Cantalojas (I)

Badakizu ez zoazela paradisura, hori hasieratik dakizu. Baina seinaleak ikusten dituzu han eta hemen, eta alerta jartzen zaituzte, ohartarazi egiten zaituzte, "kontuz: paradisua". Bila ari zarenean, seinaleak nonahi agertzen dira. Ikusi nahi direnean, ikusten dira. Zabalburu plazatik hasita, lehenengo seinalea segituan agertzen da: El Paraíso izeneko arropa-denda handi eta zahar bat. Baina ez dakizu ze klasetako seinalea den: ez dakizu dendako kartela serio ari zaizun, ez dakizu gizakien koloreak nahastu eta errealitatea aurpegira botatzen dizun auzoa benetako paradisutzat daukan kartelak; ala broma beltza ote den, eta kartel horrek gorpuztu nahi ote duen sekula ezagutu ez duen zerbait, kobazuloetan mamutak pintatzen zituzten moduan, horrela erakarri egingo zituztelakoan. Ez dakizu erantzuna zein den, baina gaur broma beltzaren alde egingo zenuke.

Laster agertuko zaizu lehenengo denda afrikarra, Cantalojas zubira heldu baino lehen. Sustraituta bezala daude beltzak barruan, emakume bat aulkian jarrita eta neskato bat lurrean jolasten; haraxeago gizon bat, lurrean hura ere. Hirurak hantxe, hogei metro karratuko Afrika batean, kakahuete-zakuz inguratuta, izena jartzen ere asmatuko ez zenukeen fruten artean. Barruan usain bustia dago, euria lurraren arrakaletatik ihesean doanean bezalakoa, usain etsia. Egizu alde Afrikatik, gero Afrika txikiago batean eta lurrean jarrita amaitzeko. Etsipen horrek usainen bat sortu behar du derrigorrez: besapeena edo hankena, baina usainen bat derrigor. Nonbaiten irakurri nuen sustraietatik hurbilago sentitzearren jartzen direla afrikarrak lurrean, atzerrian daudenean.

Gero Cantalojas zubia dator, eta apur bat harago Linaje taberna izandakoa: izenak dioen moduan, garai batean etorritako langile espainiarren leinua, familia, askazia, sustraiak gogoratzeko sortu zen taberna hori. Metro batzuk harago, berriz, The roots taberna beltza, sustraiak berriz ere. Ez dira horiek izango herriminaren seinale bakarrak, seguru nago. Izan ere, sustraiak ez ahazteko inbentatu ziren emigranteak.