Bost mutil

Joan zen ostiralean, eguerdian, ertzainek kotxe batean zihoazen hiru mutil atxilotu zituzten Elgoibarren. Kotxea susmagarri iruditu, gelditu arazi eta, antza, motxila susmagarri batzuk topatu zizkieten. Motxilak CD eta DVDz beteta omen zihoazten eta hiru gazteen narrua ikatza baino beltzagoa zen. Senegaldarrak ziren. Izenak, Maodo, Amar eta Gora.

Jabetza intelektualaren aurkako delitu bat egotzita, Eibarko Ertzaindegian pasa zuten bariku arratsaldea eta gaua, eta zapatu goizean epailearen aurrean deklaratu ondoren, epaileak libre utzi zituen, euren kontra prozedura penal bat ireki ondoren.

Gazteleraz ondo moldatzen ez zirenez (ez dago ezer aipatu beharrik ertzainetan eta epaitegietan esistitzen ez den beste hizkuntza horri buruz) itzultzailea eskatu zuten. Etorri zen itzultzailea, Chiek, gazte Senegaldar-Markinaratua. Esplikatu zuen hitzez hitz Senegalen hizkuntza ofiziala frantsesa eta hizkuntza nazionala wolofea (ez dakit ondo idatzia dagoen) direla. Atxilotuekin wolofez mintzatu zen. Gazteleraz ondo egiten zuen. Berezkoak zeuzkan berbetarako erreztasuna eta grazia.

Lau mutil Senegaldarrek ederto agertzen zuten etorkinek deserrian izan ditzaketen egoera ezberdinak:

• Chiekek bost urte daramazki Markinan. Paperak dauzka, lana dauka. Beraz duintasuna eta askatasuna. Badaki gazteleraz, euskara ikasten dihardu. Bere ibilkerak, keinuek eta irribarreak lasai dabilela adierazten dute.
• Maodok eta Amarek urte bete pasatxo daramate Euskal Herrian. Oraintsu eskuratu dituzte paperak. Hasi dira gazteleraz nolabait moldatzen. Gizarteak onartzen eta aldi berean zigortzen duen salmenta batean dihardutenez, aldeetara mesfidati begiratzen dute edonon. Lasaitasunik ez.
• Gorak hilabete darama Euskal Herrian. Ez dauka paperik, ez daki gazteleraz. Bere begirakuneak izua baino ez du adierazten. Ez du esan nahi zelan iritxi den. Ez duintasunik, ez askatasunik. Beldurra eta mesfidantza baino ez bere arpegian.

Domeka gauean Euskadi Irratian Dani Arizala mutil Senegaldar-Lekeitiartu batekin berbetan zebilela harrapatu nuen (izenera ez nintzen iritxi). Erreza egin zitzaidan Lekeitioko euskaran polito zebilen elkarrizketatuari arpegia ipintzea. Sukaldea jasotzen nuen bitartean, poztu egin nintzen duintasuna, askatasuna, berbeta eta adarra jotzeko gogoa zeuzkan mutil haren hitzak entzuten.