Irakurketaren munduan sartu nintzenekoa

Gaur goizean Bloglines zabaldu eta Xabier Mendigurenen testu batekin egin dut topo, zeinetan bere gazte garaiko sari batekin gogoratzen den.

Sorpresa izan da, ze gaur gauean horrekin egon naiz pentsatzen, edo ia. Ez justu sari horrekin, baina bai Mendigurenen beste batekin: ea ondo kontatzen dudan, aspaldi da-eta honen berri irakurri nuela Nerabearen biluzia liburuan.

Kontua da literatura lehiaketa bat irabazi zuela, eta horren saria liburu sorta bat izan zela. Ez naiz ondo gogoratzen, baina esango nuke 100 bat liburu izan zirela, hango eta hemengo klasikoak denak ere. Hortik hasi zen edaten gure Mendigreen.

Horrekin egon naiz pentsatzen gaur gauean. Normalean, gauez izara artean nagoela, ez dut berarekin pentsatzen, baina gaur bai. Horren arrazoia da gogoratu naizela zelan zaletu nintzen ni irakurketara, eta pentsamendu horrek eraman nau Mendigurenengana.

Gero bururatu zait polita izango litzatekeela jakitea euskal idazle bakoitzak literaturarekin izan zuen lehenengo harreman kontzientea zelakoa izan zen jakitea, bost lerrotan kontatuta. Beharbada email bat bidali beharko nieke idazle guztiei, hori eskatzeko.

Hori guztia izan dut buruan gauean, interesatzen zaizkidalako gazteen joerak eta, zehatzago esateko, literaturara hurbiltzeko dituzten arrazoiak. Dena eginda ematen den garai honetan, zeure kabuz zerbait egitera derrigortzen zaituen alor batera hurbiltzea da zailena. Lehen ere bai, baina orain zailagoa, eta, hala ere, institutuetako hitzaldien ostean, beti hurbilduko zaizu bat edo beste, esanez zenbat gustatzen zaion irakurtzea. Eta zuri esaten dizute, euren gustuak izan ditzakeen inguruko "bakarrari". Literaturzaleek, gazte-gaztetatik, gustu bereko jendearengana egiten dute, konpartitzeko eta liburu batzuek uzten duten gozatua askatzeko. Miresgarria da. Ez irakurketa, berez, hobea edo txarragoa delako, baizik eta lan hori hartu dutelako, ez lanik errazena gainera.

Eta nik? Zein izan zen nire lehenengo harreman kontzientea literaturarekin? Bada, Galdakaoko liburutegian. Eta horrekin gogoratu naiz, ze, gaur, hitzaldi bi eman behar ditut Galdakaoko Udal Euskaltegian, hain zuzen ere lehen liburutegia zen leku berean.

Berrian idatzitako artikulu batean azaldu nuen, labur, zelan joan nintzen zaletzen.

Kontua da Galdakaoko liburutegiak hiru gela handi zituela: umeena, gazteena eta helduena. Ni beti umeen eta gazteen geletan ibiltzen nintzen: umeenean, bertan zeudelako komikiak, eta gazteenean, lotsagarria zelako umeen gelan jesartzea, umez inguratuta. Beraz, komikia umeen gelan hartu eta gazteen gelara joaten nintzen irakurtzera.

Baina egun batean, helduen gelako liburuak egunero-egunero urrunetik ikustera ohituta, erabaki nuen jauzia eman behar nuela, komikietatik liburuetara. Hasi nintzen helduen apaletatik begira, eta nik uste dut orduak eman nituela bueltaka (ez zen hainbesterako izango baina), zer hartu jakin ezinik, hainbeste eta hainbeste autoreren artean igerian. Denak ezezagunak egiten zitzaizkidan. Izango zen 1985-86 ingurua, hor nonbait.

Azken datu hori jarri dut, nolabaiteko azalpena eman nahi diodalako neure buruari, ulertzeko zelan heldu zen liburu hura nire eskuetara, oraindik ez zait buruan kabitzen eta. Izan ere, Julio Cortázarren bat hartu nuen. Horrela izan zen, horrelako sinplea. Inork ez zidan berba egin Cortázarri buruz, baina huraxe izan zen hartu nuena, eta akaso Cortázar 1984an hil izana (eta, ondorioz, han edo hemen bere izena entzun izana) izan zen "Un tal Lucas" liburua hartzera eraman ninduena. Baina ez dut horren oroitzapenik. Nik dakidan bakarra da hura hartu nuela, nor zen jakin barik. Eta txundituta utzi ninduela, artean literaturara sartu berri.

Mirari bat izan zen. Hari hartatik tiraka, Hego Amerikako beste zenbait autore deskubritu nituen, eta handik Europakoetara, eta hortik Errusiakoetara, eta... Gero esango dute Cortázar topiko bihurtu dela euskal idazleen artean, Euskal Herrian ezin zarela idazlea izan ez baduzu Cortázar aipatzen. Gogoratzen dut ze apaletan zeuden Cortázarren liburuak. Gogoratzen dut liburua esku artean hartu nuenean ere. Dena gogoratzen dut garden. Gogoratzen naiz, liburu hura irakurri ahala, sentitzen nuela betiko sartua nintzela irakurketaren munduan.

Geroztik, ez naiz irten.