Pederasten paradisua

14 urteko neskia; 1944 kurtso amaierarako antzerki bat prestatzen dabizela, fraille eta monja jantzi bihar dira. Gasteizko fraille karmelita batek komentura gonbidatzen dittu bera eta lagun bi, danak neskak, abittu batzu lagatzeko atxekixan. Behin barrura sartuta (klausura komentura!!) erropak eranzteko, neurrixak hartu bihar detsela. Eta altzuan jartzeko. Gaur 84 urte dittuan neska horrek ez zeban gogoratzen abittuakin ala abittu barik urten ete ziran, bai ostera abadiak egindako zirrixak!

55 bat urteko neba-arrebak, 1980 hamarkadan. Arrebiak nebiari, jakin dabela umetan Eskolaniara berakin (anaiakin) juaten ziranetako bati, behiñ, Dimas Sotés zuzendarixak zirrixak egin zetsazela. Nebiak barre: “Berari bakarrik?” diñotsa. Antza danez, bera be eruan zeban aparteko gelara behiñ; baiña, zirrixak egitten hasi jakonian, gaiñetik salto eta kontra egin ei zetsan. Halan, pakian lagatzia lortu zebala: baiña, orduko denporan, hori egittia abadiari errespetu faltia zala ta,  kontra egitteko adorerik izan ez zeben hainbat eta hainbat mutiko zeguazela. Hau guzti hau gauza jakiñekua zan Eskolanian zebizen mutillen artian. Ostera, ez dot halakorik irakortzen Don Dimasen hagiografixetan... Zer moduz elkarrizketatxo batzu egittia 80 urtetik gorako gasteiztarrei, tipo hau bere lekuan ipintzeko?

Gauza batzu relatibuak dira, eta ezin dira interpretau bere testuingurutik kanpo (oin dala 200 urte 11 urteko neska batek umia izatia normala zan; ezkontzak gurasuen arteko tratu ekonomikuak ziran... adibidez) baiña halako gauzak, zer eta frankismo ultrakatolikuan mantapian... ez dabe barkamenik merezi. Batez be, hárek umiak protestau ezkeriok, kokoteko bi jasoko zittuezelako: bat abade/maisuan aldetik, bihurri izatiagaittik; eta bestia gurasuengandik, maisuan nahixak ez errespetatziangaittik.

Asteburuan andra nagusi horrekin komentatzen genduan lez, gauzak zorionez aldatu egin dira: gaur egunian, gurasuak maisuak parekotzat dittuez; antxiñan, barriz, jangoikuak modukuak ziran. Ezin jaken ikutu. Eta batzuk ederto aprobetxau...

Dana dala, bistan da Francokin ez zala amaittu halako jarrerenganako tolerantzia. 1970-80 hamarkadetan, adibidez, Oiartzunen auzo-eskola hartako maisuan kasua ezaguna da. Bere etxera igotzia onartzen zeben mutikuei zirri eta zirri (gitxienez); eta ezetz esaten zetsenei, barriz, klasian lotsarazi eta jazarri. Maisu hori ondiok bizi da, eta bere izena ezagutzen dot; halan be, etxata neri tokatzen bera salatzia. Izatekotan, oiartzuarren biharra da hori.