Artekale (eta III)
Iraganaz ere mintza gaitezke luze. Gogora ditzakegu antzinako larunbatak, larunbatetako bazkalosteak, 45 pezeta ordaindu eta autobus zahar hura hartzen genuen garaietako larunbatak adibidez. Har dezagun, esate baterako, antzinako Artekale hura, eta saia gaitezen imajinatzen zenbat edo ze gutxi aldatu den. Galde diezaiogun geure buruari non geratu den labirintoa iruditzen zitzaigun Bilbo hura, eta erantzuna etsigarria izango da beti: "hortxe, zapaltzen ari zaren Bilbo horretan bertan, hortxe dago lehengo labirintoa". Okerrena hori da: ingurura begiratu eta ez dudala antzinako labirintorik aurkitzen Zazpi Kaleetan. Okerrena da pentsatzea hiria zertxobait aldatu dela, baina batez ere gu, gu aldatu garela ikaragarri, eta jada ez garela kapaz zazpi kale ziztrinetan galtzeko. Orain nahita ere ez gara galtzen. Ezin galdu, begietan benda bat jarri eta norbaitek bueltak ematen badizkigu ere.
Beste gauza asko ere ez ditugu egiten orain. Ez gara etortzen larunbat bazkalosteetan arropa erostera, ez dugu gurinezko bollorik jaten, autobusak ere ez dira lehen bezain kaskarrak eta merkeak. Lehen harritu egiten ginen, amak labirintoan orientatzeko gaitasuna zuelako eta aitak beti zekielako kotxean hara eta hona heltzen. Orain, ondo edo txarto, guk ere egiten dugu hori, eta kaleak leku berean daude, dena dago leku berean, gu izan ezik.
Eta Artekaletik paseoan goazela, ezer ez da garai batekoa. Nahita ere ezin dugu aurkitu txikitako begirada harritu hura, eta badirudi labirintoan galduta geratu dela larunbat bazkalosteetako garai hura, Bilbo hura, ume hura. Iragan hura. Gaur, Artekaletik paseoan goazela, iraganeko arrastoak agertzen zaizkigu han-hemen: oihal-dendaren bat, mostradore handikoa, zaharra; aspaldi hildako farmazia baten kartela, ezer gutxi. Eta, halako batean, "Tarot Carmen". Eskuak irakurtzen dizkizute 6 euroren truke. Baina nik ez dut etorkizuna jakin nahi. Nik iragana jakin nahi dut.
Zaharra zara Bilbo zioen Gariren kantak, zaharra eta handia. Urte asko dira aita Zazpi Kaleetan galdu zala, atara ezinda ebilela, urte asko dira urtetako tranbiaren errailak jarraitu eta Areatzara ailegau zala. Zazpi Kaleetan galtzea Bilbo handia dan seinale. Orain, ordea, tranbiaren atzetik ibili ezkero, beste Bilbo bat agertzen jaku begi aurrean. Diseinua bihotzaren ganetik ipini dabe edo ipini dogu, auskalo, Bilboren handitasun edo handikeriaren isla dan; zein gurago?.