Garagoittiko Orakulua

Sare sozialetan sartu nintzanetik, ostera, sistemia aldatu bihar izan juat, medixuak emoten daben neurri estuan kabitzeko; eta pixkaka, honek blogian argitaratzen dittudazenak be aldatu jittuk.

Hasteko, publikatzeko maiztasunian. Zeozer esateko, argitaratzeko, gogua etortzen danian, sare sozialak braust! botatzeko aukeria emoten juek; batez be mikroblogetan. Lehen twitterren (g.b.) eta oin mastodonen, burutaziñuak etorri ahala botatzen jittuadaz, askotan irudiren batekin lagunduta. Pilula txikixak dittuk, behiñ furixadia pasauta blogera ekartzen ez doguzenak (ez dabelako merezi? ala alperguriangaittik?). Horrenbestez, blogian aktibidadia asko jaitsi dok. Azkenaldixan, ixa esklusiboki, liburueri buruzko arrantzak baiño ez jittuadaz botatzen (eta Paperjale.eus agertu danetik, hórrek be saresozializatu xamarrak!).

Edozelan be, hamen gaittuk; eta gaurkuan, aurtengo opor berezixetan handik eta hamendik botatako mezu laburrak biltzia merezi dabela begittandu jatak. Amatiñona barik, Iturrin blogeko artikulo baten trazia hartuko dabela uste juat! Gaiñera, Parisen ibilli garanez gero, Rayuela liburua etxagok ba halan idatzitta, txatalka? Ba, Julio Kortazarren zoroaixiak jota moduan, hona handik zihar idatzittakuen bildumia purrustadan:

• Datorren astian Parisen egongo gara, 5 egun pasatzen. Ostatu inguruak esploratzen nabil google street viewekin, eta ondo-onduan Louise Michel izeneko liburutegi bat dakagula konturatu naiz. https://biblouisemichel.wordpress.com/qui-sommes-nous/ Imajinatzen dozue liburutegi publiko bat hamen, Marc Legaz, Felix Likiniano edo Lucio Urtubia izenakin? Nik bez. Txillardegiri be bat eskaintzeko erreparuak dakan sotana-izardi-usaiñeko gizarte honetan...

• Harañegun Hendaia zapaldu genduan momentutik, otorduen ordutegi europarrera makurtu gaittuk. Horrek esan gura jok, 12:00etan arin bazkaltzia, 19:00etan sendo afaltzia, eta lotara juan aurretik kopaua hartzia. Horrenbestez, ostatu inguruan gaztandegi bat lokalizau juagu (La Ferme d'Avron), eta 3 zatitxo hartu doguz: tomme du Jura (behixa), tomme Xistera (behixa eta ardixa) eta ahuntz gaztaitxo bat. Bageta eta erreximentakin lagunduta, albergisten txoko goxuan, eguna ondo amaitzeko!

• Eta hara nun enterau naizen, Zebdan "Le chant des partisans" hiperdantzagarrixa ("Motivés, motivés..." https://youtu.be/7N8fgR8YmKc ) #BertsioenJolasa dala, izen bereko gerrako kantu batena! Nahikua ebidentia eta ezaguna dok (https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Le_Chant_des_partisans en plan Euzko Gudariak baiña... nik ez najuan ezagutzen!

• Jode, diseiñuzko komunak. Txixa egitten hasi, eta... ez da ba, haize korriente bat urten? Txakillan puntia freskatzeko izango da. 😳 😜 #PacoMartinezSoriaLouvren

• Louvren, biluztasun gradu bi.

• Ez genkaan (Luar na) Louvre museua bihar-dan-moduan ikusteko esperantza haundirik: 15 eta 12ko ume birekin, helburu nagusixa goiza eta arratsaldia "aguantatzia" baiño ez zuan; eta hara-honakuan, artelan politten bat ikusten bagenduan, hobe. Ba, hara! Uste baiño hobeto pasau zuan eguna. Arratsaldeko momentu baten bakarrik egin juan protestia txikixak, nekatuta zegualako; baiña oso gitxi! Orokorrian gustora ibilli ziran bixak; bai rutak egitten entreteniduta (Louvreko webguneko gidak erabillitta), baitta artelanak eurak ikusten be. Batzuk oso polittak dittuk, beste batzuk haundixak, eraikiña bera be inpresionantia dok... Umiak pozik zebizenez, gurasuok be uste baiño gauza gehixago ikusi ahal izan genduzen, egun batek emoten daben beste. Ni behintzat, beste 2-3 bidar juango naiz, ahal badot.

• Buzenval kale inguruko auzuan, beraz, ez dogu topau autorik sutan, eta bai ostera giro libertario goxua. Gaur afaldu dogun taberna onduan, adibidez (Les Mondes Bohemes, oso gomendagarrixa), beittu zer dagon: CNT espainiarran bilgunia, frankismo urte luzietatik dirauena. Louis Michel liburutegittik metro gitxira.

• Une batzuetan, Parisen, txindurri txanpiñoneruen artian legez sentitzen haiz. Metroko hora punta, (Luar na) Louvre...

• Nahitta, Parisko lehelengo egunerako ez genduan planik lotu. Egun politta emon dogu Bois de Vincennesen: Palais de la Porte Dorée, eta zoologikua.

• Parisko zoologikuan, kuriosidade filologiko-musikal pare bat be ase dittudaz:
  1. Uistiti: Niko Etxarten kantuan baiño entzunda ez nekana. Eta bai! "Denak dirade zimino". 😃
  2. Otarixuak: tanguetan aittatzen diran "txakur" berezixak. Patagoniakuak, noski. Enamorauta laga nabe, tripaz gora buzeatzia gustatzen jake, neri modura.

• Ez dot pentsau nahi zergaittik ipiñi bihar izan zeben letrero hau, nun eta hamen... 🤣 [oharra: hamen, gizonen txixaleku baten argazkixa jeguan, gaiñian letrero hau zekala: "Eau non potable"]
  

• Erretako kontenedorez eta "flic assasinez" betetako kaliak espero genduzen, baiña giro oneko auzua baiño ez dogu topau.

• Etxuat argazki askorik ifiñiko, noski. 😅 Baiña oinguan be, Frantzian ibilli izan naizen bakotxian izandako sentsaziñua berresten juat: zenbat baltz/mulato eder eta guapo! Neskak zein mutillak. Hurrengo belaunaldixetako euskaldunak be halakuak izan daixezela.

• Azkenian, topau juat polizien kontrako grafitixa, Nation geltokixan. Kontuz erretratau juat, hirixa eten barik apatrullatzen daben "mutxatxuen" bistatik kanpo... etxaukat beste tiro galdurik hartzeko gogorik eta.

• Lehendik ikasitta gentozen, "diabolo" eskatzen-eta (umiendako edari egokixagua, kokakolak baiño). https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Diabolo_(edaria) Baiña gehixago be ikasi dogu:
  - Panaché: zerbezia gaseosiakin.
  - Chausson: enpanada morokua, haragiz, mahaspasez-eta beteta.
  - Onglet: diafragma haragixa, normalian behixana.
  - Hachis parmentier: patatiakin nahastautako haragixa, mortero lodi estiluan.

• Ostatuko pasillua, Blade Runner estilokua. Etxe osoko hormak, pasilluak eta gelak horma graffiti eta street art estiluan apainduta dagoz, artisten barri emoten daben plakekin. Gure gela bixak, Fernando Elvira getxoztarrak dekorau jittuk.

• Torre "Infiel"era be igo gaittuk, noski. 2. pisoraiñok bakarrik, baiña halan be alturia inpresionantia eta bistak ederrak. Baiña ohar praktikua: tontorreraiñok igo nahi badozu, ez hartu sarreria internetez, ixa eziñezkua da. Bertara juanda, ostera (lehelengo orduan hobeto), erosi leikez. Baiña ez da konpatiblia internetez erosittako billetiakin. Nik ulertzen dot eguneroko millaka bisittari hartzia antolatzekio gatxa dala. Baiña putetxe hori hobeto antolatu biharko leukie.

• Beste kontzesiotxo bat, Twitch kongresuko anbientillua ikustera etorritta. Inportantia ei dok eta. 😉 Semia behintzat jo ta sua jabik, famoso ehizian. Justo, mamotreto honen kerizpian ipiñi gaittuk 10' eta uste juat dozena bat bideo-photo-calletan agertu garala nahi barik. 😅 Euskaldunik ba ete jagok hamen?

• Bestalde, ez najeukan arko de triunfua ikusteko amorru berezirik, ez horixe (megalomaniak ez nau erakartzen). Baiña Kortazarren lehelengo auzuan bazkaltzen genguazela (Les Volontaires, txukuna eta merkia), konbentzidu najuek. Baiña inguruetan... bero itzala! Nun atseden hartuko, nun atseden hartuko, eta... arkupian onduen. Gaiñera, etorbide haundixak luzera osuan ikusteko lekurik onena be badok.

• Gaur Parisko foball ekipuan estadixuan bisittia. Ezagutzen nozuenok, pentsaukozue lo egin barik egon naizela, emoziñuakin. 😜 Bueno, behintzat, kirolakin argaldu naiz. Eta eraikin brutalista politt/zatarra topau dot.

• Paristarrak estilo haundixa, bistan dok. Baiña batzuk ez dittuk kapazak, metruan, jentia pasatzeko, estilo-haundiz-kruzautako-hankok paretik kentzeko be! 😏 #orraittiokan

• Etxaukat goguan ze linea zan, baiña metro baten lehelengo bagoia gidari barik joian. Pasajero batendako lekua jeguan kristal aurrian, gidarixen kontrol panela irudikatzen daben dekoraziñuakin. Noski, bertan jarri nintzuan eta BOMBA pasau najuan, bagoi osoko "bidaiari pro" guztien dibertimendurako ("tu vois, ce drôle de con, ça") eta familixakuen auzolotsarako. 🤣

• Azken egunian, Kortazarren beste leku kutunetako bat: Vivienne galerixia. Ez gaittuk dendarik denda juateko zaliak, baiña etxe barruetako tunelen xarmiak bakarrik bisittiak merezi jok. Aittatzekuak: liburu eta mapa zaharren dendak, eta hackeatutako kuadro klasikuena.

• Frantzia aldetik nabillen bakotxian, beti najatork halakuekin. Biajia entrenitzeko, baitta gero be, frantsesa modu atsegiñian ikastiakin batera!

• Cité ugartian inguruan, kartier latinuan billa ibiltzeko gogorik/astirik bez, eta topautako lehelenguan sartu giñuan afaltzera, bart arratsian: La Caleche. https://lacalecheparis.fr/fr/gallery Takateko ona emon jeskuen, gure usarixorako 😅 (50 € bakotxeko), baiña merezi zuan. Baitta jandakua pixkat azaltzia be.
  
  Lehelengo, 3 plater:
  - Olagarro carpaccixua: ona (baiña gordiñik ez jeguan -eta eskerrak-). Salpikoi itxurakua.
  - Gazpatxua: espainula lakoxia, baiña jengibriakin. Apuntauta etxerako! 😉
  - Behi tatakixa. Idea ona hau be, okelia ofertan dagonian preparauta lagatzeko.
  
  Gaiñian, beste 3 plater:
  - Behi txuletia: Argentinan gertatu jatan modura, okelia ebateko forma desbardiñak despistau nok, baiña txuletia zuan, bai. Uniko, trontzo oso bat izan biharrian, gixarran kubo bat zala. Pimienta saltsa ugarikin, eta patata puriakin lagunduta. Okelazaliok pozik.
  - Perretxikuen risottua: fiña eta ederra. Ez nauk kapaza perretxikuak identifikatzeko, baiña saltsaperretxikuen antza hartu netsen.
  - Izokiña: plantxan pixkat eginda, miso saltsiakin eta patata puriakin lagunduta. Gozua hau be.
  
  Postrerako, ostera, 4 raziño eskatu genduzen:
  - 2 mantekau: franbuesa, mango eta limoia, 3na bola.
  - Brioche perdue: biaje honetako deskubrimendua izan dok. Ogi zaharra aprobetxatzeko, zelan pastela egitten dan? Ba gauza bera, brioxekin. Kasu honetan, karamelo-saltsa gazixakin lagunduta.
  - Frutu gorrixen mazedonixia. Sinplia baiña gozagarrixa. Saltsa berezixa be ba jeukan, baiña ez giñan gai izan osagaixak bereizteko (edo galdetzeko).
  
  Restaurante txiki eta politta da, eta arduradunak atsegiñak. Eskuma-ezkerreko mahaixetan japonesak genkazen, eta bistia eurengana juaten jataan, marraskilluak jaten zeguazelako. Baiña ez guriak: zurixkak, haundixak, plater eta kubierto berezixekin. Etxeko espezialidadia ei zuan! Eskatzeko gogoz geratu nintzuan, baiña atzo ez zuan eguna: familixia ez dok kondimento arraro zalia ta... Biharbada hurrengo baten, bakarrik banator.

Horra, gitxi gora behera, zertan ibilli garan Parisen. Estraiñekotz 2017an egon nintzuan, bakarrik, Belleville auzuan ostatu hartuta; oinguan barriz, Nation plaza inguruan. Hirixa pixkat ezagutzen dabenak esango jok: "Orraittiokan! Eta ez haiz ba, Jim Morrisonen tunbia ikustera sartu??" (The Doors zalia nauk, eta auzo bixak Pere Lachaise kanposantu ondo-onduan jagozak, bakotxa alde baten). Ba ez: megalomania zalia ez naizen moduan, nekroturismo zalia bez. Gustatzen jataz; aurreko aldixan Montparnassekuan sartu nintzuan buelta bat emotera, baiña trena urten arte pare bat ordu bat libre nittualako izan zuan, bakarrik.

Halaxen ba. Hurrengora arte, Paris!

Gustau jata: historia motzez osatutako panorama luzia dala (nahixago juat hori, etxando-ostias-amaitzen-dittudazen-historia-luziak baiño); hizkera errejistro bixak (apostu ausarta: askok ez juek ostirik be ulertuko); autoparodia osasuntsua. Mundu interesgarrixa dok, gehixago esploratzeko gogoz lagatzen habena.

Hamen Paperjale.eus-en botatako arrantza batzuk:

• Kontakizunen nundik norakuez gain, asko gozatzen najabilk Koldo Eizagirreren turbobatuarekin. 🤣 Azpeitiera klasikoan oinarritua othe? 😉
• Hain fama oneko autore honen ezer bez irakorri barik, uste dot egokixena erregalau destela.

Aitta bat eta semia kaletik, 35 eta 8 bat urte. Bixak Popoca eta Tepetl baiño arpegi indixuaguekin. Umiak aittari: "Maíz!" (plazako litxarrerixa postuan erosteko edo). Eta aittak, serixo. zuzendu: "Máiz" [OHARRA: erreparau ondo azentuei].

Ez dok ohikua. Ameriketako euskaldunekin tratu haundixa izan neban sasoian, konturatu nintzuan txantxilloi bat asko errepikatzen zala: guraso euskaldunak Ameriketara joiazak > seme-alabei erderaz, euren artian euskeraz (umiak ez ulertzia nahi dabenian) > seme-alabak ez juek ikasten, eta euskerianganako antipatia >  loibak aittitta-amamen euskerianganako interesa, eta batzutan ikasi. Txantxilloi hau, esandako moduan, askotan errepikatzen ikusi juat, baiña ez beti: egon dittuk gurasuak euskeraz egitten jarraittu dabenak, seme-alaberi erakutsitta, eta loibak be hizkuntzia etxian jaso juek. Askotan ikusi jittuagu komunikabidietan (Pete Zenarruza, Dave Bieter...) eta horrek ondo erakusten jok umiari erderaz egitte horrek ez dakala zentzu haundirik. Ezjakinttasunakin lotuko najeukek nik.

Izan be: zein dok guraso batek umiari bere hizkuntza propixuan ordez, iñorenian hezteko arrazoia? Asko egon leikiaz, noski. Baiña euskerian kasuan, trabes egingo najeukek arrazoia umiari bizitzia erreztia dala. Adibidez, gurasuak umetan, euskaldun elebakarra izanda, lotsa haundixa pasau zebelako erderaz ez jakin izanangaittik. Horretara, arrazonamendu aboziñau bat eginda, guraso horrek umetako lotsia euskeriari esleittu jetsak, arrazoi  konplejuagua (elebakartasuna + menpekotasuna) ikusi biharrian. Eta umiari, nahi barik, hankia potzu berian sartu eragitten jetsak: elebakarra bihurtuz, baiña erderaz. Eta hizkuntza menpekotasunetik urtetzeko biderik onena, eleaniztasuna dala ulertu barik.

Hori ondo ulertu dabe umiari guaraniz egitten detsen Lekeitioko paraguayuak. Ez dagoz asko! Baiña horixe da bidia.

Aldapan behera, azken kapituluak izan daben tonu-aldaketia gustau jata. Floridarako bidian, klimiak eta bakero obtuso horren garunak batera aldatzen dira (obtuso izatiari laga barik), eta Ratson krisisan, koman eta herixotzian prozesuak badaka halako edertasun tragiko bat.

Eta hamen, Paperjale.eus-en botatako iruzkin batzuk, atzetik aurrera:

• Eta dexy pirulak... historiadelmedicamento.com/index.php/es/museo/69-anfetaminas/detail/1902-caja-dexedrina-5 Liburua irakorri nebanian ez nekixan zer zan be. :-)
• Jode, ez nintzuan gogoratzen Ratso agertzerako liburu erdi pasatzen dala. Behin "lagun" bixak alkartuta, klabia aldatzen dok; kontua kalian bizirautia dok, eta liburuan lehen zatiko "alderantzizko metafisikia" (edo hutsaltasunan erretratua) ez jaukak hainbeste pixu. Gehigarri moduan: bigarren irakorketa honetan, osasun karreria eta 29 urteko ibilbide profesionala jaukat, eta insufizientzia kardiorrespiratorio sintomak ezagutzen jittuadaz (lehen ez). Beraz, 162 orrialdeko eszenia (infrañoko festara bidian doiazela) hobeto ulertu najeikek.
• Oso ondo jagok liburua. Etxakat goguan bere garaixan hainbeste gustau jatanik. Oso mingotxa dok (Hopperren Nighthawk giro desolatuak legez) baiña Joek gorroto unibertsala hartzen daben horretan, amama pelukeria Txerrenen burua rizatzera bialtzen dabenian, ezin izan jetsat barriari eutsi. Eta hurrengo pajinan esaldi lapidarixo hau: "Iba por todas partes con el aspecto del hombre que tiene un plan. Pero ignoraba cuál era ese plan".
• 22 orrialdian, barrutik hutsik dagon jentian irudixa, lau zertzeladatan: "Cuando se apartaba un momento de la pequeña pantalla, se sentía confuso y desorientado. Necesitaba urgentemente las imágenes que se formaban en el televisor, y especialmente el sonido. Su vida hacía muy poco ruido, y creía que en el silencio había algo peligroso".
• Gaztetan irakorritta, etxuat asko gogoratzen, gustau jatala bakarrik. Bookcrossingera bialdu baiño lehen, berrirakurralditxo bat.

Irakorri dittudazen Quinoren marrazki liburu guztien modura, plazer haundixa. Poliki irakortzekua dok: marrazki batzuen esanahixa ez da ebidentia, eta buelta batzuk emon bihar jakez. Beste batzuk hausnarrian lagatzen habe... Behiñ eta barriro errepasatzeko moduko alia. Eta Gernika kuadruana be hamen jagok!

Artefakto ederra. %100 New York (hala saltzen juek behintzat), sekulan bertan izan barik hango txokuekin ohittuta gagozenondako hur-hurreko hirixari pultsua hartzeko balixo jeskuena. Izan be, bahiketian atxakixiakin horixe dok erakusten jakuna: hirixa, tuneletan arnasten; jente ufalen zirkulaziñua, bere zanetan; ulertzeko gatxak dirazen portaerak, bere nerbio sisteman... Erritmuan maneju bikaiña, oso gustora irakortzen dan nobela berezi honetan (best sellerren kanonetik aparte).

Hona Paperjale.eus-en botatako iruzkin batzuk, atzetik aurrera:

• Eta, tontorretik haranera jaisten gabizela, "newyorktar indiferentzia" mingotx tokia, koktel perfekturako.

• Zelan menderatzen daben ritmua idazliak. Ez nauk harritzen hain liburu ezaguna izatia. Eta "zine" klabian idatzitta.

• Bestalde, kuriosua dok soziologia txatala: "masak" (kale jente moltzuak) betetzen daben papela, beste pertsonaje bat legez.

• Zelako ondo sartuta dagon komunikabidien txatala. Liburu erdiraiñok ez jagok kazetaririk, baiña danak batera agertzen dittuk: ittolarrixa emoten jok. Nahitta eta ondi neurtuta.
• Begiratu bihar izan dot: - Pied Piper en.m.wikipedia.org/wiki/Pied_Piper_of_Hamelin - Gonif greensdictofslang.com/entry/72zvbnyhttps://greensdictofslang.com/entry/72zvbny - Schwartzer www.urbandictionary.com/define.php?term=Schwarzes
• Alua! Poliziakuan nortasunan kontura, despiste joko ederra. 🤣 (spoilerrik barik: txantxa sinple bat dok, jente sinpliari zuzenduta, eta ni sinple xamarra naizenez... gustau!)
• Ondarrun irakortzen nabillen liburuan legez (Cowboy de Medianoche) New Yorken bizi dirazen arima bakartixak dira protagonista. Jentez inguratuta, eta lagunik ez.
• Itxura bikaina. Hiri haundixen kaliak, eta bereziki metruak, dakan animali-saldo deshumanizatu horren nundik norakuak lazgarrixak, baiña era berian erakargarrixak dittuk. Gertakarixen aurreko girotzian murgilduta najabik, giza automata artian.
• Bookcrossing kajan laga deste.

Hala begittantzen jataaz britainiarrak, hamendik aldian ikusten dittudazenian: euren ule marroi argi hori, eta azal gorri-gorrixa eguzkittan erretzen dirazenian... Jente majua dok halan be: eta, kanpotar guztiekin gertatzen dan legez, extraterrestrian edo parakaidistian ikuspegixa mantentzen juek, gure burua beste era batera ikusteko oso interesgarrixa dan espillua. Hala gertatzen jakok nobelian protagonistiari be, Espainia erdigune-hegoaldian batez be; herrialde eder horretako izaerian klabe batzuk ondo harrapatzen dittuala esango najeukek, nahiz eta modu xalo eta (batzutan) despistau xamarrian izan. Liburuak autofikziñua jirudik: pentsau lajeikek idazliak bere esperientzietatik asko erabilliko zittuala, idazteko (metodismua... ) baiña ezin jakin pasarte estrafalarixo ugarixetatik zeintzuk dirazen benetakuak, edo beste bati gertatutakuak, edo asmautakuak. Dibertigarrixa dok, halan be. Amaieria etxatak gustau baiña: diarixo egitturiak justifikatzen bajok be, biribildu barik eta bapatekua begittandu jatak...

Irakorri ahala, Paperjale.eus-en botatako iruzkiñak, atzetik aurrera:

• Neobaserritarrak estimatzekuak dittuk, baiña bajaukek puntu estrafalario bat: herri txiki batera juatian, kakarantzakin edo animalixen zaratiakin (Gibsonen kasua) kejatzen jatsuzenian.
• Begiratu bihar izan juat: falleba. titanioestudio.es/la-falleba-un-invento-espanol-revolucionario/
• Deigarrixa (eta barregarrixa) egitten jata autoriak pare bat bidar bota dittuan euskaldunen kontrako zirikadak. Ondo erakusten dau beste batzutan frogatu izan dotena (speleo kontuetan): gauza baten jakituna izan zeinkiala, eta bestetan ignorantia. Edo biharbada, aittabitxiren batekin zorren bat izango ete dau?
• Begiratu bihar izan juat: Fefiñans (ardaua). gl.m.wikipedia.org/wiki/Pazo_de_Fefi%C3%B1%C3%A1ns
• Liburu honetan argi ikusten dok, bizitzako motor legez, inkietude relijioso eta intelektualak bezainbeste pisu, edo gehixago, dakala sexuak.
• Kanpotarra izatia baiño hoberik ez jagok, lurralde baten esentzia harrapatzeko. Kaso honetan, hispanista ingles eta iparramerikar lagun bixak dittuk, juan dan 500 urtian, Espainian nagusi izan dan ikuspegi historiko obtuso eta garruloa seiñalatzen (XV mendera arte judixuak eta arabiarrak egindako kultura ekarpena ikusi barik).
• Begiratu bihar izan juat: Lautreamonteko kondea. eu.m.wikipedia.org/wiki/Lautr%C3%A9amonteko_kondea Zelako tipo interesgarrixa!
• Begiratu bihar izan doten lehelengo aipua: "Otsuan Herixotzia", Alfred de Vigny.
• O, mutikua gorritzen daneko lovely pasartia ( p.38). (Zer dala eta, umien arpegixen gorritze sinpatiko bortitz hori? Hamen ikergai interesgarrixa). Gero eta gustorago irakortzen najabilk.
• Umore flematikuak ez jittuk adierazpen mingotxak kentzen: "No soy de los que han tenido la alegría de ver juntos a sus padres en una cama grande por la mañana, y de jugar allí con ellos. Al escribir estas palabras amargas me duele no sólo mi propia infelicidad de niño, que otra vez siento dentro, sino pensar en la espantosa soledad afectiva de aquellos dos seres que me trajeron al mundo". Oroitzapen nostalgikuen detonantia, bai neu umia nintzala, bai nagusi nintzala (neure umiekin) bizi izandako momentu gozuena.
• Momentuz liburuak ez nau engantxau, baiña esango neuke historialari irlandar batek gazteleraz idaztian limitaziñuengaittik dala. Izan be, asko gustatzen jata bere umoria eta umetako "mixeriak" kontatzeko modua, kristau metodisten bizimodu reprimidua batez be.
• Ian Gibson hau (Mel-en anaia ete?) TBtik ezagutzen juat, baiña sekula etxuat bere ezer irakorri. Paziente batek bookcrossing kajan lagatakua.

Ene, hau dok hau, suspentsia eta korapilluan askatzia azkenera arte eruatia! (azken hirugarrengo pajinara arte, zihetzago esanda). Bapateko amaiera horrek pixkat deskolokauta laga nok, baiña ezin juat esan txarto dagonik. Gatxa egitten jatak siñistia lehendik ezagunak zirazen konspiradoriak ezin ezagutu izanak, baiña tira; lizentzia literarixo moduan, aktorien abillezixiari gorazarre moduan hartuko juagu. Faltan botatzen juat konspiraziñuan azalpen argixagua: lehelengo espia akabatzen danian ez da azaltzen, eta gero krisisa ixotzen danian bez; baiña igual lanbro horretan lagatzia izan dok intelijentiena, idazlian aldetik -bestela koherentzia eskatzen hasiko giñakek!-. Kuriosua dok, baitta be, I Mundu Gerran pizkundian kokatzen dan nobela hau, gerria hasi barri argitaratu izana.

Paperjale.eus-en botatako iruzkin batzuk, atzetik aurrera:

Buelta askorik bako liburua. Gustora irakortzen dok (aukeran, deskribapen paisajistiko larregi), baiña azken fiñian, gerra giro baten bizi izandako amodio historia sutsu eta labur bat baiño ez dok. Punto final. Bittartian Bosniako gerriari buruzko zeozer ikasten juagu (neretako interesantia: 1990 hamarkada hasieran nik burua beste leku baten nekalako, eta hurrengo urtietan EHra etorrittako refujiauak baiño ez nittualako ezagutu); baiña halan be, ez dok asko; amodio historia horren fondua baiño ez. Sarajevoko setioan zeguazen kazetarixen arteko giro zazkarra be azaltzen dok: gerrian "antzerkixa" (kotxian tiro bat, dolar baten truke), Climent balentzianuan pertsonifikatutako kazetari odolzaliak, testosterona gaindosisa, alkohola barra barra... Gerria sufritzen dabizen herrittarren bizimodua be agertzen dok, jakiña; baiña fondoko soiñua baiño ez dok. Esate baterako: hotelian aparteko jangelan bazkaltzen daben kontrabandistak, euren urrezko errelojuekin eta billete fardelekin... aittatu baiño ez dittuk egitten, eta gehixago jakin nahiko neukian. Era berian, liburuan ikuspegixa manikeo xamarra dok: serbiuak gaiztuak, bosniuak onak. Hain sinplia izan ete zan?