Alfonbrapea
Lagun batek esan dit txarto nabilela, komentatu diodanean 26 atal idatziko ditudala Bilbo Zaharra eta San Frantzisko auzoei buruz. Esan dit atal gehiegi direla auzoon berri emateko, aski direla bost hitz dena laburbiltzeko: beltzak, mairuak, ijitoak, putak eta ikasleak, bota dit errenkadan. Baina Deustuko kafetegi batean geunden, zerbezarik garestiena hartzen, eta hori oso urrun dago Bilbo Zaharretik. Esan dit gezurra dirudiela, ea ez naizen gogoratzen soziologia ikasi genuen garaiaz, han bertan, jesuiten unibertsitatean. Akordatu naiz Arestiren poema harekin, "Zer da hori? Seinalatu zenuten leihotik. / Deustuko eskola. Jesuitena. / Ez, hangoa. Egurrezko etxe haek. / Ijitoak, esan nuen lotsaturik". Nik ere lotsa sentitu dut; laguna ozenegi ari zen hizketan, eta zerbeza arin edan dut, aurpegia nonbaiten sartu behar eta edalontziak babestuko ninduelakoan. Ea ez ote naizen gogoratzen zer den soziologikoki interesgarria eta zer ez. Burua ezker-eskuin mugitu dut, ez naizela gogoratzen. Ya, esan du, entzun ondo: soziologikoki interesgarriagoa da Indautxu, Basarrate, Errekalde, Altamira adibidez. Auzo txinatarra interesgarria da, bai, zirkuan ligrea interesgarria den moduan; badakizu, erdia lehoia, erdia tigrea. Ligrea interesgarria da, esan dit, bitxia eta sinesgaitza delako, baina ez zoologia eta etologiarako lar esanguratsua delako. Bada, auzo horietara begira jarrita, berdin: San Frantzisko ispilu unibertsala da, bota dit; bazterkeria eta injustizia arrastoren bat ematen den munduko edozein hiritan berdin-berdin topatuko duzun errealitatea.
Gero kexatu egin da, zerbeza bero zegoelako. Bera bezalako bilbotar garbiak izendatzeko bost modu okurritu zaizkit, baina ez dizkiot esan. Zerbeza kendu diot eta hiru tragotan edan dut, protestarik gabe. "26 egingo ditut" esan diot, soziologiaz ahaztuta, harrotuta. "Eta hurrengoa neuk pagatuko dizut", bota diot gero, "alfonbrapeko taberna batean". Ez du ulertu. Bilbotar garbiek sekula ez duzue ulertzen alfonbrapearena. Lar ohituta zaudete alfonbraren gainean bizitzen, bilbotar zuriok.
Neu ez naz Bilbotar garbia, baina alfonbraren gainian bizi naz, baita neure inguruko ia guztiek gainian dira eta izan dira beti, zuk Julen barne. Eta zer? Geure errua al da? Ala badago norbait, alfonbra gainian jaiota, borondatez harenpera doana?
Alfonbraren gainean bizitzeak edo Bilbotar garbia izateak eztau mundua aztertzeko pertsona baten gaitasuna neurtzen, hori argi dekot, ezta pertsona horren ekimen edo borondatea gidatzen.
Neu askotan pastan naz dinozun partetik, eta beharbada 26 atal ein beharko dituzuz baina baten behintzat kalean ikusten dana kontau beharko dozu, eta kale hoietan norabide edo zeregin konkreturik gabeko beltz, mairu eta ijitoak ikusten dira. Eta ezdakit bazterkeria eta injustizia aurkitzen dan San Frantziskon, baina beste gauza sinpleago pare bat be aurkitzen direzela ezango neuke nik.
Eta egie: Zerbeza beroa ezin leike hartu.