Musikaren inguruan
Haitz Argiak
Oinaztargiak izeneko bilduma batean elkartu nituen 1987 tik 2004ra bitartean egin nituen hainbat ikusentzunezkoren azpiko musika lanak. Haitz Argiak izena du gaur aurkezten dudana olerkitxo honekin.
Hau izan zen hasierako lehen musika-lanetako bat.
Sarrera lotsati samar bat, isiltasuna, gaua edo goizaldia ... iluna dena den , beldur apur bat, piskanaka baretu eta gozotu egiten da, indarra eta tinkotasuna agertuko delarik.
Ilunari egunsentia
nagusitu zaionean
bi haitz zutik ageri dira
beheko haranen gainean
zelatan daude begira
Uharreak
Oinaztargiak izeneko bilduma batean elkartu nituen 1987 tik 2004ra bitartean egin nituen hainbat ikusentzunezkoren azpiko musika lanak. Uharreak izena du gaur aurkezten dudana olerkitxo honekin.
Euri urak datoz elkarren gainean
zein baino zein lehenago helduko behera.
Arrapaladan eta elkarri bultzaka
Lasaitasuna eman die lautadak
Meandroetan zehar, berriz, patxada
Bokalera iritsi ondoren bakea
Itsasadarrarekin bat eginik plazera
Hodeiak
Oinaztargiak izeneko bilduma batean elkartu nituen 1987 tik 2004ra bitartean egin nituen hainbat ikusentzunezkoren azpiko musika lanak. Hodeiak izena du gaur aurkezten dudana.
Hodeiak, hodei zuriak
Joan bezala heldu dira
Oroitzapenez jantziak
Itxaropenez dituzte
Piztu begi-niniak
Isiluneak, musikaren errobeda eta pentsamenduen ibaia
Musika jarri dugu etxean apropos entzuteko asmoz edo laguntzeko, besterik ez, etxean, autoan, kirol eginez nahiz lanean.
Hasi eta errobeda bezala doa geratu gabe. Akorde, erritmo edo hots-isuri horretan motibu edo patroi batzuk ezagunak egiten zaizkigu, lehenago ere entzunak ditugulako, edota elementu berriak errepikatu ahala. Horrek piskanaka bahitu egiten gaitu, emozioren bat edo beste ere sentitzeraino, izan ere, musika emozioetara iristen omen da, bizipoza, urrun-mina, amodioa, tristura eta edozein sentimentu azpimarratuz. Ondo baino hobeto dakite hau filmegileek zinea soinuduna izan baino lehenagotik ere. Kantatutako musikak, bestalde, guregana iristeko testua du. Hortaz, musika barru-barrutik atxikitzeko beste laguntza bat da testua.
Egileak berarentzat ezezik, entzule bezala ere antolatzen du bere musika, espero dena eta ustekabea ezkutaketa-jolas bat bezala aurkeztuz, baina, zer gertatzen da musikaren errobedak bat-batean eten bat egiten duenean?
Arreta handiagoa eskatzen du. Nolabaiteko ezinegona ere sortzen du, izan ere, gure burmuina ezin da isildu. Ez daki eta. Ezin da, etengabe igarotzen den ibaia da eta, pentsamendu nahiz emozioen ibaia. Behin musikarekin kateatuz gero, entzundakoaren jarraipena behar dugu, eta etenak erne jartzen gaitu.
Horra hor, beraz, nire pertzepzio eta bizipenpertsonalen arabera, isilune, break edo etenaldien lekua musikan.
Musika mota guztietan ematen dira eten hauek, musikaren partea direlako.
Izango dituzu zuk zuretzat adibide adierazgarriak. Nik, berriz, idatzi hau burutze aldera hautatu ditudan bi adibide erraz jarri ditut, biak askorentzat oso ezagunak eta bat-bateko etenak egiten dituztenak.
Amildegia
Abesti batek leloan askatzen du bertsoen korapiloa, baina leloa erdian, bukaeran edo hasieran bertan ere joan daiteke. Musika-lan honen lehen partean larridura handia azpimarratu nahi nuen eta bukaeran bizipoza irristatzen da harmonia leunduz eta obstinato baten bidez askatasun irudipena eraikiz. Entzuteko interes handiagoa baduzu, hasierako hutsune luzeagoen ondoren, bukaeran martxa baten erritmoa hartzen duela ere ohar zintezke.
Edonola ere, olerkitxo honekin aurkezten dizut musika-lantxo horren sentsazio multzoa.
Lepo gainetik hanka puntetan haitzik haitz
Alde batetik bestera urduri eta ernai
Urdailaren ahoa haginka estutu zait
Beldurra dut etsai
Aurrera joango naiz
Gogoa adorez blai
Bukaeran alai
Amets
Pianoaren melodia iritsi zait bete-bete
Heltzen dit, ematen dit, sehaskan babes
Irudietan barrena lozorroan murgildu arte
Musikaren magalean egiten dut lasai amets
Iturri Agortua
Olerkia: Iturri Agortua (Nemesio Etxaniz)
Azpiko musika: Alfonso Guilló
Esataria: Alfonso Guilló
Koska
Musikaria izan nahi nuen, miresten nituen haiek bezalakoa, musikak piztu egiten ninduen, bizi egiten nuen eta. Musika pila bat entzun, kantuak berdin-berdin jotzeko azken ñabarduraraino atera nahi izateak eta hainbeste jotzeak eman zidan musika-eskola baten oinarria, neurrirako eskola, oso maisu onekin, batetik, eta, bestetik, autodidakten eskola mugatua. Hori dela eta, neure aldetik haiek egituratzeko eduki teorikoak bilatzen nituen.
Magisteritza ikasteak kontrapuntoa egin zion nire musika ibilbide goiztarrari betirako izango zen bikoiztasuna ezarriz: lana eta musika. Hartarako euskaraz ikasten hasi eta urtebetera Elgoibarko ikastolan hasi nintzen lanean. Orduan sartu zen euskara gure rock abestietan Antton Haranburu ikastolako maisuaren laguntzaz. Hasieran inoren kantuak baziren ere, gureak sortzeari ekin genion.1972eko Koskan euskaraz kantatzen hasi ginenean, hauek ziren euskeraz jarritako cover (bertsio) batzuk:
The Weawers Answer (Family “Badakit Nik Txiki Naizena”), Processions (Family “Umetxo”), Jumpin’ Jack Flash (The R. Stones, “Txori Txiki Bat”), All Your Love (John Mayall), Black Magic Woman (Fletwood Mac/Santana “Neguko Elur Hotzak”), Worried Life Blues (The Animals “Zertan Isildu”), Need Your Love So Bad (Fletwood Mac ”Lehen Zen Lur”), It’s my life (The Animals), Sookie Sookie (Steppenwolf), Nothing Is Easy (Jethro Tull), You Keep Me Hangin’ On (Vanilla Fudge, Supremes “Leiho Bat Itxi Zait”), Race With The Devil (Gun, “Noiz Ukan Dugu Guk” ).
Ingelesez ere bai bat edo beste: River Deep, Mountain High, Inside Lookin’ Out.
Gure abesti batzuk ere bai:Alferrik, Moztu, Egin Zak Lan, ...
Eibarko Coliseoan egin genuen aurkezpen-kontzertua.
Jotzen ari gineneko lekuak eta eginkizuna erabat aldatzen ari ziren. Dantzalekuak diskoteka bihurtzen ari ziren. 1972-1976 tartean euskal jaialdietan sartzen ahalegindu ginen pizten ari zen euskal mugimenduaren partea gu ere baginela uste genuelako. Ez zen erraza beti izan, rockaren energia elektrikoa ingurune akustikoan sartzea,
Horrela, euskal jaialdi, rock jaialdi eta unibertsitate, lanbide eskola, eta institututan ikuskizun izatera pasatzen ari ginen oharkabe. Gipuzkoan batez ere ibili ginen hainbat herri eta hiritatik rocka jotzen eta euskaraz kantatzen, hala nola, Goierriko nahiz Arrasateko Lanbide Eskoletan, Otamendin, Oinatiko Idahon, ...
KOSKAren lehen osaleak honako hauek izan ginen:Txerra Gurrutxaga (kitarra eta kantaria), Endika Iriondo (bateria), Mitxi Diego (kitarra akustikoa), eta Gabi Agirregomezkorta (lehen kitarra) eta ni neu, baxua eta kantaria.
1973-74 inguruan magnetofoi-zinta bat grabatu genuen euskal disketxeei aurkezteko. (Herri Gogoa, Artezi). Ez zitzaien interesgarria iruditu.
Beste saiakera bat Bilboko musika-ordezkari batekin Madrileko Columbiarekin disko anitz batean parte hartzeko bidea zabaldu bazen ere, gertakari politiko latz batengatik zapuztu omen zen.
Lagunen soldadusken etena gertatu zen. Ondoren,1976an heldu zitzaigun aukera. Kultura aurrerakoia bultzatu nahi zuten hiru lagun disketxe bat sortzen ari ziren, IZ, eta album bat grabatzeko aukera eman ziguten, gure kantuekin, rocka alegia, eta osorik euskaraz. 1976an grabatu genuen lehen diskoa Madrilen lanetako oporrak koordinatuz, Regson estudioetan. Nahikoa abesti bagenituen, baina geure abestiak soilik jo eta grabatu nahi genituen eta aukeraketa bat egin eta epe laburra genuelako kantu bat edo beste nahikoa bizkor ere egin behar izan nuen diskoaren lema izan zedin, “Otaloreen Antzera”.
Madriletik itzuli eta diskoa euskal irrati bakanetan (Herri Irratiak eta) entzuten hasi zen. Belaunaldi osoa ari ginen ate joka, rocka ere euskaraz aldarrikatuz, gizarte osoa, ez ameslari bakar bat edo beste.
Arrakasta izan genuen. Euskal Herriko bazter asko bisitatu genituen, jendearen egarria handia zen eta.
2.diskoa Xoxoa disketxearen eskutik heldu zen 1979an. Donibane Lohitzunen grabatu genuen. Landuagoa, konplexuagoa, eta barneratzen zailagoa. Musikaren parte handi bat egin nuen eta testu guztia neuk idatzi nuen, une hartako egoera soziala gai hartuz. Eta giro soziala bor-bor ari zen.
Koskaren testuak beti izan ziren sozialak. Sasoi batekoak dira, gizarte batenak. Oso gogorrak ziren batzuetan, denok geunden ados horretan eta gaztaroaren gardentasuna zerien. Azken batean rocka lehendik zen erreibindikatiboa, bere hasieratik bertatik.
Bi errekonozimendu izan nituen sasoi hartan, Euskal Herrian oso kantari maitatu eta prestigiatua den batekin ezustean topo egin eta 2. diskoaren bide aintzindaria pertsonalki goraipatu zidalarik, batetik, eta UNEDen euskarazko B titulurako ikasten ari nintzela, irakasle genuen hizkuntzalari erreferente hark ni ezagutu eta Koskak bide hartatik jotzeari interesgarri zeritzala, bestetik.
Koska ez zen 3.diskora iritsi. Panorama aldatzen ari zen. Abeslariak, musika taldeak, ugaltzen ari ziren, eta gu joaten ginen jaialdiak eta, berriz, bakantzen. Berbenak, ordea, ugariak ziren eta geldirik ez egoteagatik leku bat egin eta jotzen gustura egon gintezkeela iritzi genion eta oso ondo aritu ginen eremu hartan ere zenbait urtetan. Hiru urtez jarraitu nuen nik eta 1985ko abenduaren 31an jo nuen azkenekoz Arrasateko polikiroldegian.
Besteek Koska izenarekin jarraitu egin zuten eta gero, Gabik eta beste batzuek Basque Country izeneko country talde bat egin zuten. Nik musikari ezin utzi eta etxetik jarraitu nuen portaestudio batekin. Denboraldi batean neuk jotzen nituen kitarrak eta baxua, bateria TR606 Drumatix izeneko erritmo kaxa batez jartzen nuen eta ahotsa jartzen nuen gainean. Teklatu xume bat edo beste ere sartzen nuen, dena abestiak egiteko plazerragatik eta noizpait kanporatzeko ilusioz.
Koskaren beste nolabaiteko itzulera batzuk:
1989an Trenbide izenarekin, berbenetako markatik bereizteko. Han geunden Gabi gitarrarekin, Roberto García baterian, L. M. Diego, Mitxi gitarran eta ni neu baxuan eta kantuan. Abesti asko aurrez etxean egindakoak izan ziren.
1998an ETB1ek urtezaharreko programa batean, lehengo Koskaren oroigarri bezala edo, parte hartzeko deitu zigun, eta Garraztasuna jo genuen Zeanuriko plazan.
2016an iritsi zen hirugarren errekonozimendua Ruper Ordorikaren aldetik, izan ere, "Garraztasuna" kantua hartu baitzuen "Azukre Koskorrak" izeneko albumean sartzeko. Bertsio polita egin zuen. Eskertzekoa da Ruperrek 40 urte geroago gure orduko lan hura kontuan hartu izana Garraztasuna Ruper Ordorika
2016an ere bai gertatu zen, Elkar argitaletxeak, IZ eta Xoxoa disketxeen katalogoak bereganatu zituela eta, gure bi diskoak CD bakar batean argitaratu zuela Durangoko Azokarako.
Beste batzuek Koskaz zer dioten.
Musikaren eskutik oholtzara
Lau edo bost urte. Xilofono bat.
Haurtzaro guztian irratian dantzarako orkestrak (txa-txa-txa, manboak, ). “Patricia” nuen gustuko eta beste konposizio batzuen oroitzapen lausoa.
8-12 urtez: armonika jotzen etxeko leihotik, (Non Ho l’Eta, Five Hundred Miles, …).
12 urterekin, 1965, Erresuma Batuan familiarekin, The Beatles zuzenean BBC telebistan eta zinean (Help!). Irratian musika pil-pil. Izebaren etxean, Finlandia (Sibelius)
Hemen, berriz,etxean iluntzietan ikasteko denboran irratia egunero. Kalean jolaslekuetako sinfonoletan abestiak. Lehenengo diskoak erosten, “Sargent Pepper´s” erdi bana bi lagunen artean. 1967ko uda, hippiak, soula, …
Herriko lau lagun talde bat egiteko asmoz: gitarra espainola, elektriko bat, hamaikagarren eskuko anpli zahar bat eta bateriatzat jarleku bat. Igande arratsaldeetan instrumentuak nola lortu pentsatzen, paga ere jarriko genuen, ezer gutxi.Musika ikasketarik ez, baina buruak musikaz blai.
Gustuko abestia behin eta berriro entzuten genuen.Gitarra bidez akordeak ateratzen genituen. Horretarako, baxuaren notak, akordeen fundamentalak, bilatzen genituen, behar izanez gero 33 r.p.m. ko diskoa 45 r.p.m. etan erreproduzituz, horrela baxuen tonua igo eta akorde sekuentzia ulergarriagoa bihurtzen zen. Bestelako riff edo patroiak liluratuta berdin jotzen saiatzen ginen. Gitarra soloak pazientzia handiz ateratzen zituen buruz. Azkenik, abestia elkarrekin jotzen saiatzen ginen azken xehetasunetaraino.
Gabi Agirregomezkorta eta biok gu baino nagusiagoak ziren beste bi lagunekin (Luis M. Arakistain, Patxi García ) elkartu eta Expresión Sonora taldea atera genuen.
1969/10/18an egin genuen aurkezpena. 16 urte nituen.
1970ko udaberrirako Donostiako "IV Concurso de Artistas Noveles" irabazi genuen. Berebiziko oihartzuna eman zigun.
Gazteentzako dantza saioetan jotzen genuen (tokiren batean 3:45 ordu segidan, dantzak irauten zuen guztia, igande arratsaldea, alegia, 6:00 etatik 9:45 arte) .
Dantza hauetan kanal ez ofizialetik poliki-poliki sartzen ari zen rock errepertorioa jotzen genuen eta ( Beatles, Rolling Stones,Animals, Spencer Davies Group, Santana, The Shadows, Led Zeppelin…-en bertsioak), nahiko ezezaguna orduan, ez horratio gutxi estimatua gure inguru
an.
Maiz bisitatutako lekuak Arroako "La Cabaña”, Eibarko "La Bolera" ( Ariatza), Donostiako ( Ibaeta, Mirakruz Gaina), Ordiziako “Zigor”, Arrasateko “Otamendi”, Durangoko "Abaraska", Goierriko edo Oliteko gazteen dantza saioak, eta ekitaldi aipagarriak izan ziren Donostiako Trinitate Plazan nazioartean ezaguna izan zen "Los Bravos" taldearen edo Andaluziako rock "progresivo"ko "Gong" taldearen telonero bezala egin zituztenak izan ziren.
Gaina Eibarko Coliseo antzeztokian eskaini genuen errezitaldian joko genuen.
Hona hemen ez dakit nola ordutik geratu den erlikia bat. 50 urte inguru ditu.
60. hamarkadako errepertorioa bagenuen ere, taldearen izena rock progresiboko taldeen jitekoa zen eta horrantz gindoazen. 1971an haustura eman zen eta Gabi eta biok segitu genuen geure aldetik Koska izango zen taldearekin.
Izan ziren, halere, Expresión Sonora taldearen berpizte desberdinak oroigarri moduan. 1986-01-04an izan zen taldearen itzulera ekitaldi bakar baterako, 2001etik 2010 era bitartean hamairu bat kontzertu eman genituen Elgoibar, Mendaro, Deba, Eibar (Untzagan eta Coliseon berriro, Bilbo, Markina, Lekeitio, …) Jon Gurrutxaga kantari bezala hartuta,
2016an Luis M. Arakistain bateria hil eta haren oroigarri elkartu ginen 2016-06-23an omenaldi gisa taldekide ohiak eta beste zenbait lagun.
2019 ko abenduan argitaratutako 69. aldizkarian eskaini dio artikulu zabala Urko Ansa kazetari espezializatuak Expresión Sonora-ri. Hemen eros dezakezu 15 € gatik.
