e-gorren blog pertsonala (komikiak, informatika eta beste)
"María y yo" filma estreinatu da
María y yo Miguel Gallardok (beste batzuen artean Makokiren egilea denak) Astiberri Bilboko argitaletxearen eskutik 2007an argitaratutako komiki bikaina da, Kataluniako Komiki-Sari Nazionala irabazitakoa. Bertan autista den bere alaba Maríarekiko erlazioa kontatzen du oso modu hunkigarrian. Komiki bikaina da zinez.
Orain, istorio horretan oinarrituta, izenburu bereko film dokumentala egin du Félix Fernández de Castro zuzendariak, orain artean publizitatean sari ugari irabazitakoak. Miguel eta María eurak dira aktoreak. Jada sariak irabazi ditu eta baita kritika oso onak jaso ere. Trailerrak ere oso itxura ona du.
Gaur estreinatu da filma, beraz ahal baduzue ez galdu ikusteko aukera. Tamalez, Euskal Herrian Bilbon eta Gasteizen soilik dago, momentuz behintzat...
Hainbat komiki-lehiaketaren berri
Gaurkoan lehiaketen inguruko hainbat berri dakarzkizuegu. Batetik, Fernando Buesa Fundazioak, Sauré argitaletxearen laguntzarekin, Giza eskubideen aldeko tira nazioarteko 1. lehiaketa antolatu du. Sariz ederto hornitua dago, 5.000 euro lehen 5 sarien artean. Lanak aurkezteko epea urte honen amaieran bukatzen da.
Bigarrenik, Barakaldoko Udalak, honek ere Sauré argitaletxearen laguntzarekin, 10. aldiz antolatu du Teknologia berriak umore grafikoari buruzko lehiaketa. Honek 4.500 euro ditu saritan, eta urriaren 13a baino lehenago aurkeztu behar dira lanak.
Azkenik, blog honetan sarritan hizpide izan dugun Basauriko Pozokoetxe Kultur Etxeak antolatzen duen Ganorabako komiki-lehiaketak erabaki ditu jada 2010eko edizioaren irabazleak. Hemen duzue lan irabazleen zerrenda:
- 1.go saria, 900 eurorekin hornitua: Juan Díaz Faesen Barcos
- 2. saria, 450 eurorekin hornitua: Jesús Delgadoren Los libros sibilinos
- 3. saria, 300 eurorekin hornitua: Jorge Rodrigoren El pestillo
- Epaimahaiaren aipamen berezia: Jose Angel Labariren El secreto mejor guardado de Javier
- Euskarazko akzesita, 300 eurorekin hornitua: Javier Navarroren Mess lakuko munstroa
- Basauriko egile onenaren saria, 300 eurorekin hornitua: eman gabe
Horiez gain, iazko eta beste urte batzuetako lan irabazleak ere ikus daitezke web gunean.
Interneteko bilatzaileak, etengabeko eboluzioa
- (Elhuyar aldizkariko 2010eko maiatzeko alean argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)
Weba sortu zenean bilatzaileak oso sinpleak ziren. Emandako hitza edo hitzak zituzten dokumentuak bilatzen zituzten; gero irizpide orokor batzuen arabera ordenatu, eta kito. Baina arazo ugari zituzten: adibidez, askotan (izen bereziak, hitz teknikoak edo hitz laburrak bilatzean, esaterako), hasieran agertzen ziren emaitzak ez zeuden guk nahi genuen hizkuntzan; edo bilatutako hitzaren eratorriak ez zituzten bilatzen; ezta bilagaiaren sinonimoak ere; edo zerbaiti buruzko informazioa bilatu nahi genuenean, berau zein hizkuntzatan egon axola ez zitzaigula, informazioa hizkuntza bakarrean lortzen zen, baldin eta bilagaia ezberdin esaten bazen hizkuntza ezberdinetan; edo bilatu nahi zenak esanahi ugari bazituen, esanahi guztiei buruzko orriak agertzen ziren nahasita; eta abar.
Normalean, erabiltzaileak konpondu behar izaten zituen arazo horiek. OR (EDO) operatzaileekin eratorriak, sinonimoak edo beste hizkuntzetako ordainak gehitu behar ziren. Edo hizkuntza bereizteko edo esanahia zehazteko hitzak gehitu behar zitzaizkien bilaketari. Askotan bilaketa ugari egitea beste erremediorik ez dago. Eta, edozein kasutan, esperientzia nahiko frustrantea suertatu daiteke.
Denborarekin, arazo horiei konponbidea eman diete bilatzaileek. Aukera batzuk zuzenean integratu dituzte bilaketetan, eta beste batzuk aukera aurreratuetan eskaintzen dituzte. Horrez gain, bilatzaile espezializatuak sortu dira, arazo horietako batzuen konponbidea ematen dutenak. Alabaina, jende askok ez ditu ezagutzen aukera aurreratu edo bilatzaile espezializatu horiek, eta bilaketak lehengo moduan eta aipatutako trikimailuak baliatuz egiten jarraitzen du.
Hizkuntzaren araberako hobekuntzak
Lehen hobekuntzetako bat hizkuntzaren detekzioa izan zen. Hizkuntza-teknologiak erabiliz, webeko orri bat zer hizkuntzatan dagoen detektatzeko gai dira bilatzaileak, eta, horrela, hizkuntza jakin bateko orriak soilik eskaintzen dituzte. Hala, Avatar edo sistema bezalako hitzak bilatzean, beste hizkuntza askotan ere berdin esaten direnak, emaitzak guk nahi dugun hizkuntzan soilik egotea lor dezakegu.
Gainera, orrien hizkuntza ezaguna dutenean, hizkuntza horren araberako tratamendu berezia eskaintzen diote orriari. Adibidez, stemming edo sasi-lematizazioa aplikatzen diete hitz guztiei, eta horrela bilaketa hitzaren lemaren araberakoa izatea lortzen dute, aipatutako eratorrien arazoa gaindituz.
Hala ere, bilatzaile nagusiek hizkuntza garrantzitsuenekin edo sarean presentzia handiena dutenekin soilik egiten dute hori; eta hori ez da euskararen kasua. Euskarazko emaitzak soilik eta lema bidezkoak nahi ditugunean, Elebila bilatzailea erabil dezakegu (http://www.elebila.eu), Elhuyar Fundazioko I+G taldearen teknologian oinarrituta Eleka enpresak komertzializatutako bilatzailea.
Eleaniztasuna
Beste kasu batzuetan kontrakoa interesatuko zaigu, hau da, gauza jakin bati buruz dauden web-orririk interesgarrienak lortzea, zernahi hizkuntzatan daudela. Hau ahalbidetzea helburu duen ikerketa-lerroari hizkuntzarteko informazio-bilaketa deritzo. Bilatu nahi den hitza edo hitzak beste hizkuntzetara itzultzen dira, bai eta horietan bilaketa egin ere; ondoren, hizkuntza bakoitzeko emaitzarik esanguratsuenak bueltatzen dira. Zirkulua ixteko, emaitza guztiak itzulpen automatiko bidez hasierako hizkuntzara itzul daitezke.
Horrelakoen adibide esperimental batzuk http://terpconnect.umd.edu/~dlrg/clir/systems.html helbidean aurki daitezke. Bilatzaile komertzialetan Google da horrelako zerbait egiten duen bakarra, Google Translated Search zerbitzuaren bidez (http://translate.google.com/translate_s). Hala, esaterako, "bars in Moscow" ("tabernak Moskun") bilatzeko eska diezaiokegu errusieraz dauden orrietan. Hark galdera errusierara itzuli, bilaketa egin, eta ondoren ingelesera itzuliko ditu emaitzak.
Euskarari dagokionean, Elhuyar Fundazioaren I+G taldeak laster kaleratu behar du Zientzianitz hizkuntzarteko zientzia-bilatzailea. Bilatu nahi duguna euskaraz emanik, euskarazko, gaztelaniazko eta ingelesezko zientzia-webgune esanguratsuenetan bilatuko du eskatutakoa, aurrez bilagaia hizkuntza horietara itzulita noski.
Esanahia oinarri
Gerta daiteke guk bilatu nahi dugun kontzeptua adierazteko hainbat hitz egotea. Guk horietako bat emango diogu bilatzaileari, eta berak hitz zehatz hori duten orriak soilik bueltatuko dizkigu, ez sinonimoak dituztenak. Emaitzak hobetzeko, batez ere emaitza gutxi dauden kasuetan, galderaren hedapena deritzon teknika erabil daiteke, hitzaren sinonimoak edo aldaerak ere bilatzean datzana. Horrelakoekin ari dira ikertzen eta esperimentatzen informazio-bilaketan ari direnak. Googlek, adibidez, sinonimoak ere bilatzen ditu hitzaren aurretik ~ ikurra jarriz gero. Elebila euskarazko bilatzaileak automatikoki bilatu ez, baina aukeran emango dizkizu hitzaren aldaera edo sinonimoak.
Bestalde, bilatu nahi dugun hitzak esanahi bat baino gehiago baditu, guri horietako batekin lotutako emaitzak soilik interesatuko zaizkigu normalean. Horiek bakarrik itzultzea oso lagungarria da, edo gutxienez emaitzak esanahi ezberdinen arabera taldekatuta agertzea. Horrelako zerbait egiten saiatzen dira Microsoft-en Bing Reference bilatzailea (http://www.bing.com/reference) -Wikipediako artikuluen gainean soilik, hala ere- edo Hakia bilatzailea (http://www.hakia.com).
Duela hilabete batzuk web semantikoari buruz hitz egin genizuen, eta hau ere esanahian oinarritzen da. Semantikoki etiketatutako weba iristen denean (iristen bada), esanahian oinarritutako bilatzaile oso ahaltsuak egin ahal izango dira.
Edonola ere, ikusi ditugun azken lau aukerak inplementatu ahal izateko (hitza beste hizkuntzetara itzultzea, galdera sinonimoen bidez hedatzea, esanahi zehatzarekin lotutako emaitzak soilik bueltatzea eta web semantikoko bilatzaileak), bilatzaileak asmatu beharra du hitzaren esanahietako zein interesatzen zaion erabiltzaileari. Hori egiteko hainbat modu daude. Bat da erabiltzaileari zuzenean galdetzea zein den interesatzen zaion esanahia edo hitza ongi itzuli den. Beste bat da hizkuntza-teknologien bidez esanahia asmatzen saiatzea beste hitzek ematen duten testuingurua baliatuz, baina horretarako hitz bat baino gehiagoz osatua egon behar da bilaketa. Eta beste bat da erabiltzailearen bilaketa-historialaz edo kokapen geografikoaz baliatuz esanahia asmatzen saiatzea. Azken hau egiten du Googlek, baina berariaz horretarako baimena ematen badiogu soilik, pribatutasuna babesteko.
Galderak erantzunez
Hainbat kasutan, ez dugu Internetera jotzen zerbaiti buruzko informazioa emango diguten dokumentu edo orrien bila, galdera baten erantzun zehatzaren bila baizik. Bilatzaile arrunt bati galdera eginez gero, galderako hitzak dituzten dokumentuen zerrenda itzuliko digu; zortea badugu, erakusten dizkigun laburpen edo erauzkinetan erantzuna aurkituko dugu, bestela, emaitzetako orrietan sartu beharko gara eta erantzun zehatza guk geuk bilatu.
Baina badaude hizkuntza naturalean egindako galderei erantzuteko gai diren sistemak ere. Hauek normalean hizkuntza-teknologiak erabiltzen dituzte galdera ulertzeko, eta erantzuna bilatzeko hurbilpen ezberdinak daude. Batzuek testuak eta informazio-bilaketako eta hizkuntza-teknologietako teknikak darabiltzate, hala nola MIT-eko START sistemak (http://start.csail.mit.edu/) edo IXA Taldeak garatutako Ihardetsi, euskarazko galderei erantzuten diena. Beste batzuek ezagutza egituratua eta arrazonamendu automatikoa erabiltzen dute, adibidez Wolfram Alpha (http://www.wolframalpha.com) edo TrueKnowledge (http://www.trueknowledge.com). Eta web semantikoa erabiltzen dutenak ere ari dira garatzen, DBPedia (http://dbpedia.org) kasu.
Zalantzarik ez dago bilatzaileek asko eboluzionatu dutela euren sorreratik, eta gaur egun ere hobetzen jarraitzen dutela. Horiei esker, eta oraindik nahiko egoera esperimentalean dauden eta ahalmen nahiz aukera berriak eskaintzen dituzten bilatzaile berriei esker, etorkizunean webean egingo ditugun bilaketak asko erraztuko dira, ziur.
Sarearen neutraltasunari erasoak: Interneten izaera arriskuan
- (Elhuyar aldizkariko 2010eko apirileko alean argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)
Zer da sarearen neutraltasuna?
Sarearen neutraltasunaren kontzeptua hobeto ulertzeko, beharrezkoa da Interneten funtzionamenduaren oinarrizko gauza batzuk ezagutzea. Elkarri konektatutako milioika sarek (pribatu nahiz publiko, akademiko nahiz enpresarial, handiago nahiz txikiago) osatzen duten sare erraldoi deszentralizatua da Internet. Maila fisikoan azpiko sare horiek teknologia oso ezberdinak erabiltzen badituzte ere, maila logikoan guztiek TCP/IP protokolo-familia erabiltzen dute, eta, horrela, sare bakar bat bezala funtzionatzen du praktikan. Protokolo horietan (eta, beraz, Interneten), helbide batetik bestera helarazi behar den edozein informazio (posta-mezu bat, eskaera bat, web-orri bat, irudi bat...) paketetan banatzen da; gero sarea osatzen duen nodo bakoitzetik hurrengo nodora bideratzen dira paketeak, hainbat parametro kontuan hartuta (trafikoa, nodo eroriak...), helmugara ahalik eta ondoen eta azkarren irits daitezen; eta, bertan, informazioa berriz osatzen da, (pakete batzuen birbidalketa eskatuta, beharrezkoa bada). Beraz, edozein informazio ahalik eta modu eraginkorrenean bideratzeko pentsatuta dago sarea.
Sare horretara konektatzen dituzte enpresa zerbitzu-emaileek euren zerbitzariak, eta bezero edo erabiltzaileek (telekomunikazio-enpresa baten bidez) euren ordenagailuak. Eta bezero batek zerbitzu bat erabili nahi duenean, horren abiadura baldintzatuko duten parametro bakarrak amaiera-puntu horien ezaugarriak izango dira (bezeroak kontratatua duen abiadura, enpresa zerbitzu-emaileak jarri duen zerbitzariaren ahalmena...), guztiz logikoa dena; baina Internet sarean beste edozeinen tratamendu bera jasoko du informazio horrek, edozein delarik haren sorburua edo helmuga.
Sarearen neutraltasuna, beraz, Internet sarea gaur egun dena eta etorkizunean izan beharko lukeena definitzen duen printzipioa da, eta hau dio: saretik doan informazioak ez du inolako diskriminaziorik jasango edukia, jatorria, helmuga, plataforma, aplikazioa edo protokoloa edozein delarik ere, eta erabiltzaileak kontratatutako banda-zabalera duen komunikazio-kanala eskaintzera mugatuko da telekomunikazio-enpresa, bertatik doan informazioan inongo esku-sartzerik egin gabe.
Neutraltasunik gabe, akabo ezagutzen dugun Internet
Telefónicak egin nahi duena sarearen neutraltasunaren aurka doa erabat; izan ere, ordaintzen ez badiete neurriak hartzeko asmoa izango dute ziur, beraiekiko konexioak mantsotu edo moztea, adibidez. Horren aurrean, logikoena da Googlek eta besteek Telefónica antzarrak ferratzera bidaltzea. Nork kontratatuko du horiekiko konexioak poliki edo batere ez dabiltzan zerbitzua? Baina eta telekomunikazio-enpresa guztiak ados jarriko balira eta berea egingo balute? Internet guztiz aldatuko litzateke, Internet ez den beste zerbait bihurtzeraino.
Hasteko, esan bezala, telekomunikazio-enpresei ordaintzen dieten zerbitzu-emaileekiko trafikoa azkarrago joango litzateke, eta besteenekikoa polikiago. Horrekin akabo enpresa txikiek Interneten lehiatzeko gaur arte izan duten aukera-berdintasuna. Edo, bestela, ordaintzen ez dietenen trafikoa azkar joatea nahiko bagenu, erabiltzaileok ordaindu beharko genuke, eta erabili nahi ditugun zerbitzuen araberako tarifa ezberdinak egongo lirateke. Baina, gainera, behin ate hori irekita eta neutraltasunarekin amaituta, nahi dutena egingo dute telekomunikazio-enpresek. Beraien konpetentzia diren webgune eta zerbitzuekiko trafikoa mantsotu edo moztu lezakete, Skype eta haren antzekoak galaraziz, adibidez. Edo, zergatik ez, edozeinek ordain liezaieke bere konpetentziaren aurka egiteko...
Gainera, proposatzen dutena ez da bideragarria ekonomikoki ere. Gaur egun Interneterako sarbidea nahi duen edozeinek, erabiltzaile nahiz zerbitzu-emaile izan, telekomunikazio-enpresaren bati ordaintzen dio bertara konektatuta egoteagatik, baina bati soilik, eta orduan beste edozeinekin komunikatu daiteke; baina Telefónicaren gurariak arrakasta balu, ez berak soilik, Internet osatzen duten milioika sare txikiagoetako edozeinek bidesaria kobratu ahal izango lioke bertatik pasatu nahi duen edozeini. Interneten egotearen kostua bideraezina litzateke enpresa txikientzat, eta, handientzat ere, nork daki!
Partida, une erabakigarrian
Ez da hau sarearen neutraltasunak jasaten duen lehen erasoa. Egile-eskubideen defentsarako elkarteen lobbyak aspalditik ari dira eskatzen P2P programen trafikoa mugatzeko Espainian, Frantzian eta beste herrialde batzuetan. Baina, orain, Espainiako Industria ministroak esan du Telefónicaren asmoa ona izan daitekeela, eta badirudi Espainiako Gobernuak Europako Batasuneko presidentetza baliatu nahi duela legea SGAE eta Telefónicaren nahietara moldatzeko. Aldiz, AEBko presidente Barack Obamak argi dauka sarearen neutraltasuna babestu beharreko printzipioa dela. Bere hauteskunde-programan defendatu zuen, eta, oraingoz, behintzat, arlo horretan esandakoa betetzen ari da. Ikusi behar bi interes kontrajarri hauetatik zein gailentzen den.
Asterixen "Hamabi probak" liburua, euskaraz
Ni txikia nintzela, 1976 eta 1978 urteen artean, Asterixen album klasikoetako 8 (Asterix eta Kleopatra, Asterix eta Normandoak, Buruzagien Burruka, Asterix Lejionarioa, Asterix Galesa, Asterix Helvetian, Asterix eta Godoak eta Asterix eta urrezko igitaia) euskaraz atera zituen Mas-Ivars argitaletxe valentziarrak (oraindik etxean ditut batzuk). Gero 1987 eta 1993 urteen artean Elkarrek eta Dargaudek elkarlanean guztiak atera zituzten (Asterix Galiarra,
Urrezko Igitaia, Asterix eta Godoak, Asterix Gladiadorea, Asterix Galiako Itzulian, Asterix eta Kleopatra, Buruzagien Burruka, Asterix Bretainian, Asterix eta Normandoak, Asterix Legionaria, Arbernoko Ezkutua, Asterix Joku Olinpikoetan, Asterix eta Pertza, Asterix Hispanian, Liskarra, Asterix Helvetian, Jainkoen Egoitza, Zesarren Erramu-Koroa, Aztia, Asterix Korsikan, Zesarren Oparia, Bidaia Handia, Obelix eta Konpainia eta Asterix Belgikan), eta denak erosi nituen.
Uderzok azken urteetan bakarrean atera izan dituen albumetatik batzuk egon izan dira euskaraz. Zanga handia, Asterixen odisea, Asterixen semea, Asterix Indian eta Arrosa eta ezpata, aipatutako Elkar/Dargaud bilduman atera ziren, ordukoak edo lehenagoakoak zirelako. Obelixen galera Elkarrek argitaratu zuen 1999an (jatorrizkoa atera eta hiru urtera) eta Asterix eta Latraviata Salvatek atera zuen 2001ean jatorrizkoarekin batera. Gero beste bi ez ziren euskaraz atera, Asterix et la rentrée gauloise eta Le ciel lui tombe sur la tête. Eta azkenengo albuma, Asterix eta Obelixen Urtebetetzea - Urrezko Liburua, berriz ere atera zuen Salvatek iaz jatorrizkoaren aldi berean.
Azken album hauek euskaraz atera edo ez bost axola dit, kaka putza besterik ez dira-eta. Haurrak komikietatik urruntzeko balio dezakete gehiago, zaletzeko baino. Baina belaunaldi berriek Asterixen klasikoak, Goscinny maisua gidoilari dutenak, euskaraz eskura ez izatea oso txarra da euskararentzat eta komikiarentzat. Eta horiek jada deskatalogatuta daude eta ezin dira inon lortu, bakarren bat edo ez bada...
Baina geroztik Salvatek Asterixen beste bi album atera ditu. Lehenengoa, Nola erori zen Obelix txikitan druidaren pertz barrura, 1965ean Goscinnyk idatzitako istorio labur bat da, 1989an Uderzok apur bat luzatu eta ilustratua. Bigarrena, berriki atera dena, Hamabi probak, Goscinnyk eta Uderzok eurek 1976an egindako filmaren liburu ilustratua da. Bietako bat ere ez da komiki-komikia, eta ez dira Asterixen albumen zerrenda ofizialekoak. Hala ere, Goscinnyren etapakoak dira, bigarrenak bereziki gidoilari apartaren ukitu jenial asko ditu, eta aurrez euskaraz inoiz atera gabeak dira. Zerbaiten seinale ote? Nahiko nuke bai, Salvatek Asterixen album klasikoak berriz ere euskaraz aterako balitu... Ea horrela den!
(Albumen eta publikazio daten informazioa Astérix le Gaulois - Wikipédia, Asterix around the World - Basque (Euskara) eta Tebeosblog: LA INTERMINABLE CATALOGACIÓN DE ASTÉRIX orri bikainetatik lortu dut. Mila esker!)
Komikiekin lotutako ekitaldi ugari Bilboko Alhondigan maiatza amaiera honetan hasita
Bihartik hasita eta uda osoan zehar komikiekin zerikusia duten ekitaldi ugari antolatu dituzte Bilboko Alhondiga ireki berrian.
Batetik, maiatzaren 25etik 28ra (bihartik ostiralera bitartean, beraz), AlhóndigaKomik jardunaldiak egingo dira. Berauetan, goizero 9:00etatik 11:00tara hitzaldiak egingo dira: 25ean Komikiaren mundua Álvaro Ponsen eskutik, 26an Iparramerikako merkatua. Superheroiak Pasqual Ferryren eskutik, 27an Egile-eskubideak. Nazioarteko legediak Javier Díaz de Olarte eta Guillermo Velascoren eskutik eta 28an Japoniako merkatua. Mangaren genero desberdinak Ken Niimuraren eskutik. Gainera, egunero 11:00tatik 14:00etara eta 16:00tatik 18:30era tailer praktikoak izango dira komikiaren hiru genero enblematikoren
inguruan (Europa abenturak, Asiako manga eta
AEBetako superheroiak) Toni Guiral, Pepe Gálvez eta Jesús Redondorekin. Amaitzeko, 18:30etik 20:00etara Komikizketak izango dira Álvaro Pons edo Antonio Altarribak moderatuta, partaide hauekin: 25ean Clara-Tanit Arqué eta Lola Lorente, 26an Ana Miralles, 27an Pasqual Ferry eta 28an José Maria Berenguer.
Bestetik, 100x100 komiki eta Un año en Angoulême erakusketak inauguratuko dira bihar 25 20:00tan, eta abuztuaren 20ra arte egongo dira. Lehenengoa, 100x100 komiki, Alhóndiga Bilbao eta Cité Internationale de la Bande Dessinée et de l’Image de Angoulêmek antolatzen dute eta bertan inoizko 50 komikirik onenetakoak egongo dira ikusgai, gaur egungo egileek horietaz egindako 50 bertsioz gain. Bigarrena, Un año en Angoulême izenburuduna, Clara-Tanit Arqué eta Lola Lorentek AlhóndigaKomik bekarekin Angoulêmeko La Maison des Auteursen urtebetez egindako egonaldian zehar landutako obrari buruzkoa da.
Horrez gain, Pernan Goñi komikigile eta twitterlari ezagunak bi tailer gidatuko ditu: lehenengoa komikien autoedizioari buruzkoa da eta ekaineko 10 egunetan izango da 17:30etatik 19:00tara, 12 urtetik aurrerako gazteei zuzendua eta gaztelaniaz; bigarrena komikia eta antzerkiari buruzkoa da, ordu berean ekaineko beste 8 egunetan, 8 eta 12 urte bitarteko haurrentzat eta euskaraz.
Amaitzeko, badirudi beste ekitaldi batzuk ere egongo direla, orri honetan ikus daitekeenez: bisita gidatua Antonio Altarribarekin maiatzaren 29an, Komikiaren hastapenak tailerra maiatzaren 29an, Autoeditatuak/Do it yourself topaketa ekainaren 12an eta Komiki egun bat uztailaren 8an. Baina ez dut informazio gehiago aurkitu hauen inguruan...
Egitarau oparoa, zalantzarik gabe, Bilboko Alhondigako hau. Eta urtean zehar beste hainbat gauza ere egiten dute. Segi horrela!
e-gorblog, "Nick dut nik" telebista saioan
Irudia: Nick dut nik
Informatika eta Internet gai dituen ETBko Nick dut nik telebista programaren aurreko asteko saioan niri egindako elkarrizketa eman zuten, hemen ondoan ere ikus dezakezuena.
Elkarrizketa, blog honetan materializatzen den e-gor informatikari eta komikizaleaz gain, Igor Leturia Elhuyar Fundazioko I+G saileko ikertzaileaz da batez ere. Hala, e-gorblog, AnHitz, Elebila eta beste hainbat gauzari buruz aritu ginen Haritz Rodriguez Xuriken eta biok. Kamera eta foko baten aurrean galdekatzen nauten guztietan bezala, ez nintzen gustura gelditu esandakoekin, urduritasunagatik eta inprobisatu beharragatik. Baina beti bezala, telebistakoek euren magia egiten dute, mozketak, off-eko ahotsak, irudiak eta abar sartu, eta emaitza ongi gelditu dela iruditzen zait. Ea gustuko duzuen!
"TeleATOI: Kalabaza haluzinogenoak" eta "De Rerum Natura 3" atera dira
Aste bakarrean, euskarazko bi komiki berri ateratzea ez da egunero gertatzen den gauza, alajaina! Hobe hala balitz, baina... Gutxitan gertatzen da holakorik euskal komikizaleon mundu txiki honetan, ez bada Gabonetako kanpainan Sauréren haurrentzat bideratutako komikiekin. Ez da hau oraingo kasua, eta zorioneko egoteko moduan gaude.
Batetik, Dani Fanok Xabiroi komiki-aldizkarian 2005 eta 2007 artean atalka ateratako TeleATOI: kalabaza haluzinogenoak abenturaren bilduma-albuma atera du Ikastolen Elkarteak. Atzo bertan izan zen prentsaurreko aurkezpena, eta gaur medio askotan dator: Berrian, Garan, Diario Vascon... Abentura hau umorezko space opera bat da, espazio-bidaietarako erregai gisa patata erabiltzen den etorkizun absurdu batean kokatua, protagonistak antiheroi patetikoak direla. Irudi ederrak ditu, espazioko hiri eta ontzi dekadenteetako dekoratu politez beterik. Benetan barre egitekoa eta gomendagarria (eta ez da Xabiroiko nire jefeak egina delako, e! ;-)
Eta besteari buruz zer esan? Denok ezagutzen ditugu Patxi Huarte Zaldieroak egunero Berrian egiten dituen komiki-bandak (Euskalterm-ek dioen bezala) edo zintak (berak eta komikigile gehienek dioten bezala). Bere xaloz mozorrotutako umorean, euskal gizartearen eta munduaren erretratu sakona eta ironiaz betetako kritika fina egiten digu, askok eguneroko "pico"a dugun dosi txikietan. Euskaldunon imajinario kolektiboan betirako iltzatuta gelditu diren pertsonaia ahaztezinen bidez egiten du hori, asko Twitter-en bizitza propioa hasi dutenak: Mieltxo plastina-irakaslea, The Organization, Gizon Jakintsua eta M'ongolo, Napoleon Lopez, La Pelota Basqua, Azken Antxoa, Mitxelena XVI.a eta bere laguntzaile Yoda... Banda-zinta horien aukeraketaren hirugarren tomoa atera du orain, berriz ere Elkar-en eskutik, beste 350 istoriotxorekin.
Ez ahaztu bietako bat ere erosteaz, ez zaizue damutuko eta!
Alfonso Zapico, Bartzelonako komiki-azokan saritua
Alfonso Zapico komikigile asturiarra oso gustuko dut, eta askotan aipatu izan dut blogean: lehena 2007ko Angulemako komiki-azokatik nire furgonetan bueltan gentozela bere La guerre du professeur Bertenev albumean egin zidan dedikatoria ederragatik, bigarrena 2008an Astiberri Bilboko argitaletxearekin kaleratutako Café Budapest albumaren iruzkina egin nuenean, eta hirugarrena 2009an izandako berri on guztiengatik (sari-izendapenak, La guerra del profesor Bertenev Espainian argitaratu izana eta bere lan berria prestatzeko Angulemako La maison des auteurs etxeak beka eman izana).
Azken horretan nioen Café Budapest-engatik 2009an jasotako izendapen ugarietatik sari bat ere ez zuela eraman, baina komentatu nuen baita ere La guerra del profesor Bertenev album bikaina zela, 2010ean zeresana emango zuena ziur. Iragarpen hau egitera ere ausartu nintzen: "Dublinés aurten ateratzekoa da eta, zergatik ez, lan horregatik edo La guerra del profesor Bertenev-egatik ere izendapenak edo sariak jasoko ditu agian".
Ba aste bukaera honetan egiten ari diren Bartzelonako komiki-azokarako, Espainiako azoka garrantzitsuenerako, berriz ere jaso zuen egile berriarentzako Josep Toutain sarirako izendapena, Bertenev albumarengatik oraingoan, arraroa bada ere bi urtean jarraian jasotzea egile berriaren sarirako izendapena. Gaur gauean jakinarazi dituzte sarituen izenak, eta Alfonsok eraman du aipatu saria, ondo merezita zalantzarik gabe.
Zorionak bihotz-bihotzez, Alfonso! Eta dena hastea da, ziur beste asko ere etorriko direla etorkizunean! ;-)
Liburu elektronikoak eta DRM: musika- eta bideo-industrien akatsak errepikatzen
- (Elhuyar aldizkariko 2010eko martxoko alean argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)
10 urte alferrik pasatu balira bezala, liburuen industria musikarenak eta bideoarenak DRM sistemekin egin zituzten akats berberak errepikatzen ari da. Izan ere, joan den irailean genioenez, bi arazo nagusi dituzte sistema horiek: batetik, erabiltzaileei arazo ugari sortzen diete, eta diskoak, pelikulak edo liburuak erostera bultzatu beharrean, P2P sareetatik eta horrelako beste bide batzuetatik lortzera bultzatzen dituzte; bestetik, sistema horiek alferrikakoak izaten dira, eta beti egongo da norbait babesa gainditzea lortuko duena.
Erabiltzaileentzako mugak eta arazoak
Liburu digitaletan jartzen diren DRM sistemak honetan dautza: hasteko, liburu digitalak irakurtzeko erabiliko diren gailuak (liburu elektronikoa, ordenagailua, telefono mugikorra...) erregistratu egin behar dira saltzailearenean, gehieneko kopuru batekin; gero, obrak irakurri ahal izateko, irakurgailu horietan software jakin bat instalatu behar da, liburuak legalki erosi direla ziurtatzen duena; eta liburu digital bat erosi eta deskargatzen denean, enkriptatuta dator eta erregistratutako gailu horietan eta programa horrekin soilik irakur daiteke. Azken finean, ez da liburua erosten, liburua baldintza jakin batzuetan irakurtzeko lizentzia baizik, softwarearekin bezala. Eta paperezko liburuekin genituen eta legeak bermatzen zizkigun eskubide asko murriztu egin zaizkigu: guk geuk gure gailuetan ikustea da egin dezakegun gauza bakarra, eta ezin diegu familiakoei edo lagunei liburuak utzi, edo liburutegietatik maileguan hartu... Kontrol erabat orwelldarra da.
Kontrol hain hertsia egin nahi izateak, gainera, eragozpen-mordoa eragiten du. Adibidez, DRM sistema batzuk irakurri ahal izateko softwareek gailu edo sistema eragile jakin batzuetarako bakarrik balio dute. Bestetik, ordenagailu, telefono edo liburu elektroniko bat aldatzean, aldaketa hori erregistratu egin behar da liburuak erosi ditugun dendetan, eta gailu berri horretan irakurri ahal izango diren liburuak berriz deskargatu behar dira, baina gailu-aldaketa onartua izateko denbora bat pasatu behar da, eta, kasu batzuetan, deskarga-kopuru maximoa gainditu egin daiteke gailua askotan aldatzen badugu.
Horrez gain, hainbat DRM sistema ezberdin daude, beraien artean bateraezinak. Amazon on-line liburudendak eta Kindle bere irakurgailuak sistema bat erabiltzen dute, Barnes & Noble dendak eta Nook bere irakurgailuak beste bat, beste argitaletxe gehienek (oraingoz liburu digitalen negozioan sartutako euskal argitaletxe bakarrak diren Elkar eta Alberdania barne) Adoberena... Gainera, inork ez du argi esaten DRMa erabiltzen duen edo ez eta hala bada, zein sistema erabiltzen duen, zeinekin den bateragarria eta zeinekin ez. Beraz, horietakoren baten aldeko aukera eginez gero, beti bertan jarraitu behar dugu, erositako guztia ezertarako ez izatea nahi ez badugu. Eta guztiek katalogo hain ezberdinak izaki, aukeratu behar hori arazo handia da, mundu analogikoan gertatzen ez dena.
Azkenean, sortzen dituzten arazo guztiekin, erabiltzaileak liburuak sarean dohainik bilatzera bultzatzen dituzte, eta, hala, lortu nahi zenaren, hau da, pirateria ekiditearen, kontrako efektua lortzen da.
Dena alferrik
Gainera, lehenago edo beranduago, erabiltzaileek DRM sistema guztiak krakeatzea edo deuseztatzea lortzen dute. Horrela gertatu zen musikaren eta filmen kopiak ekiditeko sistemekin, eta horrela gertatzen ari da liburuenekin. Amazonen eta Barnes & Nobleren DRM sistemak deuseztatuta daude jada. Bestalde, liburuek ere badute zulo analogikoa, ezerk ezin du ekidin liburu bat orriz orri eskaneatu eta OCRratzea (karaktere-ezagutzaile bat pasatzea, irudia testu bihurtzeko). Hala, eMule eta halako P2P sareak liburu digital komertzialez josita daude.
Duela gutxi Apple ere agertu da liburu elektronikoen eszenatokian bere iPad-arekin: funtsean liburu-irakurgailu elektronikoen antzeko gailua da; bereizgarririk nabarmenena koloretako ukipen-pantaila du, eta, horregatik, argazkidun egunkariak eta aldizkariak irakurtzeko egokiagotzat aurkeztu dute. Egunkarien esperantza da paperean gainbehera doan negozioa altxatzea iPad-ak, lehen iPod-iTunes binomioak musikarena jaso zuen bezala; testuinguru honetan soilik uler daiteke medioek batere berritzailea ez den gailu honi egin dioten neurriz kanpoko harrera ona. Eta jakina da Apple-k ez duela inongo eragozpenik edukien industrien nahietara makurtu eta bere gailuak DRMz betetzeko.
Hala ere, argitaletxeek, dendek eta hardware-fabrikatzaileek planteatzen duten eredu horrek ez du etorkizunik. Musika- eta bideo-industrian huts egin zuen, eta hala egingo du liburuarenean ere. Nahiz eta oraindik hori guztia hasi berri den, eta oraingoz DRMaren aldeko apustua den nagusi, hasi dira jadanik bestelako mugimenduak agertzen. Adibidez, Sony Reader irakurgailuek eta haren on line dendek, hasieran Adoberen DRMa erabiltzen bazuten ere, kendu egin dute jada. Gainera, denda eta argitaletxe txiki askok DRMrik gabeko liburuak saltzen dituzte. Besteak saiatuko dira oraindik egoerari eusten, baina DRMa desagertzea denbora-kontua besterik ez da.