Lisboa 2: Alfama eta Baixa auzoak
Alfama eta Baixa Lisboako alde zaharra edo zaharrak dira. Auzo bi lez jotzen dira eta halaxe izango da baina biak aldamenean daude.
Alfama gaur egun dagoen auzorik zaharrena da. Lurrikada bat izan zen eta beste barrioak hondoratu ziran bitartean honek beronek iraun egin zuen. Kale estu-estuak, bihurriak, herritxo batetik paseatzen zaudela ematen du. Gu pisua hartzekotan ginenean pentsatzen egon ginen hor hartzea. Dudatan ginen, zenbateraino izan zitekeen auzo marginala? Jon Arretxeren “Fatum” nobela irakurri berria neukan, hor girotua eta prostituzioaz-eta diharduena. Zalantzan egon ginen, toki aproposena izan zitekeen familian eta ume txikiekin joateko? Ezjakintasunean beste inguru batera joatea otu zitzaigun. Ezagutu eta gero txarto egin nuela deritzat. Trankil asko hartu liteke hor ostatu, halaxe iruditzen zait orain. Hona irudi batzuk, bai Lisboa da:
Baixa berriz, alde zaharra izanda ere, hondoratu zen orduko lurrikada horretan (18. mendea?) eta berritu egin zuten, urbanismo zeharo berriaz: kale zabalagoak, koadrikulan, beste estilo bat. Gaur egun Lisboako zentro politikoa (udal mailan behintzat) eta komertziala izan liteke, kaleko giro biziena hor ikusten da. Zati handi batean oinezkoentzako prestatuta dago.
Bertatik San Jorjeren gaztelua ikusten da. Bisita bat egingo diogu beste egun batean.
Eta bertan dira Lisboako plaza nagusiak, Rossio eta Pedro V.arena –hauek ere bata bestearen ondoan-, bizitza kolektiboaren erdiguneak. Maitzaren bata zen eta aprobetxatu gura izan genuen Portugalgo kapitalean nola ospatzen zuten beharginen jai hori. Baziren hitzaldiak, bazen musika, baziren horrekin batera bertako jantzi tradizionalak... eta gainera eguraldi ona, zer gehiago behar da ondo pasatzeko?
Hortik ere, bertan dago-eta, Carmo-ko komentua dago, tenplo gotiko bat eskeletoan dagoena. Aipatutako lurrikara horretan, edo beste ezbehar batean, hondatu egin zen baina bere zutabe eta arku nagusiek eutsi egin zioten, eta horrelaxe geratu da. Igogailu bat hartu eta bertaraino igo liteke, bertan bista politak izango dugu.
Komentuaren sarreraren ondoko plazan ginela –komentuan ezin da sartu- alboko ate batetik hango guardia batzuk, guardia zibilaren modokoak baina bertakoak, “guardia errepublikana” izenekoak, gonbidapenak zabaltzen zituzten euren egoitza bisitatzeko. Eta zer egiten du euskaldun batek guardia zibil moduko batek esaten dionean “sartu, sartu, sartu gure etxea ikustera”, ba gutxienez bi bidarrez pentsatu, baina morboa eta jakingura morboa eta jakingura dira, eta beti esan genezakeen “tira, hauek diferenteak dira, hauek guardia errepublikanoak dira”, eta autu horrekin, ba barrura. Zer topatu, eta lehenengo tanketa batzuk, ze politak!, zelako turistik! “Barrutik ere ikus zenezakeen” “Zera, nahikoa, hobe ez”. Etxera sartu, bertako gelak ikusi, baita garai bateko espetxeak (hori ziren?) eta Carmoko komentua barrutik kuartel honetan sartzeagatik ikusi genuen, parez pare dira-eta eraikin biak.
Eta bertako erakusgaien artean krabelinen iraultzarekin loturiko hainbat gauza. Alde batetik, eta fotografiarik ez badugu ere, gela bat non diktadorearen gobernua bilduta eta babestua egon zen auziak erabaki bitartean; eta bestaldetik, eta nahikotxo, armadak eta baita goardia errepublikanoak diktadura horren kontrako altzamenduan izandako protagonismoa erakusten duten objektuak (diktadura babesten egon eta gero). Begiratu, gure asmoetan ez zen sartzen halako etxalde eta erakunderik ikustea, baina ezustekoari bere tartetxoa laga behar zaio.
