e-gorblog

(Elhuyar aldizkariko 2013ko urtarrileko zenbakian argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

SPDY ez dira ezeren siglak, abiadura adierazteko hitz-joko bat baizik: lehen bi letrak euren ingelesezko izenarekin pronuntziatuz eta azken biak silaba normal gisa esanez, speedy hitza ateratzen zaigu, “arina” edo “azkarra” esan nahi duena hain zuzen. Gogoratzen Speedy Gonzales sagua?

SPDYk asko azkartzen omen ditu webeko orri, dokumentu eta bestelako fitxategien transferentziak. Googlek laborategian egindako proben arabera, errendimendua % 64raino hobe daiteke. Eta mugikorretan egindako lehen probetan, orriak % 23 azkarrago kargatzea lortu dutela diote. Baina nola lortzen da hobekuntza hori?

Webeko komunikazioen oinarriak

OSI ereduaren 7 mailak
Irudia: Elhuyar aldizkaria

Azkartzea nola erdiesten den ulertzeko, beharrezkoa da aurrez HTTP protokoloak eta webak berak nola funtzionatzen duen ezagutzea. Webeko komunikazioa, datuen edozein telekomunikazio-mota bezala, zazpi mailatan antolatuta dago OSI ereduaren arabera (Open Systems Interconnection reference model, ISOren estandar bat), non maila bakoitzean sistema edo protokolo bat erabiltzen den.

Internet elkarri konektatutako milioika sarek osatutako sare erraldoi deszentralizatua da. Komunikazioaren mailarik oinarrizkoenean, hau da, maila fisikoan, teknologia oso ezberdinak erabiltzen dira bitak (0ak eta 1ak) transmititzeko (tentsio ezberdinak kable elektrikoan, edo argi-intentsitate ezberdinak zuntz optikoan, edo frekuentzia-modulazioa irrati uhinetan...). Hurrengo mailan, lotura-mailan, transmisioan gertatutako errore eta interferentziak detektatu eta zuzentzen dira, kontrolerako bit erredundanteez baliatuz, eta hemen erabiltzen den metodo zehatza maila fisikoaren araberakoa da. Bien konbinazioekin osatzen dira oinarrizko komunikazio-protokoloak, hala nola Bluetooth, WiFi eta abar, eta Internetek horietako asko erabiltzen ditu sarearen hainbat puntutan. Baina goragoko maila logikoetan, Internetek protokolo berberak erabiltzen ditu beti, praktikan sare bakar bat bezala funtzionatuz.

Goragoko maila, sare-maila, datuak paketetan antolatzeaz eta helbideraketaz arduratzen da, eta Interneten IP protokoloa (Internet Protocol) erabiltzen da horretarako (Internetera konektatutako gailuen IP helbideak, zeintzuez aurreko batean hitz egin genizuen, honen parte dira). Ondorengo maila garraio-maila da, eta konexioen ezarpenaz eta mezuen fidagarritasunaz arduratzen da, besteren artean; Internetek TCP protokoloa (Transmission Control Protocol) darabil maila honetan.

Gero datoz saio-maila, autentikazioaz eta horrelakoez arduratzen dena, eta aurkezpen-maila, datuak konprimatu edota zifratzeaz arduratzen dena. Baina Interneten azken bi horiek azken mailarekin, aplikazio-mailarekin, nahasita ageri dira eta haren araberakoak dira. Interneten dauden aplikazio-mailako zerbitzuen adibide dira posta elektronikoa, weba, FTP zerbitzua, txata... Eta weberako HTTP da erabiltzen den protokoloa.

OSI ereduaren inplementazioa Interneten
Irudia: Elhuyar aldizkaria

OSI ereduaren inplementazioa Interneten
Irudia: http://www.cybernet-security.com

HTTP protokoloan bezero batek (gure ordenagailuko web-nabigatzaileak, adibidez) zerbitzari batekin (webguneak ostatatzen dituen web-zerbitzari bat, normalean) konexio bat ezartzen du eta web orri baten eskaera bat bidaltzen dio (bertan hainbat informazio doalarik; adibidez, zein orri nahi den, edo bezeroaren sistema eragilea eta nabigatzailea, edo hizkuntza lehenetsia). Zerbitzariak eskatutako orria itzuliz edo errore-kode batez (404 famatua, esaterako) erantzuten du, eta konexioa amaitzen da.

HTTP konexioa

SPDYren hobekuntzak

HTTP protokoloa egokia da weba sortu zen garaiko webaren ezaugarrientzat, hau da, orri estatikoak besterik ez zituen webarentzat. Baina egungo weba oso bestelakoa da, eta honentzat HTTP protokoloa ez da batere eraginkorra.

Adibidez, gaur egun webgune batean gaudela gure hobespenak ezar ditzakegu, eta horiek gure ordenagailuko cookieetan gordetzen dira; ezarpen horiek webgune horretako orri berri bat eskatzen dugun bakoitzean birbidali behar izaten dira; eta hori informazio asko izan daiteke, alferrik berriz bidaltzen ari garena, komunikazioa mantsotuz. Bestalde, orri berri bat behar dugun bakoitzean konexioa berriz ezarri beharrak ere geldotzen du nabigazioa. Azkenik, orri batean gaudela eguneraketak ikusteko (adibidez, web bidez posta elektronikoa ikusten ari garela mezu berririk dagoen jakiteko), modu bakarra nabigatzaileak maiztasun jakin batekin zerbitzariari galdetzea da, ez dago modurik zerbitzariak berak bezeroari abisatzeko zerbait berria dagoenean.

SPDY protokoloak HTTPren ez-eraginkortasun hauek konpondu nahi ditu, baina HTTP protokoloa bera ordeztu gabe. Saio- eta aplikazio-mailetan inplementatzen den protokoloa da, eta bezeroak eta zerbitzariak, biek, inplementatuta dituzten kasuan jartzen da martxan; bestela, komunikazioa HTTP normalarekin gertatuko da.

SPDYk zerbitzariarekiko konexio bakarra erabiltzen du egiten zaizkion eskaera guztientzat; hau da, bezeroak zerbitzari berari beste orri bat eskatu behar dionean ez dago konexioa berriz ezarri beharrik, eta horrela abiadura azkartu egiten da. Gainera, konexio hori erabilita zerbitzariak ere bidal diezaioke informazioa bezeroari honek eskatu gabe, horrela orrien eguneraketak behar diren unean bertan eta behar direnean soilik egitea ahalbidetuz. Bestalde, bezeroak aurreko eskaeretan bidali duen informazioaren arrastoa gordetzen du zerbitzariak (sistema eragilea, nabigatzailea, preferentziak, hizkuntza...), eta ez dago dena aldiro bidali beharrik; ezberdina edo berria dena soilik bidaltzen da, eta gainera konprimatuta. Azkenik, enkriptazioa eta konpresioa une oro erabiltzen dira.

Historia eta zabalkundea

Googlek sortu zuen SPDY protokoloa, 2009an. 2011n, Chrome bere nabigatzailean inplementatu zuen, eta bere bilaketa eta Gmail zerbitzuetan. Beraz, nabigatzaile horretatik zerbitzu horietara sartzean SPDYren abantailez baliatzen zen erabiltzailea. Gero Googlek bere inplementazio horren kodea ireki zuen, eta geroztik Firefox eta Opera nabigatzaileetan ere inplementatu dute, gehiago bidean direla.

Zerbitzarien softwareari dagokionez, Apache (munduko web-zerbitzari erabiliena), Nginx eta Jetty web-zerbitzarien azken bertsioek jada badute SPDY protokoloa. Twitter eta WordPressek ere eskaintzen dute SPDY euskarria, eta Facebookek iragarri du laster jartzeko asmoa duela.

Agi denez, SPDY hedatze handia izaten ari da. Eta are handiagoa izango dela dirudi, orain lantzen ari diren HTTP protokoloaren hurrengo bertsioak, HTTP 2.0 izenekoak, SPDY izango baitu oinarritzat. Beraz, laster web osoa azkarragoa izango da SPDYri esker. Ándele, ándele! Arriba, arriba! Epa, epa! Yeehaw!

Basaurin hainbat urtetan zehar komikiaren inguruko ekitaldiak bultzatzen ibili ondoren, ofizialki jaio Basauri Komik ekimena. Bere jarduna honelako ekintzen inguruan zentratu nahi du:

• Ganorabako komiki-lehiaketa
• Bigarren eskuko, okasiozko, bildumagai eta autoeditatuen azoka bat
• Erakusketak
• Hitzaldiak
• Irakurle klubak

Eta 2013ko udaberri honetarako programa zehatz hau aurkeztu dute:

• Ganorakako 2013 lehiaketa. Martxoaren 31ra arte dago irekita epea.
• Rober Garayren Del comic al arte bruto hitzaldia, Infame & Co.-k moderatua. Arizko dorretxean, martxoaren 6an 19:00tan.
• Bigarren eskuko, okasiozko, bildumagai eta autoeditatuen Basauri Komik azoka. Arizko dorretxean, apirilaren 28an 11:00etatik 14:30etara arte eta 17:00etatik 20:00etara arte.
• Ganorabako lehiaketaren irabazleen erakusketa. Pozokoetxe Kultur Etxean, maiatzaren 2tik 30era.
• Astiberriko editore Fernando Tarancon-en Astiberri, pasado y futuro de la editorial hitzaldia, Infame & Co.-k moderatua. Arizko dorretxean, maiatzaren 8an 19:00tan.

Ongi etorria bedi ekimen berri hau! Ea euskarazko ekitaldiak ere antolatzen dituzten!

Ikastolen Elkarteak Xabiroi komiki-aldizkariaren 28. zenbakia, 2013ko otsailari dagokiona, atera du, ondoko edukiekin:

• Guillermo Gonzalezen azala
• Nik neuk egiten dudan Albisteen txokoa
• Adur Larrearen Xabiroienea umorezko zinta
• Sanviren Auzomorro umorezko orri bikoitza
• Haur besoetakoa sailaren 6 orri, Unai Iturriagaren gidoia eta Sanviren irudiekin
• Ikastolen Elkarteko "Re-Creating History" lehiaketaren istorio irabazlea, Garazi Balbasen Charlesen egunkaria, Alex Orbek 5 orriko komiki egina

• Asiskoren Hor Konpost banda
• Manu Ortegaren Haizea zinta
• Exprairen Pertza ustelaren gogoeta antzuak banda
• KomikITAUN elkarrizketen orri bikoitza: Kini eta Santi Orue TMEOren 25 urteez
• ZaldiEroaren Arranotxuren beste bi orri
• Iñaki G. Holgadoren irudiak eta Harkaitz Canoren gidoia duen Museo bilduma sailaren 6 orri
• Patxi Gallegoren komikirako itzulera! Lau orriko Basque Culinary umorezko istorioa
• Egoitz Lasaren gidoia eta Loperen irudiak dituen Zonbiñe umorezko sail berriaren 3 orri

Irudia: Patxi Gallego / Lope

On egin!

(Elhuyar aldizkariko 2012ko abenduko zenbakian argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Wearable computing terminoak, jantzita edo soinean eramateko informatika esan nahi du. Ordenagailu berriok arropan bertan edo janzteko osagarri gisa (betaurrekoak, erlojuak...) eramango ditugu. Honezkero hasi dira erakusten horrelakoen prototipo eta iragarkiak, eta gailuren bat edo beste jada merkatuan ere badago.

Betaurreko adimendunak

Beharbada ezagunena Googleren Project Glass da. Oraindik garapenean dauden betaurreko hauek mundu teknologikoaren arreta erakarri zuten apirilean kontzeptu gisa aurkeztu zituztenean. Egin nahi duten gailuak kristalean une bakoitzean baliagarri izan dakigukeen informazioa proiektatuko luke (gure agenda, joan behar dugun tokira iristeko argibideak, egingo duen eguraldia eta abar), horretarako hainbat informazio-iturri erabilita: adibidez, gure posizioa, orientazioa, Interneteko konexioa edo irudien ezagutza. Horrez gain, ahots bidez emandako aginduak ezagutu eta horien araberako ekintzak gauzatzeko ahalmena izango luke: e-mailak bidali, Interneten informazioa bilatu edo erosketak egin...

Kontzeptu horren bideoa ikusgarria da benetan, baina bertan erakusten dena ez da zientzia-fikzioa. Izan ere, edozein smartphonek egin ditzake gauza horiek. Denek dute errealitate areagotua erakusteko ahalmena (kamerak hartzen duen irudiari informazioa gehitzea da hau, duela hiru urte kontatzen genizuenez), GPSa, iparrorratza eta Interneterako konexioa baitute. Eta aurtengo urtarrileko zenbakian esaten genizuen bezala, ahots-ezagutza ere badute. Ziur aski erronka handiena teknologia hori guztia betaurreko batzuetan sartzea izango da, bateria batez ere; Ruperrenak txiki utziko dituzten pastadun betaurrekoak ikusiko dira berriz ere!

Googlek jada badu bere betaurrekoen prototipo bat, eta urte bat edo bitan kaleratuko dituztela esaten da. Eta Microsoftek ere berriki eskuratu du errealitate areagotudun betaurreko batzuen patentea. Bestalde, egun erabilera eta jarduera konkretuetarako badaude antzerako gailuak, behintzat horietako gauza batzuk egiten dituztenak. Adibidez, snowboardingaren profesionalek erabiltzen dituzte horrelako betaurreko batzuk, ahots-ezagutzarik ez dutenak baina beste gauza asko bai: posizioa, abiadura, jauzien altuera eta horrelakoak neurtzen dituzte, eta betaurrekoetan proiektatu eta beste gailu batzuetara bidal ditzakete.

Erlojuak, botoiak...

Erlojuak ere ordenagailu txikiak izateko bidean doaz. Aspaldi erabiltzen dira hainbat kirol-jardueratan erlojuak distantzia, abiadura eta bestelako estatistikak neurtu, gorde eta ordenagailura pasatzeko gaitasuna dutenak. Baina gero eta sentsore, funtzio eta ahalmen gehiago dituzte, eta smartwatch izena eman zaie, hau da, erloju adimendunak. Oraintsu erabilera ohikorako Android sistema eragiledun erlojuak ere atera dira, Sony Smartwatch edo WIMM One adibidez. Hauek hainbat aplikazio instalatuta dakartzate eta berriak instalatzen ahal zaizkie. Bestalde, berriki Googlek errealitate areagotudun erloju baten ideia patentatu du, zeinari kristala altxatzen zaion eta bertan ikusten dugunaren inguruko informazio gehigarria proiektatzen duen.

Botoi baten antzeko tamaina duten eta botoi baten gisan arropan erantsita (klip baten bidez edo) eraman daitezkeen gailu gero eta ahaltsuagoak ere badaude. Appleren iPod Shuffle musika-entzungailu ezaguna da horien aitzindari. Eta laster aterako dute Memoto, paparrean jartzen den gailu oso txiki bat, automatikoki 30 segundotik behin argazki bat atera eta geolokalizatuta gure ordenagailura edo web zerbitzu batera bidaltzen dituena; lifelogging deritzona egiteko balio du, hau da, gure bizitza osoaren erregistroa gordetzen joateko eta gero egun edo toki jakin baten egin genuena kontsultatu ahal izateko.

Soineko interfazeak

Bestalde, beren-beregi ordenagailuak izan gabe, haiekiko interfaze izateko funtzioa duten soinean eramateko gailuak ere ari dira ateratzen. Halakoak erabilita, beti soinean ditugunez, gailu mugikor bat (smartphone , tableta edo dena delakoa) erabil dezakegu sakelatik edo poltsatik atera beharrik gabe. Adibidez, badaude eskularru batzuk hatz txikian mikrofonoa eta erpuruan bozgorailua dutenak, eta Bluetooth bidez mugikorrarekin konektatzen direnak; hala, telefonoz hitz egitea adierazteko erabiltzen den zeinua imitatuz benetan hitz egingo genuke. Edo gailuak gogoarekin maneiatu ahal izateko diadema ere ateratzekotan dira.

Informatika gure eguneroko bizitzan sartzen joan zaigu etengabe azken urteotan; laster, gure janzkera eta gorputzen parte izango da. Agian, modaren munduan ere gailu informatikoek markatuko dituzte tendentziak, eta Google eta Appleren azken nobedadeak izango dira irrika bizienez itxaroten direnak, ez teknologiaren munduan soilik, baita Cibeles pasarelan ere!

Mikel Begoñaren Komikeri blogean (komikeri.wordpress.com) izan nuen 2012ko ondarrean argitaratutako euskarazko komiki honen berri.

Arima lapurrak du izenburua Pablo Herranzen gidoia eta José Luis Povoren irudiak dituen komiki honek, NetCom2 Kataluniako argitaletxeak gaztelaniaz eta katalanez gain euskaraz ere atera duena. Miquel Mena pertsonaiaren abenturetan lehen albuma da.

Hala ere, eta komiki bat euskaraz ateratzea eskertzekoa bada ere, esan beharra dago itzulpena oso-oso txarra dela. Ez naiz ari diskurtsoaz, komikietan erabili beharreko hizkuntzaz, Euskaltzaindiaren azken arau gutxi batzuen hausteaz... ez, euskara benetan negargarria da, euskararen zuzentasun oinarrizkoena betetzen ez duten esaldiz beteta dago komiki guztia. Pena bat. Hurrengoan (espero dezagun hurrengorik egotea) konpondu beharreko akatsa.

Portugaleteko Udalak Portugalete Uri Urena Komiki Lehiaketaren XXVII. edizioa antolatu du. Bi kategoria daude, komikia eta komiki-banda, sari apartekin: komiki kategorian, 2000, 1450 eta 900 euro lehen hiru sailkatuentzat, 325 euroko akzesitak euskarazko eta Portugaleteko egile onenei eta 250 euroko akzesita 16 urtetik beherakoen lan onenari; komiki-banda kategorian, 325 euro irabazleari eta 110 euroko akzesita 18 urte baino gutxiagoen arteko irabazlearentzat; eta gainera 325 euro daude gidoirik onenarentzat. Aurkezteko epea martxoaren 8an amaitzen da. Arauak hemen irakur ditzakezue.

Horrez gain, abian da urtero legez Basauriko Kultur Etxeak antolatutako Ganorabako 2013 komiki-lehiaketa, sari ugari eta onekin hau ere: 900, 450 eta 300 euro hurrenez hurren lehen hiru sarituentzat eta 300 euroko akzesit bana euskarazko lanik onenarentzat eta Basauriko lanik onenarentzat. Lanak martxoaren 31 baino lehenago bidali behar dira. Eta arauak, esteka honetan: http://www.euskalnet.net/pozokoetxe/oinarri.htm.

Animatu eta bidali zuen lanak lehenbailehen!

Duela urte eta erdi kontatu genizuen Xabiroi aldizkariko kolaboratzaile Marko Armspachek album sail berri bat hasi zuela Frantziako merkatuan, Les Godillots, Bamboo argitaletxearekin eta Olier gidoilariarekin.

Lehen album hark Le Plateau du Croquemitaine zuen izenburua. Orain bigarrena atera da eta L'oreille coupée deitzen da. Marko promozio betean dago orain, harat-honat sinatzen eta dedikatzen. Zorte on albumarekin, Marko!

(Elhuyar aldizkariko 2012ko azaroko zenbakian argitaratutako artikuluaren jatorrizko extended bertsioa)

Digitalizazioak ekarri duen aldaketa ia oharkabean pasatu zaigu, gutxika gertatu delako, baina azken hogei urteetan edukia erosi, gorde eta kontsumitzeko modua erabat aldatu da. Lehen gure dokumentuak, argazkiak, audioak eta bideoak paperean edo zintetan izaten genituen, baina gaur egun digitalizatuta sortu eta gordetzen ditugu. Eta musika, filmak eta liburuak ere gero eta gehiago formatu digitalean erosi eta kontsumitzen ditugu.

Abantaila asko dituzte eduki digitalek, zalantzarik ez. Tokirik apenas okupatu eta oso gutxi pisatzen duen gailu batean asko sartzen da (disko gogor eramangarri batean gure eduki guztia eraman daiteke), online zuzenean kontsumitu dezakegu, erabilera edo denborarekin ez doa degradatzen, kopiak kalitate-galerarik gabe egitea oso erraza da... Baina guztia ez da hain polita ere.

Erositako edukien gaineko eskubide murrizketak

Irailaren hasieran komunikabide ugarik eman zuten albistea: Bruce Willis aktorea Apple enpresa auzitara eramatea pentsatzen ari zen, urteetan zehar iTunes-en erositako musika bilduma bere hiru alabei oinordetzan ezin zielako utzi. Izan ere, Appleren edukia erosten denean lizentziak argi dio erosten duen pertsonak soilik kontsumitzeko dela. Azkenean, berria faltsua suertatu zen; baina azpiko arazoa benetakoa da.

Ez da Apple soilik horrelako praktikak aurrera eramaten dituena. Eduki digitalak online erosi eta kontsumitzea ahalbidetzen duten enpresa eta webgune ia guztiek egiten dute: Amazonek eta e-bookak saltzen dituzten argitaletxeek, film eta serieak ikusteko webguneek... Abesti, liburu edo film bat erostean, gure gailura jaisten dugu fitxategia, baina DRM edo kopien aurkako babesarekin egoten da, gailu horretan (edo gureak direla egiaztatu dugun gutxi batzuetan) soilik funtzionatzen du eta ezin diogu beste norbaiti utzi.

Eszenatoki digital berrian, enpresa handiek beren baldintzak inposatu nahi dizkigute, baina eskubide-murrizketa onartezinak dira. Paperezko liburuekin edo audio- edo bideo-zintekin askatasuna dugu gauza ugari egiteko: lagunei utzi, saldu, liburutegi batean alokatu... Baina eduki digitalekin, ez ditugu erosten eta jabetza eta eskubideak eskuratzen; softwarearen erabilera-lizentzien antzera, entzuteko, ikusteko edo irakurtzeko lizentzia pertsonal bat da ematen digutena. Oso panorama kezkagarria da, (ikusi horren inguruan 2009ko irailean eta 2010eko martxoan idatzitakoak).

Bada dioenik kezka horrek ez duela zentzurik izango etorkizun hurbilean. Izan ere, gero eta arrakasta handiagoa dute musika eta filmak tarifa lauarekin online kontsumitzea ahalbidetzen duten zerbitzuak, eta ziurrenik liburuentzat ere sortuko dira antzekoak luze gabe. Halakoetan, harpidetza izanik, nahi adina eduki kontsumi dezakegu katalogo oso zabal batetik. Beraz, nahi dugun guztia nahi dugunean eskura badugu, zer axola du edukia gurea izan edo ez?

Beno, ez dakit hori etorkizuneko eredua izango den, baina nik desabantaila handiak ikusten dizkiot behintzat: edukirako atzipena harpidetza mantentzen dugun bitartean soilik daukagu, haien prezio eta katalogoetara mugatuta gaude, konexioa behar da edukiok kontsumitzeko, tarifa pertsona bakoitzak ordaindu behar du, ezin duzu edukia elkarbanatu lagunekin (horra harpidetuta ez badaude)... Familia bateko kide guztiak egongo dira tarifa lauak ordaintzen Amazonen, Spotifyn, serieentzako webguneren batean eta euskarazko musikarentzako zerbitzu batean? Jabego pribatuak izan ditzakeen gauza oker guztiekin ere, nahiago dut eduki kulturalen jabegoa eta kontrola guk geuk edukitzea eta ez enpresa handiek (honen inguruko nire iritzia eta jarrera zabalago azaldu nituen iazko martxoko zenbakian).

Formatu eta euskarrien zaharkitzea

Digitalizazioaren beste arazo handi bat ederki azaldu zuen Cosima Dannoritzer Comprar, tirar, comprar filmaren egileak ekaineko zenbakian. Gauzak formatu digitalean eta euskarri elektroniko batean ditugulako betiko seguru gordeta ditugulakoan gaude eta ez da horrela, euskarri eta formatu horiek zaharkituta gelditzen direlako.

Euskarriei dagokienez, disketetan gordeta dituzun dokumentuak agian jada ezingo dituzu errekuperatu ez baduzu diskete-irakurgailurik, eta etorkizunean berdin gerta daiteke CD edo DVDtan gordeta dituzun gauzekin edo, zergatik ez, kanpoko disko gogor edo pendrivetan dituzunekin, USB konexioa desagertzen bada. Hori gerta ez dakigun, euskarri bat zaharkituta gelditzen eta beste berri bat indarra hartzen ari dela ikusten dugun bakoitzean, dugun eduki guztia euskarri berrira pasatzea da soluzioa, baina ez da erraza izaten konturatzea eta gainera lan handia ekar dezake.

Formatuekin, kontua are okerragoa izan daiteke. Denoi gertatu izan zaigu dokumentuak testu-prozesagailu baten bertsio batean idatzita edukitzea, eta handik urte batzuetara testu-prozesagailu horren bertsio berriagoak hori ulertzeko gai ez izatea, ezta? Ba pentsa hori gertatzen bazaigu gure argazki, musika, bideo eta liburuekin, formatua (AVI, EPUB...) edo konpresiorako codec-a (MP3, DivX, JPEG...) etorkizunean zaharkituta gelditu eta softwarea horiek irekitzeko gai ez delako! Kasu honetan, konponbidea agian errazago aurkitu ahal izango dugu software librearen munduan. Bertan oso errotuta dago gauzak zaharkituta ez gelditzearen kultura: sistema eragileak eta programek ez dute hardware-eskakizun handiegirik, eta, makina zaharretan ere ongi ibili ahal izateko, atzeranzko konpatibilitatea mantentzen saiatzen dira, eta formatu ahalik eta gehien maneiatzeko gai den softwarea egiten da. Ikusi izan dut ofimatikako software libre bat gai dena formatu propietario baten bertsio zaharragoak irekitzeko formatu propietario horren sortzailearen ofimatika paketeak baino! Software librea erabiliz, batzuetan posible izango dugu formatu zaharkituak irekitzea eta berriagoetara bihurtzea, baina lan ikaragarria izan daiteke hau ere.

Lortu beharko dugu digitalizazioak eskubide-murrizketarik ez ekartzea, eta asmatu beharko dugu modua euskarri eta formatuen zaharkitzearen kausaz edukiak ez galtzeko (formatu estandarrak atzeranzko konpatibilitatearekin gailentzea bultzatuz, adibidez). Bestela, bidaia honetarako ez genuen horrelako alportxen beharrik...

Iazko abenduaren 7tik 9ra ospatutako Aiacciuko Komiki-Azokan Aurkikuntza Saria eman diote Iñaki Holgado Errenteriako komikigile eta Xabiroiko ohiko kolaboratzaileari, iaz Soléil argitaletxearekin eta Stéphane Piatzszeken gidoiaz Frantzian kaleratutako Rétine saileko 1. albumagatik, Guérrilla dans la ville basse izenburukoa. Zorionik beroenak, Iñaki!

Bide batez, otsailean kalean izango da 2. zenbakia, Course dans le Salar izenekoa...

Baztanga eroa euskarazko komiki fanzine txikiaren 2. zenbakia, Maite dut kirurgia estetikoa!, atera du Hamar Hatz Handik. Aurreko biak bezala, 16 orri berri hauek ere online ikusi edo deskargatu daitezke eta hainbat liburu-denda, kafetegi edo tabernatan eskuratu daitezke (webgunean ikus dezakezue non). Eskerrik asko!