Bidaiak

Ibilbideko hiri - herriak:

* LIGURIA.  Albenga, Alasio, Imperia, Laigueglia, Andora, S. Bartolomeo al mare, Ceriale, Borgeto Santo Spiritu, Toriano, Borghetto, Loano, Pietra Ligure,Finale Ligure, Noli, Spotorno, Savona.

* Genoa Golkoa: Borgueto, Nali, Savona,Castelbianco, Nasino, Alto, Capruna, Colle Capruna, Ponte di Nava, Pornasio, Pieve di Teco, Pogli di Orfovero, Genoa, Nervi, Camogli, Rapallo, Chavari, Sestri Levante.

* MEDITERRANEOKO ALPEAK,  Bardineto, Galizano, Valsorda Santutegia,  Garesio, Zuccarello, Cisano sul Neva.

* TOSCANA. Marina di Massa, Sestiri Lebante, Fiascherino, Tellaro, Lerici, Portovenere, Sarzana, Monterroso al mare, La Specia.

* RIVIERA APUANA. Camaiore, Viareggio, Pisa, Lucca, Carrara, Masa.

* IPAR-EKI TOSCANA: Massananosa, Peccia, Collodi, Montecatini, Firenze.

* APENNOAK. EMILIA ROMANA. Casanova, Roca de S. Casiano, Rimini, Ravena.

* SAN MARINO.

* MARCHES. Catolica, Gradara, Capone,  Urbino.

* EMILIA. - San Apolinar di Clase, Cecena, Forli, Bolonia, Ferrara.

* REPUBLICA DE VENETO- Padua, Bataglia, Rovigo, Montagnana, Este, Monselice, Mestre, Venezzia, Vicenza, Monte Berici, Noventa Vicenta, Montebello, Soave,Verona, Mantua.

* FRIULI- Portogruaro, Aquileia Velvedere, Grado, Udine, Palmanova, Triestre, Muggia, Aquileia, San Pier de Isanzo, S. Martil del Carso, S. Michel, Gorizia, Cormoris, Civitzte del Friuli. .

* TRENTINO-ADIGE GARAIA. Carbonare, Bolzano/Bolzen, Merano/Meren, Venosta bailara, Glorentza, Sarentino/Sarenthein, Paso Penne, Vipitento, Brunico bailara, Brunico, Bresanone, Trento, Brenta Mendiak, Redena bailara, Genova bailara, Paso Campo Carlomagno, Tovel lakua,  Dolomitak, Ortisei, Paso Gardena,

* BELLUNO. Paso Campolongo, Arabba, Paso di Falzzanera, Cortina de Ampezzo, Paso Pordoi, Canazei, Monzon, Paso de Costalugna.

* Garda lakua. LOMBARDIA. Berscia, - Milan, Pavia, Certosa de Pavia.

* TOSCANA. Siena, Monteriggioni, Colle di Val d´Elsa, S. Gimignano, Volterra, S. Quirico d´Orcia, Pieza, Montepulciano, Torrita, Sinalugna, Lucignano,  Trasimeno lakua, Torre Sella.

* UMBRIA., Peruggia, Asis,

* LAZIO-LATIUM.  Cascata di marmore, Poggio Bustone, Pediluco, Rieti, Narni, Amelia, Lugnano, Guardea, Bashi, Orvieto, Montefiascone, Viterbo, Orte, Terni, Spoleto, Monteluco, Todi, Erroma, Ostia, Tarquinia.

* PIAMONTE. Asti, Acqui Terme, Alba, Castagnito, Monferrato, Casale de Monferrato, Albugnano, Po ibaia, Abbadia de Vezzolano, Superga, Chieri, Torino.

*  Ivrea, Verres, AOSTA, Isogne,  Aosta, Courmayer, Chamonix, Savarenche bailara, Paradisu Handia, Fenix, Garin, Valtournenche, Breuli, Cervinia, Pantaleon Saindua, Aymaviles, Pondel ibaia, Cogne, Lillaz, La Thuile, San Bernardo Txikia.

- FRANTZIA. Aux en Provence, Nimes.

Maiatzaren 11.  Osteguna. 1.a

FRANTZIA

Ospitaletik pasatu naiz  urteroko azterketa egiteko. Markapasosa ondo dago. Bihotza auskalo. Orain aparatua soilik begiratzen baitidate, lehen bihotza ere begiratzen zidaten. Azkunak dirua aurreratuko du, baina gaixoaren patxadarik ziurtatu ez.

Maria Luisak, ostera, lagun txarra bereganatu du bidaiarako: txakurreztula du.

Mugan txakurrik ez dagoen arren, ziur gaude nonbaiteko bideo batetan grabatuak izan garela.  Atutxa guztien konputagailuek Berta bakarra osatu dutenetik, mugak ezabatu aurretik baino kontrolatuago gaude. Gaur egungo askatasunaren  esklabutza. Bisitatuko dugun Italian katez lotzen zituzten esklaboak, konputagailuz kateatzen gaituzte gu. Haiek eta gu, esklabo, diruaren eta agintearen zerbitzari.

Atlantikotik Mediterraneora.

Bearnon hasi gara, lur zabal ondo zainduetan, mahastiez gozatuz. Lurralde guztiek dute bere mahatsa. Baita bere ardo berezia ere. Munduko onena gehienetan eta onena ez bada ardo onenekin nahasteko eramaten dutena. Ez da bere ardoaz harro sentitzen ez den herririk. Italian ere hala izango da. Azkenean eta askotan, marketin arazoa besterik ez bada ere ardoaren hori.

Frantzia nekazaria. Lur landua da begirada barruko  lur dena. Txukun zaindutako lurra. Halakoa izan da egun osoz zeharkatu dugun Frantziako lurralde dena. Bera bezain eskuinekoa izanik ere, Chiracek gari ale bat bera ere ez dio barkatuko  Aznarri Europako nekazari arazoetan. Agian, Feliperekin  bezalatsu, tratu-gai erabiliko du nekazaritza terrorismoaren aurkako laguntzaren truke.

Zergatik ote arkazia dela nagusi hemen, autobiaren ertzetan behintzat.

Baso-kasko asko dakusagu han-hemenka. Sakanako harizti-pagadiak ditugu amets. Izan ote  hemen holakorik: Italiatik egin omen zuen bidea pagoak Euskal Herrira, beraz Frantzia zeharkatu zuen,  zergatik galdu ote hemen pagoa?.

Ez dugu ikusten herririk, etxe solteak baizik. Zergatik lurralde batzuetan herrietan elkartzen  dira biztanleak, baserriak eta nekazal etxeak; beste lurralde batzuetan ordea ez, Euskal Herrian kasu, non sakabanatuta dauden. Baserriak.  Gerra, lapurrak, elkar babestu beharra, lurraren egitura... zerbait horrelako dago herrien egitura nolakotasunaren eraginean.

Hasi gara herritxoak ikusten, urruti xamarretik bada ere. Elizak nabarmentzen dira hemen ere. Xumeak dir elizok, punta zorrotzeko dorre motzekin.

Lourdesera erromesaldi garaietatik ezaguna dugun Gave ibaia. Ur asko eta garbia darama. Urtzen ari dira mendi garaietako elurra. Urbasak, aldiz, bere golkoan gordetzen du ura, itzuri zuloen arabera  kanporatuz.

Lurralde honetan ere elur asko da nonbait: arbel teilazko pikoak dira teilatuak,.

Lurralde ondulatuak, berdeak, erakargarriak.

Herri bakoitzari bere industrialdea dagokio, handia edo txikia, herriaren arabera.

Deneko gaitza: errepideko obrak. Palak, kamioiak, galipoteroak, zilindroak... hautsa!!!. Sakanan gaudela dirudi.

Gizakiaren hobeari begirako lanak ala auto gehiago saltzeko bidea dira errepideak,?. Autoa zen sasoi batetan Espainiako ekonomiaren ardatz nagusia.  Autobien eraikuntzak gizendu du Roldan askoren poltsikoa ere.

Lur zabal polita ere aspergarri bihurtzen da orduetako kilometro  luzeen ondoren.

Zuriak dira Frantzian polizien autobusak. Edozein dela ere furgonaren kolorea, presoa beti preso.

Autobiako norabide biak bereizten dituen tarteak ez du bi metroko zabalerarik. Sakanako autobia berriari, ordez, 12 metroko tartea eman behar omen diote zenbait tartean, hala diote. Hondatzen hasi ezkero, ahalik eta gehien hondatu, hori dirudi dela gure agintarien filosofia. Lur asko dagoelako izanen da, edo auskalo ze poltsiko gizen areago gizendu nahi delako. Hemengo tarteko hesia sastraka antzerako berdegune trinkoa da, segurtasuna ziurtatuz. Politikoek diotena nola ia inoiz ez den egia, gehienez egi-erdia, behin ere herriak  ezin du jakin ze arrazoiz gauzatzen dituezten bere ekimenok.

Inguruko ikuskizun osoa kentzen dute autobiaren ertzeko zuhaitzek. Gidaria ez nahasteko edo. Baina zergatik kendu begirada ingurura luzatze atsegin hori beste autokideei?.

Alboko hesi berdeek pasillo bihurtzen dute autobia.

 Hurreratu egiten ditu herri handiak autobiak, baina herri txikiak urrundu. Autobiaz joan garenetan ez dugu  ia herri txiki bat bera ere ezagutu, bera ikusteko desbideratu ez bagara behintzat. Autobiarik gabe egin dugun tartean, aldiz, beste bizitasun bat hartu du bidaiak. Hurrago sentitzen gara herriengandik, mila xehetasun jasotzen dituzu, pasoan bazoaz ere. Kilometro asko egin behar-eta autobia hartzen dugu, baina hobe genuke bidaia ordu gehiagorako planifikatu eta herrietatik pasatu. Sakanako autobia martxan denean askoz gutxiagok ezagutuko dute Etxarri. Ordizia eta Beasaingo probintzianoek soilik.           

Autobia frantsesek badute bereizgarririk: atsedenleku zabal egokiak, geratu eta bertan lasai egoteko lekuak. Gasolindegi bakoitzak badu berea.

Berdea da hemen ere udaberria.

Urrutira ikusten ditugun tximiniek zabaldutako lurrunagatik edo, gas usai sarkorrak inguratzen gaitu. Kutsadura ez da herri atzeratuen ezaugarria, aurrerakuntzarena baizik. Baina zer da aurrerakuntza?.

Hemengo soro bakoitza ez da zabala. Lurra banatuta dago, agian lur-jabetza bera ere bai. Ez da ikusten elkarlaneko soro zabalik.  Lur komunak ziren, herri lurrak, Europa Ekialdekoak. Galtzen doaz haiek ere. Hemen bakoitza berera dabil. Taldean, meza eta buila konpartitzen dira soilik.

Alanbrezko horreoetan gordeta daude artaburuak. Ez dakit nola libratzen diren arratoiengandik. Zerk bultzatu zituen gailegoak horreoak harrizkoak egitera, harri asko edukitzeak ala arratoiez libratzeko zuten modu bakarrak?.

Bi txakur txankamehedunekin jaitsi da adineko bikotea autobideko geldiunean. Botila bat ur eta palankanatxoa eskuetan zituztela txakurtxoek edan zezaten, baina txakurrek egarririk ez.

Lourdes: laiko heldu nintzen behin bertara eta apaiz atera.

In aeternum uste nuen, hala esaten ziguten, baina hemen noa orain M.Luisaren bikote.

Tarbes: Desagertu egiten zitzaigun urtero Anas apaizkidea Lourdesera erromesaldi egunetan. Bere ustez klandestino zebilen, baina denok zekigun Tarbesera joaten zela bere grabatuak saltzera erromesaldiko bidaia aprobetxatuz. Antolatzaile zelarik, segur aski ez ote zuen kaxatik ordainduko bidaia?. Hau ere fondo erreserbatuen erabilpen okerraren antzerako delitua izanen da, ez?.

Lehentxeago Kantauri itsasoan geunden eta  ordu batzuk beranduago Mediterraneoan gaude.

Lansargues: zelai berdea da kanpina, zuhaitz asko du baina, gaur behintzat, eguzkirik ez geriza egiteko.

Frantziak baditu bazter erakargarriak, baina baita turismorako herri erraldoi eta ankerrak, La Grande Motte bezalakoak. Mediterraneoko kutsadura dira herri hauek.

Maiatzaren 12a. Ostirala. 2.a

Lunel: Itsasoa urrean duen arren lur barruko herria. Txukuna, atsegina.

Couscous afaldu dugu, itsasoz bestalde dagoen Maroko gogoratuz.

Inguruko herritxoak ikusi ditugu. Nekazari herri aspaldikoak.

Bidegurutzeko borobila da gaur egun Frantziaren ezaugarri nagusietakoa, eta esportagarri berezia, hemendik urte gutira borobil guneoz erregulatuko da Europako auto zirkulazioa, Euskadikoa behintzat.

Canes-Niza  inguruko mendiak ere etxez josita daude kilometroetan, zuhaitzak bezain ugariak bihurtu dira etxeok. Herri txukun dotoreak ematen dute. Autobiak ere beirazko panelak jarri ditu alboetan hotsak molesta ez ditzan turista aberatsak.

Rodano mitikoa zeharkatu dugu.

Aix en Provence eta Arles ezagutzeko asmoa genuen baina euriak galarazi digu.

Padura zabalak daude bai atzoko bidean bai gaur Arles inguruan. Ez ditut ezagutzen Espainiakoak, Daimieleko Taulak izan ezik. Euskadikoak oso txikiak dira eta Zumaiakoa, Txingudi eta Urdibaikoak nahiko arriskuan daude; golfari esker salbatu da Zarauzkoa.