau-hiru-bi-bat , .... zein baino zein politagoak, ...
Biztanlea: xume-xumea, pobrea ere, gure Austriarekiko irudia hautsiz: argi jantzitako harroxko giza puskak autobuskadaka doazenak dira, jubilatu itxurakoak. Herri erlijiosoa: santutxo, eliza, herri-izen, kanpai-hots, ...
Jantzita: edonon lez, jantzitik ez dago nabaritzerik ze herrialdetan gauden.
Jubilatuak: autobuskada dabiltza, Austrian ere pentsioko dirua erabilaraztea pentsatu dute agintariek.
Mendiak: asko; Estirian leunak dira, Karintian pikoak eta garaiak, mendion ostean Alpeetako harkaitzak.
Belar sailak: baso arteko soilguneetan. Belarra da nagusi, artoa da hurrengo herrialde batzuetan ugaria, garia berriz oso guti hartzen da.
Plastiko fardeletan gordeta belarra.
Abeltzaintza: horretara jarria dago nekazaritza, errapeak erakusten dutenez esnetara jarriak gainera.
Herri eta etxeak: oso zainduak, garbiak, txukunak, argiak, ondo-bizien itxurakoak. Santu-izenak dira nagusi herri-izenetan: botereak, elizak barne, mila katramila erabili ohi du sarea botatzeko. Bada tarteka osoki zurezkoa den etxerik: beti dira etxe ederrak ez dira gosez hiltzear dagoen nekazariarenak. Etxeen teilatu kolorea ezberdina da: Estiriakoa teila gorria da, Karintiakoa berriz oso iluna, beltza ez bada ere.
Balkoiak: loretsuak, dotoreak, ederrak.
Autobus geltokiak: zurezkoak dira, ilunak, xumeak baina giroa eta jitea ematen diotenak lurraldeari, ematen laguntzen dutenak behintzat, paisaia girotuz, puzzlearen zati bat gehiago.
Txakurrak: guti kalean, eta dabilen apurra beti lotuta.
Egunkariak: Karintian, kale-kantoi edo etxe multzo inguruetan poltsetan daude, itsulapikoa bertan dago, egunkaria hartu eta dirua botatzeko: agian egunkari zehatz bat da soilik hori egiten duena.
Kortak: erraldoiak, etxea baino hiruzpalau-lau aldiz handiagoak, adreiluzko leiho handi landu-landuekin.
Lakuak: asko. Herritarra lakuetara edo laku alboko belartzara gureetan hondartzara edo itsasora bezala doa, eguzkia hartu eta bainatu asmoz.Bakarren esku edo bakarren erabilpenerako edo negoziorako erabiliak daude. Tarte zainduotan ezik ezinekoa da lakuetan bainatzea.
Behiak: marroi-zuriak, esne-behiak.
Kanpinak: onak, ondo zainduak, belar eta zuhaitz askokoak.
Izozkiak: gozoak, ez da Hungarian haina jaten.
Errepideak: ertzetan ez dago zuhaitz ilararik: norbaitek esanen zuen zuhaitzak arriskutsuak zirela errepidean, baina abiadura moteldu ordez, zuhaitzak ebaki zituzten hemen ere.
Gidaritza: patxadakoak dira gidatzen, zentzudunak: oso mantso goazela, argi keinukariarekin egiten diozu aurreratzeko eskaintza, baina ez zaituzte aurreratuko, atzean geldituko zaizkizu, aurrea garbi edukita ere, halakoren batetan aurrea hartzea erabakitzen duten arte. Heziketa ala poliziei beldurra?: betiko galdera. Hildakoen zein portzentaia ote Austrian!.
Trenbideak: ugari gurutzatu dugu: langarik gabe, argi gorriz soilik babestuak.